Geri Dön

Jeomanyetik fırtınalara iyonosferin tepkisi

The response of the ionosphere to geomagnetic storms

  1. Tez No: 860812
  2. Yazar: CEREN BAYHAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEHRA CAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Fizik ve Fizik Mühendisliği, Astronomy and Space Sciences, Physics and Physics Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Fizik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Fizik Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 124

Özet

Doğal bir plazma olan iyonosfer, yeryüzünden yaklaşık 60 km ila 1100 km yükseklikte bulunan, Güneş kaynaklı ışınımlar nedeni ile iyonize olmuş gazlardan oluşan ve radyo dalga yayılımı açısından oldukça önemli bir atmosfer tabakasıdır. İyonosfer tabakası coğrafi konum, gece-gündüz, mevsim, güneş aktivite, jeomanyetik fırtına, deprem gibi etmenlere bağlı olarak değişim göstermekte, bu sebeple iyonosfer modellemesi yapılırken bu etkilerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu tez çalışması jeomanyetik fırtınalar nedeniyle iyonosferde meydana gelen iyonosferik fırtınalar üzerine kurulmuştur. Jeomanyetik fırtına, genellikle gezegenlerarası manyetik alandaki anormal koşullar ve çeşitli güneş aktivitelerinin neden olduğu güneş rüzgârı plazma emisyonları nedeniyle Dünya'nın manyetik alanında küresel bir bozulmadır. Bu çalışmada, 25. Güneş döngüsünün başlangıcından itibaren dört yılı kapsayacak olan zaman diliminde meydana gelen ve jeomanyetik aktivitenin önemini belirtmek için beş seviyeli bir sistem olan G ölçeğine göre belirlenen jeomanyetik fırtınaların dağılımı incelenmiştir. Çalışmanın ilk amacı güneş rüzgârı parametrelerinin (B_z, F10.7) ve jeomanyetik indislerin (Dst, Kp) fırtınaya olan etkisini açıklamak için çalışmada istatistiksel bir model olan regresyon modeli kurulmuştur. Ayrıca jeomanyetik fırtınaların orta enlem bölgesi kapsamında iyonosferde yarattığı pozitif ve negatif iyonosferik fırtına değişimlerini görmek için GIRO (Global Ionosphere Radio Observatory) iyonogram verileri kullanılarak elde edilen iyonosferin F2 bölgesindeki toplam elektron içeriği (TEC) verileri üzerinde çeyrek açıklık tabanlı kayan ortancalar istatistiksel metodu kullanılmıştır. Avrupa bölgesindeki iyonosferik değişimler incelenerek, TEC'deki ani değişimler saptanarak, iyonosferik fırtınalar tespit edilmiştir. Bu fırtınaların uzay havasına olan etkisi incelenip jeomanyetik fırtına ve iyonosferik değişim arasındaki ilişki ortaya konmuştur.

Özet (Çeviri)

The ionosphere, which is a natural plasma, is a very important atmospheric layer in terms of radio wave propagation, located at an altitude of about 60 km to 1100 km from the earth, consisting of ionized gases due to solar radiation. The ionosphere layer changes depending on factors such as geographical location, day and night, season, solar activity, geomagnetic storm, earthquake, therefore these effects should be taken into consideration while modeling the ionosphere. This thesis is based on geomagnetic storms that cause the change of the ionosphere. A geomagnetic storm is a global disturbance in the Earth's magnetic field, usually due to abnormal conditions in the interplanetary magnetic field and solar wind plasma emissions caused by various solar activities. In this study, the distribution of geomagnetic storms occurring in the time period that will cover four years from the beginning of the 25th solar cycle and determined according to the G scale, which is a five-level system to indicate the severity of geomagnetic activity, was investigated. The first aim of the study is to explain the relationship of solar wind parameters (B, F10.7) with the geomagnetic index (Dst,Kp). For this, the regression model was used in the study. In addition, a quarter-aperture-based sliding median statistical method was used on the total electron content (TEC) data in the F2 region of the ionosphere obtained by using GIRO (Global Ionosphere Radio Observatory) ionogram data to see the positive and negative changes in the ionosphere within the mid-latitude region of geomagnetic storms. Thanks to this method, changes in the ionosphere at stations in the European region were observed, sudden changes in TEC were detected and ionospheric storms were detected. The origins of the detected negative and positive ionospheric storms were investigated. These results contribute to the modeling of geomagnetic storms and ionospheric storms for many geomagnetic storm-ionosphere studies in the literature.

Benzer Tezler

  1. Jeomanyetik aktif durumlar için manyetik eşlenik noktalarındaki iyonosferik toplam elektron içeriğindeki (TEİ) değişimlerin incelenmesi

    The investigation of changes in the ionospheric total electron content (TEC) at magnetic conjugate points for geomagnetic active conditions

    SERHAT KORLAELÇİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Fizik ve Fizik Mühendisliğiİnönü Üniversitesi

    Fizik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM ÜNAL

  2. Modeling of the ionosphere's disturbance using deep learning techniques

    İyonosfer bozulmaların derin öğrenme teknikleri kullanılarak modellenmesi

    RAHEM ABRI ZANGABAD

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolHacettepe Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HARUN ARTUNER

  3. A statistical analysis of ionospheric joule heating driven by interplanetary coronal mass ejections and high speed streams using SWMF/BATS-R-US MHD model

    SWMF/BATS-R-US MHD modeli kullanılarak gezegenlerarası koronal kütle atımları ve yüksek hızlı akışlar tarafından gelişen iyonosferik joule ısınmasının istatistiksel analizi

    PELİN ERDEMİR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Meteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEREFŞAN KAYMAZ

  4. GNSS verileri kullanılarak iyonosfer modelinin oluşturulması ve global modellerle karşılaştırılması

    The creation of ionosphere model using GNSS data and its comparison with global models

    FUAT BAŞÇİFTÇİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Jeodezi ve FotogrametriSelçuk Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEVAT İNAL

    DOÇ. DR. ÖMER YILDIRIM

  5. Statistical investigation of magnetosphere-ionosphere-ground interaction over mid-latitudes during geomagnetic storms

    Jeomanyetik fırtınalar sırasında orta enlemlerdeki manyetosfer-iyonosfer-yer etkileşiminin istatistiksel olarak incelenmesi

    EZGİ GÜLAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Meteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEREFŞAN KAYMAZ