Topkapı Sarayı Revan koleksiyonundaki ciltlerde bir arada kullanılan kalıp ve lâke teknikleri
Mold and lacquer techniques used together in the bindings in the Topkapi Palace Library Revan collection
- Tez No: 854572
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Türk Cilt Sanatı, Lâke Cilt, Kalıp Cilt, Revan Koleksiyonu, Topkapı Sarayı Müzesi, Turkish Bookbinding Art, Lacquer Bookbinding, Block-Stamped Bookbinding, Revan Collection, Topkapi Palace Museum
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Cilt Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 300
Özet
Cilt ve ciltçilik bir kitap sanatıdır. Yazılı eserlerin saklanmasında ve korunmasında büyük yeri vardır. Aynı zamanda eseri güzelleştirir. Yazılan esere değer katar. 11.yüzyılda Uygur Türkleri ile Doğu'dan başlayan bu serüven bizim coğrafyamızda kitap medeniyeti olarak var olur. Topraklarımızda varlığını geliştirmeye devam eden cilt sanatına süreç içerisinde farklı teknikler dahil olur. Bu anlamda lâke cilt sanatı da 15.yy. ve sonrasında kendisini gösterir. Deri'nin üzerinde renkleri daha hür kullanmak isteyen mücellit nakkaşlar bu soruna bir çözüm arayışına girerler. Sonucunda ise derinin yüzeyine çeşitli müdahalelerde bulunarak renkli nakışları işlemeyi ve bu nakışları günümüze kadar koruma altına almayı başarırlar. Topkapı Sarayı Revan Koleksiyonunda Ciltlerde Bir Arada Kullanılan Kalıp ve Lâke Teknikleri konusu üzerine yapılan bu çalışmada ise 6 eser belirlenmiştir. Belirlenen bu eserlerden Revan 804 envanter numaralı eserin cildi görsel incelemeye tabi tutulmuştur. Eserin yapım katmanlarının tespiti için mikroskop çekimi yapılmıştır. Bununla birlikte tespit edilen diğer ciltlerin de detaylı bir incelemesi yapılmıştır. Ciltleri desenleriyle birlikte bilgisayar programında çizilmiştir. Bu eserlere teknik olarak yakın yapılan eserler incelenmiştir. Ulaşılabilen eserler görsel ve metin anlatımıyla teze dahil edilmiştir. İlk bölümde çalışmanın amacı, kapsamı, yöntemi, kaynak ve araştırmaları yer almaktadır. İkinci bölümde Türk cilt sanatı hakkında genel bir bilgilendirme yapılmıştır. Devamında ise cilt sanatı teknikleri, ana başlık halinde kalıp ve lâke tekniği anlatılmıştır. Üçüncü bölümde Topkapı Sarayı Revan Koleksiyonundaki kalıplı lâke ciltler kataloğu başlığı altında Topkapı Sarayı ve Revan Koleksiyonu tarihçesine değinilmiştir. Araştırma olarak seçilen eserler, envanter bilgileriyle birlikte yapım tekniklerine yorum katılarak kataloglanmıştır. Dördüncü bölümde Revan Koleksiyonu dışında var olan seçilmiş eserlere yer verilmiştir. Bu örnekler Türkiye'de müze ve kütüphanelerde benzer örnekler ve Dünya müzelerinde benzer örnekler olarak iki gruba ayrılmıştır. Eserler yine aynı şekilde envanter bilgileriyle birlikte yapım tekniklerine yorum katılarak kataloglanmıştır. Beşinci bölümde araştırma sürecinde ulaşılan farklı reçetelerden yola çıkarak numuneler hazırlanmış ve bu numuneler, malzemeleri, yapım teknikleri ve uygulama reçeteleriyle birlikte yer almıştır. Her biri farklı reçeteyle oluşturulmuş numunelerin süreç içerisinde verdikleri tepkiler gözlemlenmiş ve bir rapora dökülmüştür. Lâke cilt sanatında bazı kaynaklarda“beyaz tabaka”olarak geçen tanımın aslında lâke cilt sanatında lâk verniği kadar çok önemli olduğu vurgulanmıştır. Son bölümde ise, kalıp ve lâke tekniğiyle yapılan eserlerin malzeme, teknik ve uygulama sonuçlarına ayrıca değinilmiştir.
Özet (Çeviri)
Binding and bookbinding is a form of book art and has a great place in the preservation and protection of manuscripts. It also enhances the beauty of the work and adds value to the manuscript. This quest started in the East with the Uyghur Turks in the 11th century and continues to exist as a book civilization in our geography. Different techniques have been included in the art of bookbinding, which continues to develop its presence in our lands. In this sense, lacquered bookbinding art manifests itself in the 15th century and after. Bookbinders who candidly want to use colors more freely on leather, seek a solution to this problem. As a result, they manage to embellish colorful images by making various interventions on the surface of the leather which has protected these works of art to this day. In this study, 6 works of art were determined from the Revan Collection of Topkapi Palace. The manuscripts that were selected had two techniques present, block-stamp and lacquer techniques. Among these works, the bookbinding of the work with the inventory number Revan 804 was subjected to visual analysis. Photomicrography was performed to detect the construction layers of the work. Nevertheless, a detailed analysis of the other selected bookbinding was also carried out. The bookbindings, along with their patterns, were drawn digitally. Additionally, works technically close to these manuscripts were examined. The accessible works are included in the thesis with visual and textual context. In the first section, the purpose, content, method, references, and research of the study are included. In the second section, general information about the art of Turkish Bookbinding is presented. Subsequently, techniques of the art of bookbinding, stamp-block, and lacquer techniques are explained as two main titles. In the third section, the history of Topkapi Palace and the Revan Collection is mentioned under the title“The Catalog of Stamp-blocked Lacquer Bookbindings in the Topkapi Palace Revan Collection”. The works selected for research were cataloged by commenting on their construction techniques along with their inventory information. In the fourth section, selected works other than the Revan Collection are included. These examples are divided into two groups; examples found in museums and libraries in Turkey, and examples found in museums around the world. Likewise, the works were cataloged by adding comments to the construction techniques together with the inventory information. In the fifth section, samples were prepared based on the different recipes reached during the research process and these samples were included together with the materials, construction techniques, and application methods. The reactions of the samples which were all created with a different recipe were observed in the process and reported. It has been emphasized that the definition of the“white layer”in some sources in lacquer bookbinding art is as important as the lacquer varnish. In the last section, the material, technique, and application results of the works made with the block-stamp and lacquer technique are also mentioned.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan koleksiyonundaki saz üslubu tezyinatlı ciltler
Saz style illuminated bookbindings in Topkapı Palace Museum Library Revan collection
AYŞENUR GENÇ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Revan Köşkü'nde bulunan çiniler ve karakteristik özellikleri
Tiles in the Revan tower of İstanbul Topkapi Palace and their characteristic qualities
MÜGE BOZBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Pîr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravî'nin Tercümân El-Lüga (Lügat-ı Kara Pîrî) ﺐ ﺖ ﺚ ﺞ ﺢ ﺦ maddeleri inceleme-metin
Tercümân El-Lüga (Lügat-i Kara Pîrî) of Pîr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravî items of ﺐ ﺖ ﺚ ﺞ ﺢ ﺦ analysis-text
İSMAİL KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT TOK