Ebeveyn-çocuk ilişkisinin niteliğinin ve ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısının ebeveyn stresine etkisinin incelenmesi
Examining the impact of the quality of parent-child relationship and parental self-perception in relation to parental role on parental stress
- Tez No: 845064
- Danışmanlar: PROF. DR. AZİZE NİLGÜN CANEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Ebeveyn Stresi, Ebeveyn-Çocuk İlişkisi, Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı, Parental Stress, Parent-Child Relationship, Self-Perception Related To The Parental Roles
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Araştırmanın temel amacı, ebeveyn-çocuk ilişkisinin niteliğinin ve ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısının, ebeveyn stresini yordamada etkisinin incelenmesidir. Ebeveyn stresinin; ebeveyn-çocuk ilişkisinin niteliği alt boyutları, ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı alt boyutları (yeterlilik, rol doyumu, yatırım ve rol dengeleme) ve çeşitli demografik değişkenler ile ilişkisinin ele alındığı bu çalışmada, yordayıcı ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, 23-64 yaş aralığında 475 anne (%82.2) ve 103 baba (%17.8) olmak üzere toplam 578 katılımcıdan oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Ölçeği (EÇÖ), Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği (ERKA), Ebeveyn Stres Ölçeği (ESÖ) ve araştırmacı tarafından geliştirilen Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Veri toplama araçları, çevrimiçi google formlar aracılığıyla katılımcılara ulaştırılmıştır. Veriler, SPSS 23 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey-HSD testi, pearson korelasyon analizi ve son olarak, ebeveyn-çocuk ilişkisinin niteliği alt boyutlarının ve ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı alt boyutlarının, ebeveyn stresini yordayıcı etkisini belirlemek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda üniversite mezunu ebeveynler, ilköğretim mezunlarına göre anlamlı derecede daha fazla ebeveyn stresi yaşamaktadır. Olumlu ebeveyn-çocuk ilişkisi niteliği ile ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı alt boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunurken ebeveyn stresi ile negatif yönlü anlamlı ilişki göstermektedir. Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı alt boyutlarından yeterlilik, rol doyumu ve rol dengeleme ile ebeveyn stresi arasında negatif korelasyon bulunurken yatırım alt boyutu ile anlamlı bir ilişki göstermediği belirlenmiştir. Analiz bulgularına göre ebeveyn-çocuk ilişkisi niteliği(olumlu ve olumsuz ilişki alt boyutları) ile ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı(rol doyumu ve rol dengeleme), ebeveyn stresini yordamaktadır. Başka bir deyişle, olumlu ebeveyn-çocuk ilişkisinin ötesinde, ebeveyn rollerine ilişkin rol doyumu ve rol dengeleme alt boyutlarında kendilik algısı yüksek olan ebeveynlerin, ebeveyn stres seviyesinin daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, hiyerarşik regresyon modeline yeterlilik alt boyutunun eklenmesi ebeveyn stresini yordamada anlamlı etki yapmamıştır.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this research is to examine the impact of the quality of parent-child relationship and self-perception related to the parental role on predicting parental stress. Utilizing a predictive relational screening model, the study investigates the relationship between parental stress and sub-dimensions of the quality of the parent-child relationship, as well as sub-dimensions of self-perception related to the parental role (competence, role satisfaction, investment, and role balance), along with various demographic variables. The sample of the study consists of 578 participants, including 475 mothers (82.2%) and 103 fathers (17.8%), aged between 23 and 64. The research employs the Parent-Child Relationship Scale, the Self-Perception of Parental Role Scale, the Parental Stress Scale, and a Demographic Information Form developed by the researcher. The collected data were analyzed using SPSS 23 software, employing independent samples t-tests, one-way analysis of variance (ANOVA), Tukey-HSD test, Pearson correlation analysis, and finally, hierarchical regression analysis to determine the predictive effect of sub-dimensions of the parent-child relationship and self-perception related to the parental role on parental stress. The analyses revealed that university-educated parents experience significantly higher parental stress compared to those with primary education. A positive relationship was found between the quality of the parent-child relationship and sub-dimensions of self-perception related to the parental role, while a negative significant relationship was observed with parental stress. Among the sub-dimensions of self-perception related to the parental role, competence, role satisfaction, and role balance showed a negative correlation with parental stress, while the investment sub-dimension did not exhibit a significant relationship. According to the analysis findings, both positive and negative sub-dimensions of the parent-child relationship and self-perception related to the parental role (role satisfaction and role balance) predict parental stress. In other words, parents with high self-perception in the sub-dimensions of role satisfaction and role balance, beyond having a positive parent-child relationship, were found to have lower levels of parental stress. Additionally, adding the competence sub-dimension to the hierarchical regression model did not have a significant effect on predicting parental stress.
Benzer Tezler
- Evlilik çatışması ile ergenlerin problem davranışları arasındaki bağlantılarda ebeveyn-ergen ilişkisinin aracı rolü: Bir izleme çalışması
The role of parent-adolescent relationship between marital conflict and adolescents' problem behaviors: A follow-up study
DUYGU DOĞANCIOĞLU
- Ebeveynlerin duygu düzenleme becerileri ve ebeveyn çocuk ilişkisi ile 4-6 yaş çocukların sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler: Bir yapısal eşitlik modellemesi
The relationships between parents' emotion regulation skills and parent-child relationship and 4-6 years old children's social problem solving skills: A structural equation modeling
RÜMEYSA ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KAZIM BİBER
- Bir mizaç özelliği olarak olumsuz duygulanımın anne-çocuk ilişkisine etkisi: Anne öz-yeterliğinin aracı rolü
The effect of negative emotionality on the mother-child relationship: The mediating role of maternal self-efficacy
MERVE KİRAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATIMA TUBA YAYLACI
- Algılanan ekonomik güçlük ile ergenlerin uyum davranışları arasındaki bağlantılarda ebeveyn-ergen ilişkisinin aracı rolü: Bir izleme çalışması
The mediating role of parent-adolescent relationship on the associations between economic hardship and adolescents' problem behaviors: A follow up study
AYŞE VİLDAN ACAR BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiAnkara ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN GÜRE DURU
- Examining the role of interparental relationship quality and parents' emotion regulation on child's emotion regulation during COVID-19 pandemic period
COVID-19 salgını döneminde ebeveynler arası ilişki niteliği ve ebeveyn duygu düzenlemesinin çocuğun duygu düzenlemesi üzerindeki rolünün incelenmesi
MELİKE KIRMIZITAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
PsikolojiÖzyeğin ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASİYE KUMRU