Sultan Melikşah ve sonraki dönemde hanedan arası taht kavgası
Fight for the throne between Sultan Melikşah and later dynasty
- Tez No: 836781
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURAHİM TUFANTOZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Türk yönetim sisteminde egemenlik kaynağı Tanrı'dır. Türk kağanlarına“devleti idare etme gücü ve yetkisi”tanrıdan verildiği inancı vardır. Hükümdarlık ise hanedan üyelerinin birinden diğerine kan yoluyla geçmesidir. Bu sebeple hanedanın her üyesi tahtta eşit hakka sahiptir. Tahta çıkan kendisinden sonra bir veliaht ilan etse bile taht kavgalarının önüne geçilemedi. Bazen bu kavgalarda barış yoluna gidilse de, dönem dönem kanlı mücadeleler yaşandı. Selçuklu Devleti'nde, mücadeleler en çok Sultan Melikşah ve sonrasında yaşandı. Fetret Devri'nin başrollerinden biri Sultan Melikşah'ın eşi, Karahanlı Prensesi Terken Hatun'dur. Sarayda nüfuz sahibi olup devlet işlerine müdahalelerde bulunan ve Sultan Melikşah'ın bile ölümünde parmağı olduğu düşünülen hatun çocuk yaştaki oğlu Mahmûd'un tahta çıkmasını istiyordu. Ancak Melikşah'ın, Berkyaruk adında başka bir oğlu vardı. Berkyaruk ve Terken Hatun arasında yaşanan taht mücadelesini Berkyaruk kazanarak Rey'de tahta çıktı. Sultan Melikşah'ın kardeşi ve Suriye yöneticisi Tutuş, Berkyaruk ile taht mücadelesine girdi. Rey yakınlarında çıkan amca yeğen savaşını Berkyaruk kazandı ve Tutuş öldürüldü. 1099'da Berkyaruk'un kardeşi Muhammed Tapar, Nizâmülmülk'ün oğlu Vezir Müeyyidülmülk'ün desteğiyle ayaklandı ve onun etkisiyle Abbasi halifesi Mustazhir (1094-1118), Muhammed Tapar'ı sultan ilan etti. Tapar ve kardeşi Berkyaruk arasındaki 5 büyük savaş 5 yıl (1099-1104) sürdü ve kazanan Berkyaruk oldu. Berkyaruk, 1104 yılında vefat edince yerine 5 yaşındaki oğlu II. Melikşah tahta çıkarıldı. Ancak çocuk sultan birkaç ay sonra tahttan indirilerek gözlerine mil çekildi ve Muhammed Tapar tahta çıktı. Tapar'ın ölümünden sonra tahta çıkan oğlu Mahmûd ve amcası Sencer arasında da taht mücadelesi yaşandı. Mahmûd'un kısa süren sultanlığından sonra Sultan Sencer tahtın tek ve son sahibi oldu. Büyük Selçuklu Devleti'nin tarih sahnesinde uzun süre kalmamasının sebebi hanedan üyeleri arasında yaşanan taht mücadeleleri, Bâtınilik hareketleri, Haçlı saldırıları, sultanlara tabî olması gereken emîrlerin isyanları fırsat bilerek nüfuzlarını arttırmaya çalışması ve tahta kendi belirledikleri kişileri çıkarmaya çalışması yıkımı hızlandırdı.
Özet (Çeviri)
Sencer The source of sovereignty in the Turkish administrative system is God. There is a belief that the Turkish khans were given the“power and authority to administer the state”from God. Sovereignty is the passing of members of a dynasty from one to another by blood. There fore, every member of the dynasty has an equal right to the throne. Even if he declared an heir to the throne after himself, the fights for the throne could not be prevented. Although sometimes these fights took the path of peace, there were bloody struggles from time to time. In the Seljuk State, the struggles were mostly experienced during and after Sultan Melikşah. One of the leadin groles in the Interregnum is the wife of Sultan Melikşah, the Karakhanid Princess Terken Hatun. The woman who was influential in the palace and interfered in the state affairs and was thought to have a hand in the death of even Sultan Melikşah, wanted her child son Mahmud to ascend to the throne. However, Melikşah had another son named Berkyaruk. Berkyaruk won the throne struggle between Berkyaruk and Terken Hatun andascended to the throne in Rey. Tutuş, the brother of Sultan Melikşah and the ruler of Syria, entered the struggle for the throne with Berkyaruk. Berkyaruk won the uncle nephew war near Rey and Tutuş was killed. In 1099, Berkyaruk's brother Muhammed Tapar revolted with the support of Nizâmülmülk's son, Vizier Müeyyidülmülk, and the Abbasid Caliph Mustazhir (1094-1118) declared Muhammed Tapar Sultan. The 5 great wars between Tapar and his brother Berkyaruk lasted for 5 years (1099-1104) and Berkyaruk was the winner. When Berkyaruk died in 1104, his 5 year old son II. Melikşah was enthroned. However, the child sultan was dethroned a few months later, his eyes were drawn and Muhammed Tapar ascended the throne. After the death of Tapar, there was a struggle for the throne between his son Mahmud and his uncle Sencer. After Mahmûd's short reign, Sultan became the sole and last owner of the throne. The reason why the Great Seljuk Statedid not stay on the stage of history for a long time was the struggle for the throne among the members of the dynasty, the Bâtinî movements, the Crusader attacks, the revolts of the emirs who were supposed to be subject to the sultans, trying to increase their influence and trying to get the people they determined on the throne, accelerating the destruction.
Benzer Tezler
- Büyük Selçuklu Devleti emir ve komutanları
Great Seljuk State amirs and commanders
MERVE NUR ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ KAPAR
- Berkyaruk ve Muhammed Tapar dönemlerinin değerlendirilmesi ve kişiliklerinin incelenmesi
Evaluation of the reigns of Berkyaruk and Muhammed Tapar and analysis of their personality
ZÜHAL ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihSelçuk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEFER SOLMAZ
PROF. DR. SELAHATTİN AVŞAROĞLU
- Ermeni ve Süryani müverrihlerin kaleminden Selçuklular Döneminde Türklerin Anadolu'ya girişi (I. Kılıçarslan dönemine kadar )
The entry of Turks to Anatolia in the Seljuk period from the pen of Armenian and Syrian revolutions (up to i. Kiliçarslan period )
HANRİET BASOĞLU
- Siyasetname'deki bilgilerin Selçuklu devrindeki olaylar ile karşılaştırılması
A Contrast: The information in the Siyasetname with occasions of Seljuks period
HALDUN EROĞLU