Patara kazılarında ele geçen (1988-2019) kandiller
Oil lamps found in Patara excavations (1988-2019)
- Tez No: 857237
- Danışmanlar: PROF. DR. HAVVA IŞIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Likya, Patara, Kandil, Kült, İkonografi, Lycia, Patara, Oil Lamp, Cult, Iconography
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 585
Özet
Patara'nın 1988 yılından beri aralıksız devam eden kazıları ona Likya Bölgesi'nin en eski kazılarından biri olma unvanını kazandırmıştır. Geçen süre zarfında kentte yapılan kazılar neticesinde birçok bilimsel yayın yapılmıştır. Bahsedilen tüm bilimsel çalışmalar bir araya getirildiğinde ortaya çıkarılan sonuç; Patara'da MÖ 3. binden itibaren MS. 7. yüzyıla kadar geçen süre zarfında kesintisiz yerleşimin olduğu ve bu yerleşimin mimari yapılardan küçük eserlere kadar izlenebildiği şeklindedir. Aynı zamanda kent, hem kendi tarihi hem de bölge tarihi açısından az ya da çok mutlaka tarihin bir noktasında etkili olmuş, yalnızca Pataralılar için değil aynı zamanda Likya bölgesi içinde önemli tarihi olaylara tanıklık etmiştir. Paganist düşüncenin hâkim olduğu dönemde önemli kült merkezlerinden biri olmasına ek olarak Patara, Hristiyanlık, Musevilik gibi geniş kitlelerce kabul edilmiş semavi dinler tarafından da uzun yıllar cazibe merkezi olmuş, mimari, küçük buluntular ve yazılı kaynaklar neticesinde bu hâkim gücünü kanıtlamıştır. Diğer yandan kazılardan elde edilen arkeolojik veriler, antik kaynaklarda değinilen kentin önemini kanıtlar niteliktedir. Bu sayede sadece kandillerden yola çıkarak dahi Arkaik Dönem'den başlayarak Doğu Roma İmparatorluk Dönemi sonlarına kadar Patara ile ilgili önemli edinimler sağlanmıştır. Küçük eserler arasında yer alan kandiller aynı zamanda seramikler ve plastik eserlerle yoğun ilişki içerisindedir. Basit aydınlatma araçları olmalarının dışında kentin ticari, dini ve sosyal hayatı hakkında ayrıntılı bilgiler sunan bu eserler, hak ettiği özenin gösterilmesi amacıyla çalışmayı hak etmiştir. Bu çalışmada ele alınan kandiller Arkaik Dönem'den başlayarak MS 7. yüzyıla kadar geçen bir süre zarfında Patara'nın varlığını sürdürdüğü tüm dönemlerden izler taşır. Çalışmada ele alınan 534 kandile ek olarak kataloğa alınmayan fakat değerlendirme kapsamında göz ardı edilmeyen birçok küçük kandil fragmanı bulunmaktadır. Kandiller 34 farklı tipte sınıflandırılmıştır. Her bir tip kendi dönemi içerisinde popüler olup birçok yerde örnekleri bulunmasına ek olarak dönemsel ve sayısal yoğunlukları farklılık göstermektedir. Bahsedilen bu sayısal çokluk ya da azlık kentin yaşadığı ekonomik ve siyasal hayat içerisinde sağlam temellere dayanan bir nedensellik içerisindedir. Tipolojik farklılıklara ek olarak özellikle kandil diskuslarında yer alan anlatımlar, Patara ve doğal olarak Likya bölgesinde, Hellenistik Dönem'den, Doğu Roma İmparatorluk Dönemi'ne kadar geçen süre zarfında yaşanan dini ve gündelik hayatla ilgili bilgiler edinmemize imkân sağlamaktadır. Aynı zamanda kentler ve bölgeler arasında ticaret ilişkileri ve bu ilişkilerin yansımalarını neden ve sonuçları ile birlikte anlama fırsatı buluruz. Bu sayede diğer arkeolojik malzemelerde ele alınan ve tartışmaya sunulan konular hakkında kandillerde söz sahibi olarak bu tartışmalara fayda sağlamaktadır. Çalışmaya özgün değerini taşıyan birçok yenilik bulunmaktadır. Bunların başında üzerinde Patara kentini ve halkını ifade eden monogram ve kandil üretildiğinin doğrudan kanıtı olan kalıplar ve Patara merkezli bir tipin başta tüm Likya olmak üzere birden fazla alanda görülmesi kentin kandil üretiminde oynadığı rolü ön plana çıkarmaktadır. Kandil diskuslarında yer alan anlatımların birçoğu önemli merkezde karşılaşılan anlatımlar olmasına rağmen yalnızca Patara'da örneğine rastlanan diskus sahneleri de yer alır. Ek olarak Musevilik ve İslami anlatımlar bulunan kandiller de ayrıca önemlidir. Bu anlatımlar Patara ile Likya bölgesinin dinsel geçmişinde ön plana çıkan özelliklerdir.
Özet (Çeviri)
The excavations of Patara, which have been continuing uninterruptedly since 1988, are one of the oldest excavations in the Lycian Region. During this period, many scientific publications have been made as a result of the excavations in the city. When all these scientific studies are brought together, the result is that there was an uninterrupted settlement in Patara from the 3rd millennium BC to the 7th century AD and this settlement can be traced from architectural structures to small artefacts. At the same time, the city has been more or less influential at some point in history, both in terms of its own history and the history of the region. The richness of a city's history gains depth in terms of the rich role it played not only on its inhabitants but also on the geography of the region. In addition to the fact that Patara was one of the important cult centres during the period when paganist thought was dominant, the city has been a centre of attraction for many years by widely accepted celestial religions such as Christianity and Judaism, and the building has proved this dominant power as a result of architectural and written records. On the other hand, archaeological data obtained from excavations prove the importance of the city mentioned in ancient sources. In this way, even by starting from the Archaic Period until the end of the Eastern Roman Empire Period, important information about Patara has been provided, starting from the Archaic Period to the end of the Eastern Roman Empire Period. The oil lamps, which are among the small artefacts, are also in intensive relationship with ceramics and plastic artefacts. Apart from being simple lighting tools, these artefacts, which provide detailed information about the commercial, religious and social life of the city, deserve to be studied with the care they deserve. The oil lamps discussed in this study date from the Archaic Period until the 7th century AD and bear traces from all periods of Patara's existence. In addition to the 544 lamps discussed in the study, there are many small fragments of lamps that were not included in the catalogue but were not ignored in the evaluation. The lamps are classified into 34 different types. Each type is popular in its own period, and although examples are found in many places, their periodic and numerical density varies. This numerical abundance or scarcity has a well-founded causality within the economic and political life of the city. In addition to the typological differences, especially the narratives on the oil lamp discus provide us with information about the religious and daily life in Patara and naturally in the Lycian region from the Hellenistic Period to the Eastern Roman Empire Period. At the same time, we have the opportunity to understand the trade relations between cities and regions and the reflections of these relations together with their causes and consequences. In this way, the lamps have a say on the issues discussed and debated in other archaeological materials and contribute to these discussions. There are many innovations that bring original value to the study. Foremost among these is the monogram representing the city and people of Patara, and the fact that a Patara-centred type is seen in more than one area, especially in all of Lycia, brings to the fore the role played by the city in the production of oil lamps. Although many of the narratives on the lamp discus are encountered in important centres, the narratives found only in Patara, as in the“Butchers”and Romus and Remulus. In addition, lamps with Judaic and Islamic narratives are also important. These narratives are prominent features in the religious history of Patara and the Lycian region.
Benzer Tezler
- Patara Roma dönemi günlük kullanım seramikleri
Daily use ceramics of Patara in Roman period
BİLSEN ŞERİFE ÖZDEMİR
- Patara kazılarından (1989-2001) ele geçen cam eserler
Başlık çevirisi yok
SELDA BAYBO
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAVVA İŞKAN IŞIK
- Patara sikke basımları ve Patara kazılarından (1989-2001) ele geçen sikkeler
The City coins of Patara and the coins were found during the exavations (1989-2001) at Patara
ŞÜKRÜ ÖZÜDOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAVVA İŞKAN IŞIK
- Patara yerel üretim seramiklerin analiz ve ayağa kaldırma çalışması
Analysis and reproduction studies of locally produced wares of Patara
BİRSEN ÜNLÜTÜRK
- Patara Tepecik Nekropolü ve Bey Evi'nden ele geçen kırmızı astarlı seramikler: İ.Ö. 2 - İ.S. 4. yy.
Red slip ware from Tepecik Rural House and Necropolis in Patara: 2nd c. B. C.-4th c. A. D.
ÇİLEM UYGUN