Bir Memlük coğrafyacısı İbnü'l-Verdî'nin Harîdetü'l-Acâib ve Ferîdetü'l-Garâib'inde dünya tasviri
A Mamluk geographer's Ibn al-Wardi's depiction of the world in Kharīdat al-'Ajā'ib wa-Farīdat al-Gharā'ib
- Tez No: 867162
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT KELPETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Din, Tarih, Geography, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Sirâcüddin İbnü'l-Verdî (ö. 861/1457), Memlükler döneminde Suriye – Filistin bölgesinde yaşamıştır. Hayatı hakkında kaynaklarda pek bilgi bulunmasa da milâdî 1412'de yazdığı Harîdetü'l-Acâib ve Ferîdetü'l-Garâib isimli eseri günümüze ulaşmıştır. Bu çalışmada acâibü'l-mahlukât literatüründen kabul edilen Harîdetü'l-Acâib'de müellifin dünya tasviri, bir başka ifadeyle bilinen dünyayı nasıl ele aldığı coğrafya açısından incelenmektedir. Coğrafya, sadece dünyanın fizikî veya matematiksel coğrafyası ile sınırlı kalmamakta; yazıldığı dönemin milletleri, ülkeleri, hükümdarları, halkların inançları, adetleri ve gelenekleri hakkında da bilgiler sunmaktadır. Kozmografya ve coğrafya karışımı olan bu eser, gerek muhtevası gerek haritası ile İslam coğrafyacılığının geç Orta Çağ'daki örneklerindendir. Sadece muhtevası ve haritası ile değil, aynı zamanda kapsamı ve içeriği ile de İslam coğrafyacılığının önemli bir eseridir. Zira, o dönemde diğer İslam coğrafyacılarında rastlanmayan Avrupa, Afrika ve Asya kıtaları hakkında bilgiler içermektedir. Bu kıtalardaki halklar, ülkeler ve şehirler hakkında detaylı bilgiler sunması, eserin özgünlüğünü ve önemini artırmaktadır. Eserin en dikkat çekici özelliklerinden biri de fethedilmeden önce İstanbulʼun geniş bir tasvirini sunmasıdır. Bu tasvir, şehrin tarihi ve kültürel açıdan önemini vurgulamaktadır. İbnü'l-Verdî'nin Harîdetü'l-Acâib adlı eseri, sadece bir coğrafî eser olmanın yanında bir haritanın açıklaması olarak ortaya çıkmıştır. Müellif önce haritasını çizmiş ve daha sonra bu haritayı açıklamak için eserini kaleme almıştır. Bu durum, eserin özgünlüğünü ve ilginçliğini artırmaktadır. Eserin Belh ekolü coğrafya üslubunda telif edildiği düşünülse de, genel bir dünya tasviri vermesi ve İslam ülkeleri dışındaki ülkeleri de ele alması ile aslında Irak ekolüne daha çok benzemektedir. Bu durum, İbnü'l-Verdî'nin coğrafî bilgi kaynaklarının ve üslubunun çeşitliliğini göstermektedir. Bu çalışmada, bir Memlük coğrafyacısının eserinde dünyayı nasıl ele aldığı, İslam coğrafyacılığı ve kartografyasındaki önemi, merkeze aldığı bölgeden hangi coğrafî ekole göre bir anlatım üslubu benimsediği, bölgeleri, ülkeleri ve halkları nasıl anlattığı, tarih-coğrafya ilimleri ışığında disiplinlerarası rasyonel bir yöntemle incelenecektir.
Özet (Çeviri)
Siraj al-Din Ibn al-Wardi (d. 861/1457), lived in the lived in the Syria-Palestine region during the Mamluk period. Although there is not much information about his life in the sources, his work Kharīdat al-'Ajā'ib wa Farīdat al-Gharā'ib, written in 1412 A.D., has survived to the present day. In this study, the authorʼs description of the world in Kharīdat al-'Ajā'ib, which is accepted from the literature of al-'Ajā'ib al-mahlukāt, is analysed in terms of geography.“Cosmography and Geography”not only delves into the physical or mathematical geography of the world but also provides information about the nations, countries, rulers, beliefs, customs, and traditions of the era in which it was written. And this work that combines cosmography and geography, it is one of the examples of Islamic geography in the late Middle Ages, both in terms of its content and its maps. Not only its content and maps, but also its scope and coverage make it an important work of Islamic geography. Indeed, it contains information about the continents of Europe, Africa and Asia, which was not commonly found in other Islamic geographies of that period. Providing detailed information about the peoples, countries, and cities on these continents enhances the originality and significance of the work. One of the most notable features of the work is its extensive depiction of Istanbul before its conquest, emphasizing the historical and cultural importance of the city. Ibn al-Wardi's work Kharīdat al-'Ajā'ib emerges not only as a geographical treatise but also as an elucidation of a map. The author first drew the map and then penned the work to elucidate this map. This circumstance enhances the uniqueness and interest of the work. Although the work is thought to have been composed in the geographical style of the Balkhi school, its provision of a general portrayal of the world and its consideration of countries beyond the Islamic lands actually bear a closer resemblance to the Iraqi school. This situation demonstrates the diversity in Ibn al-Wardi's geographical sources and style. In this study, an interdisciplinary and rational approach will be employed to examine how a Mamluk geographer addresses the world in his work, the significance of Islamic geography and cartography, the narrative style he adopts based on the geographical school of thought predominant in the region he focuses on, and how he describes regions, countries, and peoples within the framework of historical-geographical sciences.
Benzer Tezler
- XV. yüzyılda bir seyyah: Felix Fabri'nin Memlûk coğrafyasına seyahati
XV. a traveler in the century: Felix Fabri's travel to Mamluk geography
SEREN OTAKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AKKUŞ YİĞİT
- Dulkadir Beyliği'nin komşu beylik ve devletlerle münasebetleri (1337-1522)
Dulkadir Principality's relations with neighboring states and principalities (1337-1522)
SAMET ALIÇ
Doktora
Türkçe
2017
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN DÖGÜŞ
- XIII. asırda Suriye Bölgesinde Memlük-Haçlı münasebetleri
Mamluk-Crusader Relations in Syria in the 13th century
HAMİDE HALE ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ASIM YEDİYILDIZ
- Mesâliku'l-Ebsâr fî-Memâliki'l-Emsâr (Devlet-i Memâliki'l-ûlâ kısmı/1301-1349) tercüme ve tahlili
The translation and analysis of Mesalik el-Ebsâr fi-Memâlik el-Emsar (The first period of the Government Mamluks/1301-1349)
HATİCE GÜLER
- Harezm Türkçesinde fiil
Verbs in Kharezm Turkish
FUNDA TOPRAK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AYSU ATA