İbn Haldun'un Ahmed Cevdet Paşa'ya etkisi
İbn Khaldun's influence on Ahmed Cevdet Pasha
- Tez No: 875791
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT ARSLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: İbn Haldun, Mukaddime, Ahmed Cevdet Paşa, Tezâkir, Ma'ruzât, Ibn Khaldun, Muqaddimah, Ahmed Cevdet Pasha, Tezakir, Ma'ruzât
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
İbn Haldun XIV.yy.'da Kuzey Afrika topraklarında yaşamış ünlü bir tarihçi, sosyolog, siyasetçi ve devlet adamıdır. İslam devletlerinin zayıfladığı, Müslüman toplulukların ve devletlerin dağıldığı, ihtilallerin ve isyanların olduğu karışık bir dönemde yaşamıştır. Ahmed Cevdet Paşa ise, XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde yaşamış ünlü bir vak'anüvis, hukukçu, siyasetçi ve devlet adamıdır. Devletin birçok kademesinde ve muhtelif görevlerde bulunmuştur. Hayatı Osmanlı'nın zayıfladığı ve halk ayaklanmalarının baş gösterdiği buhranlı bir döneme denk gelmiştir. Farklı yüzyıllarda ve farklı topraklarda yaşayan bu iki bilim insanını ortak noktada birleştiren unsur ise benzer şartlarda ve benzer görevlerde bulunmuş olmalarıdır. Dolaysıyla İbn Haldun, Ahmed Cevdet Paşa'nın dikkatini çekmiş, onunla tecrübesel bağ kurmuş ve fikirlerinden etkilenmiştir. Her ikisinin de eğitimden tarihe, edebiyattan coğrafyaya, siyasetten havas ilimlerine kadar birçok alanda farklı görüşlerinin olması“hangi alanda ne kadar etki”sorusunu akla getirmiştir. Çalışmanın amacı ise bu fikri etkileşimin hangi alanlarda olduğunu ortaya çıkarmak, fikri uyuşmaları ve farklılıkları tespit etmek, ülke sorunlarının çözümünde hangi fikirleri kullandığını ve sonuçlarının neler olduğunu görebilmektir. Çalışma tarihsel bir inceleme-araştırma olduğu için nitel veri toplama araçlarından doküman araştırması yöntemi kullanılmış ve veriler değerlendirilerek analiz edilmiştir. Her iki düşünürün tüm görüşlerinin incelenmesi sonucunda Cevdet Paşa ile İbn Haldun arasında kimi görüşlerin birebir örtüştüğü, kimi görüşlerde farklılık olduğu tespit edilmiştir. Birbiriyle benzeşen görüşlerin bir kısmında Ahmed Cevdet Paşa'nın bütünüyle İbn Haldun'un tesirinde kaldığı, bir kısmında ise aynı dine ve inanca mensup olmalarından kaynaklı benzeşme olduğu ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
Ibn Khaldun was a renowned historian, sociologist, politician, and statesman who lived in the 14th century in the lands of North Africa. He lived during a turmoil and kaos period that Islamic states weakened and collapsed, rebellions and revolutions arised and Muslim communities were broken into pieces. Ahmed Cevdet Pasha, on the other hand, was a prominent historian, jurist, politician, and statesman in the Ottoman Empire during the 19th century. He served in various positions and roles within the state. His life coincided with a troubled period marked by the weakening of the Ottoman Empire and beginning of riots and uprisings. The common factor uniting these two scholars from different centuries and lands is that they both served in similar conditions and roles. Consequently, Ibn Khaldun caught Ahmed Cevdet Pasha's attention, establishing an experiential connection and influencing his ideas. Both scholars had diverse perspectives on various fields ranging from education to history, literature to geography, politics to the sciences. This raises the question,“In which areas and what kind of influence?”The aim of this study is to identify the areas of intellectual interaction, determine the similarities and differences in their ideas, explore which ideas were used in solving national problems, and understand the outcomes. Since this is a historical review and research, the document analysis method, a qualitative data collection tool, was used, and the data were evaluated and analyzed. The study concluded that while some views of Ahmed Cevdet Pasha and Ibn Khaldun overlapped exactly, some views differed from each other. In some of the overlapped views, it was found that Ahmed Cevdet Pasha was entirely influenced by Ibn Khaldun, while in others, the similarity arises from belonging to the same religion and belief system.
Benzer Tezler
- Ahmet Cevdet Paşa'nın toplum ve devlet anlayışı
Ahmet Cevdet Pasha's community and state opinion
SEMRA ŞAHİN
- Osmanlı tarih yazımında ve siyâsetnâme literatüründe İbn Haldun'cu yaklaşımların değerlendirilmesi
The evaluation of İbn Khaldunistic approaches in the Ottoman historiography and the literature of siyasat-nama
MUHAMMET EMİN ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Tarihİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ŞAKİR YILMAZ
- Reforming categories of science and religion in the late Ottoman Empire
Son dönem Osmanlı devletinde bilim ve din kategorilerinin yeniden oluşturulması
KENAN TEKİN
Doktora
İngilizce
2023
DinColumbia UniversityOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GEORGE SALIBA
- Ahmed Cevdet Paşa'nın tarih tasavvuru
Ahmed Cevdet Pasha's concept of history
CEMALLETTİN ERGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Felsefeİstanbul ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CÜNEYT KAYA
- İbn Haldûn'un siyaset ve devlet felsefesine dair görüşlerinin Osmanlı düşüncesindeki yansımaları
Reflections of Ibn Khaldun's views on the philosophy of politics and state on Ottoman thought
BİLGEHAN BENGÜ TORTUK
Doktora
Türkçe
2012
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEJDET DURAK