Türkiye'de yayılış gösteren Artemisia L. (Asteraceae) taksonlarının aken (meyve) morfolojilerinin incelenmesi
Taxa of Artemisia L. (Asteraceae) distributing in Turkey investigation of achene (fruit) morphologies
- Tez No: 856298
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT KÜRŞAT, DOÇ. DR. MEHMET CENGİZ KARAİSMAİLOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoloji, Botanik, Biology, Botany
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bitlis Eren Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Bu çalışmada, Türkiye'de yayılış gösteren Artemisia cinsinin aken makro ve mikro morfolojik karakterleri, incelenen türler için önemli karpolojik yapıların sistematik olarak bilinmesi amaçlanmıştır. Akenlerin renk, şekil ve boyutları makro-morfolojik olarak varyasyonlar göstermektedir. İncelenen akenler 4 şekle ayrılmıştır; fusiform-oblong, oblong, oblong-ovate ve ovate. Oblong-ovat en yaygın tiptir. Ancak, oblong A. abrotaum için tipik bir formdur. Aken boyutları uzunlukta 0,62 mm ile 2,48 mm arasında, genişlikte ise 0,30 mm ila 1,21 mm arasında değişkenlik göstermiştir. A. santonicum subsp. patens en büyük akenlere sahipken, A. annua ve A. verlotiorum en küçük akenlere sahiptir. Ayrıca, karpopodyum çapı 0,10 mm ile 0,19 mm arasında değişmektedir. En geniş karpopodyum çapı A. fragrans ve A. taurica var. vanensis taksonlarında bulunurken, en dar olanı A. alpina türüdür. İncelenen taksonların aken yüzeyleri mikro-morfolojik olarak değerlendirilmiş ve yüzey süslemesi, antiklinal ve periklinal hücre duvarları, epidermal hücreler ve akenlerin ikincil yapılarının varlığı gibi yüzey yapılarındafarklılıklar tespit edilmiştir. 10 farklı tipte yüzey ornamentasyonuna rastlanmıştır; düzensiz sulkat, düzenli sulkat, ruminat, sulkat-skalariform, rugoz, favulariat, hafif sulkat, alveolat, tüberkülat ve retikülat. En yaygın tipler düzensiz sülkat (7 taksonda) ve düzenli sülkat (7 taksonda) iken, ruminat (A. abrotanum), rugoz (A. chamaemelifolia), favulariat (A. arborescent), alveolat (A. santonicum subsp. patens), tüberkülat (A. taurica var. vanensis) ve retikülat (A. bashkalensis) ornamentasyon tipleri taksonlara özgü olarak bulunmuştur. Çalışılan taksonların aken perikarplarındaki elementlerin SEM-EDS ile yüzdesel karşılaştırması yapılmıştır. Buna göre, taksonlardaki perikarplar C, Ca, K, Mg, Cl, Si, Na ve S elementlerini içermektedir. En yaygın görülen element C olup, 77.4 (A. austriaca) ile 96.2 (A. absinthium) arasında değişmektedir. Na elementi sadece A. santonicum alt türlerinde ve A. arborescent türlerinde görülmüştür. Öte yandan, S elementi sadece A. alpina türlerinde düşük miktarlarda bulunur. Artemisia cinsinin taksonomisinde, aken morfolojik karakterleri, incelenen taksonlar arasındaki türler arası ilişkileri ortaya koyan çok önemli özelliklerdir. Ayrıca, incelenen taksonların aken karakterlerine dayalı olarak tanımlanması için bir dikotomik anahtar verilmiştir.
Özet (Çeviri)
In the study, the achene macro and micro morphological characters of the genus Artemisia distributed in Turkey have been researched with the target to know systematically important carpological structures for the examined species. Color, shape and dimension of achene have macro-morphologically shown variations. The examined achenes are separated into 4 shapes; fusiform-oblong, oblong, oblong-ovate and ovate. Oblong-ovate is the most common type. However, oblong is typical form for A. abrotaum. Achene dimensions range from 0.62 mm to 2.48 mm in length, from 0.30 mm to 1.21 mm in width. As A. santonicum subsp. patens is of the largest achenes, A. annua and A. verloitorum have the smallest achenes. Also, carpopodium diameter vary between 0.10 mm and 0.19 mm. The largest carpopodium diameter is found in taxa A. fragrans and A. taurica var. vanensis, while the narrowest one is A. alpina species. Achene surfaces of the examined taxa are micro-morphologically assessed, and the substantial differences are noticeably detected on behalf of the surface structures for instance, surface ornamentation, anticlinal and periclinal cell walls, epidermal cells and presence of secondary structures of the achenes. Surface ornamentation is separated into 10 types: irregularly sulcate, regularly sulcate, ruminate, sulcate-scalariform, rugose, favulariate, slightly sulcate, alveolate, tuberculate and reticulate. The most common types are irregularly sulcate (in 7 taxa) and regularly sulcate (in 7 taxa), while ruminate (in A. abrotanum), rugose (in A. chamaemelifolia), favulariate (in A. arborescent), alveolate (in A. santonicum subsp. patens), tuberculate (in A. taurica var. vanensis) and reticulate (in A. bashkalensis) ornamentation types are found as taxon-specific. A percentage comparison of the elements in the achene pericarp of the studied taxa have performed with SEM-EDS. Accordingly, pericarps in taxa include C, Ca, K, Mg, Cl, Si, Na and S elements. The most common seen element is C, which ranges from 77.4 (in A. austriaca) to 96.2 (in A. absinthium). Na element is observed only in A. santonicum subspecies and A. arborescent species. On the other hand, S element is found in low amounts only in A. alpina species. In the taxonomy of the genus Artemisia, the achene morphological characters are very significant characteristics that disclose inter-specific relations among the examined taxa. Moreover, a dichotomous key is offered for the identification of the studied taxa based on achene characters.
Benzer Tezler
- Türkiye'de yetişen Artemisia L. (Asteraceae) taksonlarinin taksonomik revizyonu
The taxonomic revision of Artemisia L. (Asteraceae) genus growing in Turkey
MURAT KURŞAT
- Türkiye'de yetişen bazı Artemisia L. (Asteraceae) türleri üzerinde farmasötik botanik yönünden araştırmalar
Investigations in terms of pharmaceutical botany on some artemisia L. (asteraceae) species growing in Turkey
ŞÜHEDA RUMEYSA OSMANLIOĞLU DAĞ
Doktora
Türkçe
2021
Eczacılık ve FarmakolojiAnkara ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MİNE GENÇLER ÖZKAN
PROF. DR. İFFET İREM ÇANKAYA
- Achillea L. cinsinin 'Millefolium Seksiyonu' üzerinde farmasötik botanik yönünden araştırmalar
Pharmaceutical botanical studies on 'Millefolium Section' of Achille L. genus
CANAN KARAMENDERES
Doktora
Türkçe
2002
Eczacılık ve FarmakolojiEge ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ULVİ ZEYBEK
- Verbascum bellum hub.-mor. ekstraktları üzerinde antioksidan aktivite, sekonder metabolit miktar tayini, HPLC yöntemi ile içerik aydınlatma ve toksisite belirleme çalışmaları
Antioxidant activity, determination of secondary metabolite content, content elucidation using HPLC method, and toxicity assessment studi̇es on verbascum bellum hub.-mor. extracts
BURAK IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyokimyaMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHLİKA ALPER
- Türkiye ve Kazakistan'da yayılış gösteren lilium martagon türü ekstraktlarının bazı biyolojik özelliklerinin karşılaştırılarak araştırılması
Distributed in Turkey and Kazakhstan lilium martagon type extracts some of the biological features comparative research
AKGUL RAKHIMZHANOVA