XVI. yüzyıldan günümüze Kahramanmaraş ilinde kır yerleşmelerinin gelişimi ve dönüşümü
The development and transformation of rural settlements in Kahramanaraş from the XVI.th century to the present
- Tez No: 839337
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİN TOROĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Barınma ve dinlenme, insan hayatının devamı için elzemdir. İnsanlık, ilk ortaya çıkışından sonra bir süre doğal barınaklarda hayatını devam ettirmeye çalışmıştır. Yerleşik hayata geçişle kendi barınaklarını inşa etmiş ve ilk yerleşim bölgeleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Doğal özellikleriyle ilk insan yerleşimlerinin en yoğun olduğu bölgelerden birisi Anadolu'dur. Anadolu'nun kavşak noktalarından biri olan Kahramanmaraş ili, sahip olduğu coğrafi koşullar sayesinde yerleşmelere ev sahipliği yapmış önemli sahalardan biridir. Bu çalışmada Kahramanmaraş il sınırları içerisindeki kırsal yerleşmelerin Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi boyunca gösterdiği değişim tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu süreç içerisinde 1563 tarihli tapu tahrir defterindeki yerleşme kayıtları, 1722 tarihli derdest ve 1755 tarihli cebe defterindeki kırsal yerleşme isimleri, 1850 ve 1881 tarihli nüfus defterindeki ve salnamedeki kırsal yerleşme kayıtları kullanılarak yerleşme sayıları tespit edilmiştir. Cumhuriyet döneminde ise 1940, 1960, 1980, 2000 ve 2021 yıllarına ait nüfus sayımlarındaki kırsal yerleşme isimlerinden yerleşme sayıları tespit edilmiştir. Elde edilen bu listeler doğrultusunda yerleşmelerin nerede olduğunu bulmak için lokalizasyon çalışması yapılmış ve CBS yazılımları ile haritalandırılmıştır. Lokasyon tespiti yapılan yerleşmelerin zamansal seride yükselti, eğim, bakı, ana morfolojik ünitelere, toprak özelliklerine, sıcaklık ve yağış koşullarına göre nasıl bir değişim gösterdiği tespit edilerek değişime sebep olan faktörler açıklanmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda 1563 yılında günümüzdeki il sınırları içerisinde kalan 21 nahiyede toplam 493 karye ve 806 mezra ismi tespit edilerek karyelerin % 57'sinin yeri bulunmuştur. 1722 tarihli derdest defterinde 353 yerleşme ismi tespit edilmiş bunların % 51'i lokalize edilmiştir. Derdest defterinin devamı niteliğinde olan 1755 tarihli cebe defterinde 199 yerleşme ismi tespit edilmiştir. 1850 nüfus defterinde bulunan 14 nahiyedeki 292 yerleşmeden 279'unun yer tespiti yapılmıştır. 1881 yılı nüfus defterindeki ise 431 yerleşmenin 410'unun yeri tespit edilmiştir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte kırsal düzenin yeniden sağlanarak doğal afet, baraj inşası ve bazı sosyal sebepler dışında yerleşmeler devamlılığını sürdürmüşlerdir.
Özet (Çeviri)
The need for shelter and rest is essential for human life. Humanity had tried to continue its life in natural shelters in its early times. Mankind built shelters with the transition to settled life and the first settlements have begun to appear. With its natural features, Anatolia is one of the regions where the first human settlements are most intense. Kahramanmaraş province, which is one of the crossroads of Anatolia, is one of the important areas that hosted settlements thanks to its geographical conditions. In this study, the changes in rural settlements in Kahramanmaraş during the Ottoman and Republican periods were researched. In this process, the settlement numbers were determined by using the settlement records in the tapu tahrir (cadastral survey) book dated 1563, the names of the rural settlements in the derdest book of 1722 and the cebe book dated 1755, the rural settlement records in the salname and the nüfus (cencuse) register of 1850 and 1881. For the Republican period, the numbers of settlements were determined from the names of rural settlements in the censuses of 1940, 1960, 1980, 2000 and 2021. In order to find the location of the settlements, localization studies were carried out and mapped with GIS software. In the next step, it was researched how the settlements changed in the temporal series according to elevation, slope, aspect, main morphological units, soil characteristics, temperature, precipitation conditions, and the factors that cause the change have been tried to be explained. In this context, in 1563, a total of 493 villages and 806 hamlets were identified in 21 sub-districts within the borders of today's province, and 57% of the villages were localized. 353 settlement names were identified in the derdest book, and 51% of them were localized. 199 settlement names were identified in the cebe book, which was the continuation of the derdest book. According to the 1850 nüfus register, there were 292 settlement names in 14 sub-districts and 279 settlements were identified. According to the 1881 nüfus register, 431 settlement names were determined and 410 settlements were identified from these settlements. With the Republican era, the rural order was restored and settlements were continuous except for natural disasters, dam construction and some social reasons.
Benzer Tezler
- Âşık Hasan Korkmaz'ın hayatı, sanatı ve şiirleri
Life, art and poems of the minstrel Hasan Korkmaz
AYŞE KABALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEDİM BAKIRCI
- XIII. yüzyıldan günümüze Eskişehir yöresinde Tatarlar
Tatars in Eskişehir from XIII. century to present
CEMİLE ŞAHİN
- La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)
Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)
HASAN ZORLUSOY
Doktora
Fransızca
1993
Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL KAYRA
- Terceme-i Meâricü'n-nübüvve (Metin-Sözlük)
Terceme-i Me'aricü'n-nübüvve (Text-Glossary)
SEVDA ERATALAY
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
- Üsküdar çeşme ve sebil kitâbeleri
Üsküdar fountain and sebil inscriptions
KÜBRA ERSAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET HÜSREV SUBAŞI