Hattat Hasan Rıza Mushafı ve imlâ yapısı
Calligrapher Hasan Rıza Mushaf and spelling structure
- Tez No: 845004
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSHAK KIZILASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kur’ân-ı Kerîm Okuma ve Kırâat İlmi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Müminlere bir ruhsat ve kolaylık olması için yedi harf üzere indirilmiş olan Kur'ân-ı Kerîm Hz. Peygamber döneminde bizzat onun tarafından çeşitli malzemeler üzerine yazdırılmıştır. Fakat bu yazılı malzemeler Hz. Peygamber döneminde mushaf haline getirilmemiştir. Hz. Ebû Bekir (ö. 634) döneminde meydana gelen Ridde savaşlarında pek çok hafız sahabenin şehit olması Hz. Ömer'i (ö. 644) tedirgin ederek onda Kur'ân-ı Kerîm'in yok olması endişesini doğurmuştur. O, Kuran âyetleri yazılı malzemelerin bir araya getirilmesi fikrini Hz. Ebû Bekir'e sunmuş ve bu vazife Zeyd b. Sâbit'e tevdi edilmiştir. Hz. Osman (ö. 656) dönemine gelindiğinde ise Ermenistan ve Azerbaycan'ın fethi esnasında yedi harf ruhsatından haberdar olmayan Iraklı ve Suriyeli askerlerin birbirlerini, farklı kıraatlerle Kuran okuduklarını duymalarından mütevellit, tekfir boyutuna varan ithamlarda bulunmuşlardır. Bu durum yine Zeyd b. Sâbit (ö. 665) başkanlığında bir heyete Hz. Ebû Bekir mushafını esas alarak yeni nüshalar istinsah ettirilmesi sonucunu doğurmuştur. Bu faaliyet neticesinde genel kabule göre Mesâhif-i Osman olarak bilinen beş adet nüsha yazılmıştır. Bunlardan bir tanesi İmam Mushaf'ı olarak Medine'de bırakılmıştır. İstinsah edilen diğer nüshalar İslam devletinin merkezi şehirlerine gönderilmiş; sonra da Mesâhif-i Osman'a uymayan bireysel mushafların yakılarak imha edilmesi emredilmiştir. Kıraat ihtilafları sebebiyle Kur'ân-ı Kerîm resm ve imlâ yönüyle Arap yazısının gelişimine de etki eden çeşitli safhalardan geçmiştir. Yukarıda ifade edilen tarihi süreç içerisinde gelişim gösteren mushafların imlâ hususiyetlerini tahlil ederek çeşitli analizlerde bulunmanın imlâ tarihi açısından mushaflara bakışa katkı sağlayacağı aşikardır. Dolayısıyla bu tezde Hattat Hasan Rıza Efendi'ye (ö. 1920) Sultan V. Mehmed Reşad'ın türbesinde tilâvet edilmek üzere yazdırılan 1330/1911 tarihli mushafın imlâ hususiyetleri belirlenerek klasik kaynaklar ve özellikle Ebû Amr ed-Dânî'nin (ö. 1053) el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr adlı eserindeki bilgilerle mukayesesi yapılmıştır. Böylece aradaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Bu tez Hattat Hasan Rıza Mushafı'nın imlâ hususiyetlerinin resm-i Osmânî konusunda kaynaklarda geçen bilgilere ne oranda uyum sağladığı ve mushafın diğer şekilsel özelliklerini konu edinmiştir. Mezkûr mushaf üzerine klasik kaynaklarla mukayeseli bir şekilde daha önce bir akademik çalışmanın yapılmamış olması bu tezin hazırlanmasında belirleyici rol oynamıştır. Bu çalışmanın mushaf imlâsını konu alan literatüre katkıda bulunması umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The revealed verses were written by the Prophet himself on various materials during the revelation process. At the same time, it is clearly stated by the Prophet that the Qur'an was sent down in seven letters to provide permission and convenience to the believers. But these written materials was not made into a Mushaf during the time of the Prophet. The martyrdom of many hafiz companions in the Riddah wars that took place during the reign of Abu Bakr (d. 634) disturbed Omar (d. 644) and caused him to worry about the destruction of the Qur'an. He presented the idea of bringing together the materials written on the verses of the Qur'an to Abu Bakr, and this task was assigned to Zayd b. Thabit. In the reign of Osman (d. 656), during the conquest of Armenia and Azerbaijan, Iraqi and Syrian Muslim soldiers, who were not aware of the seven letter license, made accusations reaching the level of takfir after hearing each other reciting the Qur'an with different qiraats. This situation resulted in a committee under the chairmanship of Zayd b. Thabit having new copies written based on the Abu Bakr mushaf. As a result of this activity, five copies known as Masahif-i Osman were written according to general acceptance. One of them was left in Madina as the Imam Mushaf. Other copies were sent to the central cities of the Islamic state. Individual mushafs that did not comply with Masahif-i Osman were ordered to be destroyed by burning. Due to the reading disputes, the Qur'an went through various phases in terms of picture and orthography [resm and imlâ], which also affected the development of Arabic writing. It is obvious that analyzing the orthographic characteristics of the mushafs that developed in the historical process mentioned above and making various analyzes will contribute to the view of the mushafs in terms of orthography history. Therefore, by determining the orthographic features of the mushaf dated 1330/1912, which was dictated to calligrapher Hattat Hasan Rıza Efendi to be recited in the tomb of Sultan Mehmed V Reşad, classical sources and especially Abu Amr ed-Dânî's el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr will be compared with the information in his work. Thus, the similarities and differences will be tried to be revealed. This thesis deals with the extent to which the orthographic features of the Hattat Hasan Rıza Mushaf are compatible with the information in the sources about the rasm-i Osman and other formal features of the mushaf. The fact that no previous academic study has been conducted on the work in question in comparison with classical sources played a decisive role in the preparation of this thesis. It is hoped that this study will make a significant contribution to the literature on mushaf orthography.
Benzer Tezler
- Hattat Hasan Rıza Efendi'nin hayatı ve eserleri
Calligrapher Hasan Rıza Efendi's life and his works
ELİF İLTER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıSakarya Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET MEMİŞ
- Şevki Efendi ve Hasan Rıza Efendi Sülüs-Nesih Murakka'larının mukayesesi
The comparsi̇ons between Şevki̇ Efendi and Hasan Rıza Efendi' Sülüs-Nesih murakkas
DİLEK ULUDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET HÜSREV SUBAŞI
- TSMK'de bulunan 325 YY envanter numaralı Hasan Rıza Efendi mushafının tezyini yönden incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NİL BERRİN ÖZBAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. FARUK TAŞKALE
- Hasan Rızâ Dîvânı(inceleme-metin-nesre çeviri )
The Dîvân of Hasan Rızâ( analysis-text-translation into prose )
GÜLAY KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. GENCAY ZAVOTÇU
- Ressam Şehit Hasan Rıza ve oryantalist ressam Stanislav Von Chelebowsky'nin resimlerinin karşılaştırmalı bir değerlendirmesi
A comparative evaluation of the paintings of oriantalist painter Stanislav Von Chelebowsky and painter Martyr Hasan Rıza
UĞUR GÜNDÜZ