Osmanlı vakıf hukukunda istidâne ve tüzel kişilikle ilişkisi (XVI.-XVIII. yüzyıllar)
İstidâne in Ottoman waqf law and its relationship with legal entity (XVI.-XVIII. centuries)
- Tez No: 847941
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 270
Özet
Bu çalışmada, vakıf adına istidânenin Osmanlı hukukunda nasıl uygulandığını ve modern hukukla nasıl ilişkilendirilebileceği araştırılmıştır. Çalışmanın amacı, vakıf adına istidânenin Osmanlı hukukundaki konumu, işleyişi ve sonuçlarını incelemek, kişi ya da mal topluluğunun tüzel kişilik kabul edilmesi için son derece önemli olan borçlanma ehliyeti açısından Osmanlı vakıflarının tüzel kişiliğini değerlendirmektir. Bu çalışma, Osmanlı vakıf hukuku ile modern hukuk açısından yeni bir bakış açısı sunmakta, vakıf adına borçlanmanın, XIX. yüzyılda ortaya çıkmış tüzel kişilik ile ilişkisini ortaya koymaktadır. Çalışmanın kapsamı XVI.-XVIII. yüzyıllardır. Çalışmada, başta fetva mecmuaları ve kadı sicilleri olmak üzere istidâne ile ilgili pek çok kaynak incelenmiş ve tüzel kişilik hakkında çok sayıda kaynak analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre vakıf adına istidâne, Osmanlı hukukunda teoride yer bulan ve pratikte sıkça karşılaşılan bir uygulama olup vakıfların hayatta kalabilmeleri için gerekli mali kaynağı sağlamada son derece kritik bir rol oynamıştır. Tüzel kişilik sahibi vakıflardan farklı olarak, Osmanlı vakıflarının bağımsızlık vasfı ve borçlanma yeteneği bulunmamaktadır. Ayrıca, tüzel kişilikleri olan vakıfların aksine, Osmanlı vakıflarında, mütevelli tarafından gerçekleştirilen borç doğuran hukuki işlemler ve görev sırasında meydana gelen haksız fiillerden vakıf değil mütevelli sorumludur. Ancak, gerçek kişilere ait bazı özellikleri taşıması nedeniyle, Osmanlı hukukunda vakıfların, insan dışı varlıklardan farklı, nevi şahsına münhasır bir varlık olarak kabul edildiği söylenebilir.
Özet (Çeviri)
In this study investigates how istidâne in waqf was applied in Ottoman law and how it can be associated with modern law. The aim of the study is to examine the position, functioning and consequences of istidâne in waqf in Ottoman law, and to evaluate the legal personality of Ottoman waqfs in terms of the ability to borrow, which is extremely important for the acceptance of a person or a community of property as a legal entity. This study offers a new perspective on Ottoman waqf law and modern law and reveals the relationship between borrowing in a waqf and the legal personality that emerged in the nineteenth century. The scope of the study is the XVIth-XVIIIth centuries. In the study, many sources on istidâne, especially fatwa collections and qâdî registers, were examined and many sources on the legal entity were analysed. According to the findings of the study, istidâne in a waqf is a practice that is both theoretical in Ottoman law and frequently encountered in practice, and it played a critical role in providing the necessary financial resources for the survival of waqfs. Unlike waqfs with legal personality, Ottoman waqfs lacked independence and the ability to borrow. Moreover, unlike waqfs with legal personality, in Ottoman waqfs, the mutawallī, not the waqf, was liable for legal transactions that gave rise to debt and torts committed by the mutawallī in the course of his/her duties. However, due to the fact that they have some characteristics of real persons, it can be said that in Ottoman law, waqfs were considered as a unique entity, different from non-human entities.
Benzer Tezler
- Osmanlı vakıf hukukunda mukâtaa
Mukâtaa in Ottoman waqf law
MUHAMMED EMİN DURMUŞ
Doktora
Türkçe
2020
EkonomiSakarya Üniversitesiİslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Osmanlı vakıf hukukunda mütevelli kaymakamı
Deputy manager in Ottoman law of waqf
HASENE GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukMarmara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN SAFA BURSALI
- Osmanlı vakıf hukukunda istibdal (XVI. ve XVIII. yüzyıllar arası)
Istibdāl in Ottoman law of waqf (Between 16th and 18th centuries)
YASİN ERDEN
- İslam hukuku ve osmanlı hukukunda vakıf müessesesi
Foundations in Islamic Law and Ottoman Law
MERVE ALTINBAŞ
- Ebedi fakat tamire muhtaç: Osmanlı hukukunda vakıf malın tamiri
Eternal but needs to be repaired: Repair of waqf property in Ottoman law
OSMAN SAFA BURSALI