Seçici katılım teorisi çerçevesinde ileri yetişkinlerin aktivitelere katılımı ile ilişkili faktörlerin incelenmesi
An examining of factors related to participation of older adults in activities within the framework of selective engagement theory
- Tez No: 841214
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜL BANU ÇENGELCİ ÖZEKES
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
Tıbbi ilerlemeler, sağlık hizmetlerindeki gelişmeler ve beslenmedeki iyileştirmeler sayesinde insanların ortalama yaşam süresi artmaktadır. Bu durum da genel nüfusun yaşlanmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla ileri yetişkinlere (65 ve üzeri yaş) olan ilgi gün geçtikçe artmakta ve bu gelişimsel dönemdeki fiziksel ve duygusal gelişimi açıklamaya yönelik birçok kuram ortaya atılmaktadır. Bu kuramlardan bir tanesi de son dönemlerde dikkat çeken Seçici Katılım Kuramı'dır (Hess, 2014). Bu kuramda yaşla birlikte azalan bilişsel kaynakların ileri yetişkinlerin işlevselliğini nasıl etkilediğine dair bir çerçeve çizilmiştir. Kuram yaş artışıyla birlikte gözlenen performans düşüşünün sadece bilişsel kaynaklardaki azalma nedeniyle açıklanamayacağını, bilişsel kaynaklarla aktivitelere katılım arasında kişilerin motivasyon düzeylerinin aracılık ettiğini vurgulamaktadır. Bu yaklaşımın temelinde, araştırma ortamıyla gerçek dünya arasındaki fark yatmaktadır. İleri yetişkinler için araştırma ortamı, bilimsel bir çalışmanın yapıldığı ve verilerin toplandığı kendileri için anlamı olmayan bir yerdir. Gerçek dünya ise bu araştırma ortamının dışındaki gerçek yaşam koşullarını ve olayları temsil etmektedir. İleri yetişkinler de sınırlı kaynaklarını araştırma ortamında harcamak istememektedirler. Dolayısıyla ileri yetişkinler kendileri için anlamlı olan aktivitelere katılmaya daha fazla motivedirler. Bu çalışma kapsamında“Seçici Katılım Kuramı”temel alınarak bilişsel kaynaklar, sağlık durumu, öznel yaş ve stereotiplerle yaşam doyumu arasındaki ilişkide motivasyon, yaşamın anlamı ve aktivitelerin aracılık rolü yapısal eşitlik modeli kullanılarak test edilmiştir. Araştırmaya 177 kadın (Ortyaş = 71.20, SS = 6.50), 120 erkek (Ortyaş = 72.33, SS = 6.54) olmak üzere toplam 297 ileri yetişkin (Ortyaş = 71.66, SS = 6.52) dâhil edilmiştir. Katılımcılar sosyodemografik bilgi formunu, SF-12 Ölçeği'ni, bilişsel kaynakların ölçüm aracını, stereotipler ölçüm aracını, öznel yaş değerlendirme sorusunu, Biliş İhtiyacı Ölçeği'ni, Yaşamın Anlamı Ölçeği'ni, aktivitelere katılım ölçüm aracını ve Yaşam Doyumu Ölçeği'ni doldurmuşlardır. Farklı yapısal eşitlik modelleri oluşturularak ileri yetişkinlerin yaşam doyumlarının nasıl ve hangi değişkenlerin etkilediği sınanmıştır. Sonuçlara göre, stereotiplerin ve öznel yaşın kişilerin aktivitelere katılımını yordayan değişkenler olduğu bulunmuştur. Bu değişkenler arasında motivasyonun yanı sıra aranan anlamın da önemli bir aracı değişken olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar ileri yetişkinlerin yaşam doyumlarını etkileyen değişkenlerin neler olduğunu göstermesi açısından oldukça önemlidir. Bu bulgular ileri yetişkinlerin iyi oluşlarını arttırmak için geliştirilecek olan müdahale programlarına rehberlik edebilir.
Özet (Çeviri)
By way of medical advances, advances in healthcare and improvements in nutrition, people's life expectancy is increasing. These improvements causes the general population to getting older. So, interest in older adults (65 and older) is increasing day by day, and there are many theories to explain the physical and emotional development in this developmental period. One of these is the Selective Engegament Theory, which has attracted attention recently (Hess, 2014). In this theory, a framework draws on how decreasing cognitive resources when getting older affects older adult's functionality. The theory give point to that the decrease in performance with getting older cannot be explained just by the decrease in cognitive resources, and that older adult's motivation levels mediate the relationship between cognitive resources and participation in activities. The basis of this approach lies in the difference between the research context and the real world. For older adults, the research environment is a place that has no meaning for them, where a scientific research is conducted and data is collected. The real world represents real life conditions and events off site this research environment. Older adults also do not want to waste their limited resources in a research environment. Therefore, older adults are more motivated to attend in activities that are meaningful to them. As part of this study, based on the“Selective Participation Theory”, the mediating role of motivation, meaning of life and activities in the relationship between cognitive resources, health status, stereotypes and subjective age and life satisfaction was investigated using the structural equation model. A total of 297 older adults (Mage = 71.66, SD = 6.52), women 177 (Mage = 71.20, SD = 6.50) and 120 men (Mage = 72.33, SD = 6.54), were included to study. Participants completed sociodemographic information form, SF-12 Health Survey, cognitive resources measurement tool, stereotypes measurement tool, subjective age assessment question, Need for Cognition Scale, Meaning of Life Scale, participation in activities measurement tool and Life Satisfaction Scale. Different structural equation models were tested to test how and which variables affect the life satisfaction of older adults. According to the results, subjective age and stereotypes were found to be variables that predicted people's participation in activities. Among these variables, in addition to motivation, the meaning of life was also found to be an important mediating variable. These results are very important in terms of showing what variables affect the life satisfaction of older adults. The findings of the research may give an idea for intervention programs to increase the well-being of older adults.
Benzer Tezler
- Kuvvetler ayrılığı gölgesinde demokrasi yanılsaması
Democracy illusion in the shadow of the separation of powers
EZGİ ÇALDIRAN
Doktora
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİRDEN GÜNGÖREN BULGAN
- Katılım portföylerinin krizlere karşı dayanıklılığının konvansiyonel portföylerle karşılaştırılması: Borsa İstanbul üzerine bir araştırma
Comparison of participation portfolios' resilience against crises with conventional portfolios: A study on Borsa Istanbul
DURMUŞ TARIK KARADAĞ
Doktora
Türkçe
2024
Ekonometriİstanbul Üniversitesiİslam İktisadı ve Finansı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SARAÇ
- Meslek kararı verme özyeterliliğinin artırılmasına yönelik multimedya tasarımı
Multimedia design for enhancing self-efficacy in career decision-making
ABDULKADİR YÜZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN PERKMEN
- Three essays on matching theory and application of school choice problems
Eşleme teorisi ve okul seçimi uygulamaları ̈uzerine
DUYGU SİLİ
- Güzel sanatlar liseleri müzik bölümlerinde yan flüt eğitimi alan öğrencilerin teknik çalışma programları ve teknik çalışma farkındalıkları üzerine bir inceleme
Flute in music departments of fine arts high schools technical study programs of students receiving training and a review on technical work awareness
AYŞE SİMGE SERÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikNecmettin Erbakan ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VAHİDE BAHAR ÖNDER
