Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yozgat'ta demografik yapı (1878-1950)
Demographic structure in Yozgat from Ottoman to Republic (1878-1950)
- Tez No: 849623
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET OĞUZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Cumhuriyet, Nüfus, Demografi, Bozok, Yozgat, 1878-1950, Ottoman, Republic, Population, Demography, Bozok, Yozgat, 1878-1950
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Bu çalışmada 1878-1950 yılları arasındaki 72 yıllık süreçte Yozgat'ın nüfusu ve demografisi nicelik ve nitelik açısından ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu süreçte, Osmanlı Dönemi'nde iki ve Cumhuriyet Dönemi'nde ise beş genel nüfus sayımı yapılmıştır. Yozgat, coğrafî mekân olarak pek çok medeniyetin ya geçiş noktasını ya da yerleşim merkezini oluşturmuştur. İdarî taksimat sebebiyle sık sık sınırları değişerek bugünkü haline kavuşmuştur. Bu süreçte, Osmanlı Devleti'nde 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı, 1876 I. Meşrutiyet, 1908 II. Meşrutiyet, 1911 Trablusgarp Savaşı, 1912-1913 I. ve II. Balkan Savaşları, 1914-1918 I. Dünya Savaşı ile bu dönemde gerçekleşen Ermeni Tehciri, 1918-1923 Millî Mücadele Dönemi, Yozgat'taki nüfus hareketliliğini etkileyen önemli faktörlerdir. Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik akımı XIX. yüzyılda azınlık ayaklanmalarına ivme kazandırmıştır. Bu siyasî çerçevede hem Osmanlı merkezî hükümeti hem de azınlıklar, nüfus sayımlarına daha fazla önem vermişlerdir. Demografik olarak doğum, ölüm, iç ve dış göçler, kuraklık, kıtlık, sel, deprem, salgın hastalıklar, toplumsal yaşamdaki olaylar, savaş, barış, vergi ve askerlik yükümlülükleri nüfus verilerini büyük oranda etkilemiştir. Cumhuriyet Dönemi'nde ise yeni bir devletin her alanını kapsayan değişim sürecinde nüfus artışını teşvik eden politik uygulamalar da ortaya konulmuştur. Lozan Barış Antlaşması'nı takip eden dönemde nüfus mübadelesi Yozgat'ı da etkilemiştir. Rum nüfusunun gönderilmesi ve yeni gelen göçmenler, Yozgat'ın etnik ve dinî çehresini büyük oranda değiştirmiştir. Nüfus, zaman zaman inişli-çıkışlı bir seyir izlemişse de genelde durağan seyretmiştir. Nüfusun, ağırlıklı olarak kırsal kesimde yaşadığı, tarım ve hayvancılıkla uğraştığı görülmektedir. Şehir merkezlerinde ise genellikle bir mesleğe yönelik faaliyet gösterenler bulunmaktadır. Bu çalışmada kronoloji takip edilerek tümevarım metodu kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, population and demography of Yozgat covering a period of 72 years between 1878-1950 is attempted to be revealed quantitatively and qualitatively. During this period, two general censuses were taken in Ottoman Period and five general censuses were taken in the Republic Period. Geographically, Yozgat was a transit point or a center of population of many civilizations. Yozgat reached its present position after its boundaries had been changed over and over again due to administrative partition. During that period, 1877-1878 Ottoman-Russian War, 1897 Ottoman-Greek War, 1876 the First Constitutional Era, 1908 The Second Constitutional Era, 1911 Turco-Italian War, 1912-1913 The First and Second Balkan Wars, 1914-1918 The First World War, and Deportation of Armenians in this period and 1918-1923 War of Independence were the important factors that affected population mobility in Yozgat. Nationalism Movement arising out of French Revolution accelerated minority rebellions. Within this political framework, both Ottoman central government and minorities gave much more importance to censuses. Demographically, births, deaths, internal and external migrations, drought, floods, earthquakes, epidemics, social events, wars, peace, taxes and military obligations affected population data significantly. In the Republic Period, political applications promoting increase in population were initiated during the period of change that contained every area of a new state. In the period following Lausanne Peace Treaty, population exchange did also affect Yozgat. Deportation of Greek population and new immigrants altered ethnic and religious features of Yozgat substantially. The population was generally stationary in spite of a progress with ups and downs from time to time. It is seen that the population was mostly living in rural areas and dealing with agriculture and husbandry. In the city centers, there were those working generally for a profession. In this study, inductive method was used following the chronology.
Benzer Tezler
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e frengi ve frengi ile mücadele (XIX. yüzyıl sonları ve XX. yüzyıl başları)
Syphilis and struggle with syphilis from Ottoman Empire to Repuplic (The end of 19th century, and early 20th century)
TÜLİN TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM HİLMİ ÖZKAN
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türk-Japon ekonomik ilişkilerinin başlangıcı ve gelişimi
The beginning and development of the Turkish Japanese economic relations from the Otoman Empire to the Republic of Turkey
FETHİ YILMAZ KALELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiSüleyman Demirel Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERTAN BECEREN
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e devralınan kütüphanecilik mirası: Cumhuriyet döneminde kütüphaneciliğin kurumsallaşması
Librarianship inheritance taken over from Ottoman empire to Republic: Corporization of librarianship in republican period
HÜLYA BİÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTAN EĞRİBEL
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e bir kurum olarak Bahriye Vekaleti
From Ottoman Empire period to Turkish Republic as a institution naval administration/ministerial
ERDOĞAN ORAN
Doktora
Türkçe
2012
DenizcilikHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN SOFUOĞLU