Şizofreni tanılı hastalar ve sağlıklı kontrollerde görüşme kayıtlarının linguistik belirteçler açısından analiz edilmesi ve grupların karşılaştırılması
Analysis and comparison of linguistic markers in interview records of patients diagnosed with schizophrenia and healthy controls
- Tez No: 865328
- Danışmanlar: PROF. DR. SELÇUK CANDANSAYAR
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
“Düşünce bozukluğu”olarak değerlendirilen şizofreninin tanısında bireylerin kullandığı dili değerlendirmek psikiyatrik muayenenin önemli parçalarındandır. Günümüzde dili nicel ve nesnel olarak değerlendirebilen bilgisayarlı linguistik analiz modelleri geliştirilmekte; konuşma dilinin özelliklerinin biyobelirteç olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Araştırmada, anadili Türkçe olan şizofreni tanılı hasta grubu ve sağlıklı kontrollerde görüşme kayıtlarının semantik, sentaktik ve fonolojik özellikler açısından değerlendirilmesi ve farklılıkların belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya DSM-5 kriterlerine göre“şizofreni”tanısı alan 50 hasta ve birebir eşlenmiş 50 kontrol dahil edilmiş, sosyodemografik ve klinik özellikleri kaydedilerek 15 dakikalık görüşme kayıtları alınmıştır. Görüşme kayıtları yazılı dile transkript edildikten sonra belirlenen çeşitli sentaktik ve fonolojik özellikleri açısından CLAN programında analiz edilmiş, semantik analizler için fastText kelime vektörleri modelleri kullanılmıştır. İki grup için yaş, cinsiyet, eğitim süresi ve sağ/sol el kullanımı açısından anlamlı farklılık saptanmamıştır. Sentaktik/fonolojik değişkenler açısından; dakikada üretilen sözcük sayısı, farklı sözcük sayısı, toplam sözcük sayısı ve ortalama sözce uzunluğu hasta grubunda kontrol grubuna göre anlamlı olarak daha düşük saptanmış, farklı sözcük/toplam sözcük oranı, sessiz duraklama sayısı, sessiz duraklamanın tüm konuşmaya oranı ve dolgulu duraksama hasta grubunda anlamlı olarak daha yüksek saptanmıştır. Semantik analizler açısından; ortalama sözcük sıklığı, söylem tutarlılığı ve soru-cevap benzerliği hasta grubunda daha düşükken, içerik sözcüğü/işlev sözcüğü ve cümle tahmini hatası hasta grubunda daha yüksek saptanmıştır. Literatürde şizofreni tanılı hastalarda linguistik analizler kullanılarak saptanmış çeşitli dil değişimlerinin Türkçe için de geçerli olduğu, iki grup arasında semantik, sentaktik ve fonolojik özellikler açısından anlamlı farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Biyobelirteç olarak kullanılma potansiyeli içeren bu değişkenlerin diller arası evrensel ve Türkçe'ye özgü özelliklerinin tanımlanması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
To diagnose schizophrenia, also known as a“thought disorder,”it is a significant part of the mental state examination to assess the language of the patient. Today, a variety of computerized linguistic models have been developed, allowing for a quantitative and objective evaluation of language. It is anticipated that these linguistic features will serve as valuable biomarkers in the future. In this research endeavor, the aim is to evaluate the semantic, syntactic, and phonological features of the speech samples from individuals diagnosed with schizophrenia and healthy controls and to determine the differences between these two groups. Fifty patients diagnosed with schizophrenia according to the DSM-5 criteria, along with fifty matched healthy controls, were included in the study. After assessing sociodemographic and clinical variables, 15-minute interviews were recorded. The speech samples were transcribed as written texts and then analyzed for predetermined syntactic and phonological variables using the CLAN program. For semantic analyses, fastText word embedding models were employed. No significant differences were found between the two groups in terms of age, gender, duration of education, and right/left-handedness. In the analysis of syntactic and phonological features, the patient group exhibited significantly lower words per minute, number of type, number of token, and mean length of utterance compared to the healthy controls. Conversely, the type/token ratio, number of pauses, pause percentage, and number of filled pauses were significantly higher in the patient group. Regarding semantic analyses, patients exhibited lower average word frequency, discourse coherence, and question-response similarity compared to the controls, while the open-closed ratio and sentence prediction loss were higher. It has been determined that the language differences observed in patients with schizophrenia and healthy controls, as reported in the literature, are similarly found in the Turkish language. Significant differences between the groups in terms of semantic, syntactic, and phonological features were identified. Further research is warranted to analyze these features, which hold significant potential as biomarkers, both in the context of universal features and those specific to the Turkish language.
Benzer Tezler
- Şizofreni tanılı bireylerin, etkilenmemiş kardeşlerinin kronotip tercihi ve psikoz için yüksek risk açısından değerlendirilmesi, psikoz için yüksek risk ile kronotip tercihi ilişkisinin incelenmesi
Evaluation of unaffected siblings of individuals diagnosed with schizophrenia in terms of chronotype preference and high risk for psychosis, examination of the relationship between high risk for psychosis and chronotype preference
ÖZGE GÜCEOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
UZMAN GÜLSÜM ZUHAL KAMIŞ
- Şizofrenide akut dönemde nöroplastisite ile ilişkili etmenler
Factors related to neuroplasticity in acute period in schizophrenia
BETÜL TÜRKMEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
PsikiyatriSakarya ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESRA YAZICI
- Şizofreni hastaları ve sağlıklı kontrollerde duygu tanıma test performansı, üstbiliş, duygusal öz farkındalık ve sosyal işlevselliğin karşılaştırılması
Comparison of emotion recognition test performance, metacognition, emotional self-awareness and social functioning in schizophrenia patients and healthy controls
ELİF BETÜL UZUNSOY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh ve Sinir Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BUKET GÜNGÖR
- İntravenöz immunglobulin tedavisi alan ağır immün yetmezlikli hastalarda ruhsal durum özellikleri, yaşam kalitesi ve aile özellikleri
The mental state characteristics, quality of lives and family characteristics in patients with serious primary immune deficiency syndrome who receive intravenous immunglobulin treatment
BİNAY KAYAN OCAKOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE SERPİL ERERMİŞ
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuk ve ergenlerde sosyal anksiyete ve aleksitimi
Social anxiety and alexithymia in children and adolescents diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder
GİZEM BİÇEN