Türk mit ve efsanelerinde gökyüzü ve gök cisimleri
The sky and celestial bodies in Turkish myths and legends
- Tez No: 955763
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN EKİCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 314
Özet
Gökyüzü ve gök cisimleri, Türk inanç sisteminde ve buna bağlı olarak halk anlatmalarında da önemli bir yapı taşıdır. Çalışmamızda, Türk inanç sisteminde gökyüzü ve gök cisimleri fenomenlerinin özünü belirleyen unsurları belirlemeyi hedefledik. İnanç unsuru ile doğrudan ilişkili olan ve bu sebeple Türk inanç sistemine dair zengin bir içerikler barındıran mit ve efsane metinlerini çalışmamızın hareket noktası olarak belirledik. Bu minvalde çalışmamızın konusu, Türk mit ve efsanelerinde gökyüzü ve gök cisimlerine dair anlamların tespit edilmesidir. Çalışmamızın yöntemi ise bir fenomenin yorumlanmasında betimleyici anlayışın yanı sıra tarihi, sembolik, karşılaştırmalı ve yapısalcı gibi birçok anlayışın birlikte kullanılmasını sağlayan fenomenolojik yöntemdir. Çalışmamızın kapsamı, Türk kültür coğrafyasından derlenmiş mit ve efsane metinleridir. Bu metinlerden erişebildiğimiz mit ve efsane metinlerinin tamamını incelemeye özen gösterdik. Bu anlamda iki binin üzerinde mit ve efsane metnini taradık. Bu metinler arasından gökyüzü ve gök cisimlerine dair unsurlar içerenler üç yüz kadar metin tespit ettik ve bunları tezimizin incelemesine dahil ettik. Tezimizde incelediğimiz mit ve efsane metinlerinin kapsamı şu şekildedir: Altay yaratılış ve eskatoloji mitleri, Kara Orman ve Abakan Tatarlarının yaratılış mitleri, Başkurt-Tatar yaratılış mitleri, Çuvaş yaratılış mitleri, Türk-Memlük yaratılış miti, Uygur yaratılış miti, Özbek yaratılış miti, Yakut tufan mitleri, Teleüt ve Telengit eskatoloji mitleri, çeşitli boyların takvim mitleri. Çalışmamız için iki binin üzerinde efsane metni inceledik. Söz konusu metinlerin kapsamını Türk kültür coğrafyası olarak belirledik. Çalışmamızda kullandığımız efsane metinlerinin kapsamı şu şekildedir: Saha/Yakut, Yukagir, Uygur, Özbek, Kazak, Kırgız, Karakalpak, Başkurt, Tatar, Çuvaş, Türkmen, Azerbaycan, Anadolu ve Gagavuz efsaneleri.
Özet (Çeviri)
The sky and celestial bodies are also an important building block in the Turkish belief system and, accordingly, in folk narratives. In our study, we aimed to determine the elements that determine the essence of the sky and celestial body phenomena in the Turkish belief system. We determined the myth and legend texts that are directly related to the element of belief and therefore contain rich content regarding the Turkish belief system as the starting point of our study. In this context, the subject of our thesis is to determine the meanings related to the sky and celestial bodies in Turkish myths and legends. The method of our study is the phenomenological method, which enables the use of many approaches such as historical, symbolic, comparative and structuralist as well as descriptive understanding in the interpretation of a phenomenon. The scope of our study is the myth and legend texts compiled from the Turkish cultural geography. We took care to examine all of the myth and legend texts we could access from these texts. In this sense, we scanned over two thousand myth and legend texts. Among these texts, we identified about three hundred texts that contained elements regarding the sky and celestial bodies and included them in the examination of our thesis. The scope of the myth and legend texts we examined in our thesis is as follows: Altai creation and eschatology myths, Black Forest and Abakan Tatars' creation myths, Bashkir-Tatar creation myths, Chuvash creation myths, Turkic-Mamluk creation myth, Uyghur creation myth, Uzbek creation myth, Yakut flood myths, Teleut and Telengit eschatology myths, calendar myths of various tribes. We examined over two thousand legend texts for our study. We determined the scope of the texts in question as Turkish cultural geography. The scope of the legendary texts we used in our study is as follows: Sakha/Yakut, Yukagir, Uyghur, Uzbek, Kazakh, Kyrgyz, Karakalpak, Bashkir, Tatar, Chuvash, Turkmen, Azerbaijan, Anatolian and Gagavuz legends.
Benzer Tezler
- Kırgız mitolojisinin ansiklopedik sözlüğü (A)
Encyclopedic dictionary of Kyrgyz mythology (A)
SELİM ÖRS
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN YILMAZ
- Türkmen efsaneleri üzerinde bir araştırma: İnceleme-metinler
A research on the legends of Turkmenistan: Analysis and texts
ŞERİFE SEHER EROL
Doktora
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RABİA UÇKUN
- Hatay efsanelerine sembolik yaklaşım
Hatay legends in the context of cultural interaction and symbols
NAZLI BAL HATUNOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDA ÇETİNDAĞ SÜME
- Uygur efsaneleri üzerinde bir araştırma (inceleme ve metinler)
A research on the Uighur legends (analyses and texts)
ADEM ÖGER
Doktora
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ARSLAN
- Чыңгыз айтматовдун чыгармаларындагы миф жана легендалардагы этнопедагогикалык идеялар
Cengiz Aytmatov'un eserlerindeki mit ve efsane ile ilgili etnopedagojik düşünceler
ASEL İMANKULOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKMATALİ ALİMBEKOV