Latîfî Tezkiresi: Millet Kütüphanesi Günay-Turgut Kut Bölümü 40 numaralı nüsha (İnceleme-metin)
The Tezkire of Latîfî: Ms. 40 Millet Library Günay-Turgut Kut Collection (Analyse-text)
- Tez No: 880031
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH UĞUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Latîfî, tezkire, biyografi yazıcılığı, alfabetik sıralama, Latîfî, Tezkire genre, biography, alphabetical order
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Türk İslam edebiyatında şairlere dair pek çok biyografi eseri kaleme alınmış, bu eserler genel olarak şuara tezkiresi olarak anılagelmiştir. Anadolu coğrafyasında ilk örneklerinin verildiği on altıncı yüzyıldan klasik devrin sonu kabul edilen yirminci yüzyıla gelinceye kadar otuz altı şuara tezkiresi kaleme alınmıştır. Bunlardan on altıncı yüzyıl Osmanlı müellif ve münşilerinden olan Latifî'nin tezkiresi bütün devirler içinde önemli bir yere sahiptir. Latîfî'nin Tezkiretü'ş Şu'arâ ve Tabsıratü'n Nuzamâ adını verdiği eser hem şekil hem de muhteva bakımından sonradan gelenleri etkileyecek önemli hususiyetleri haizdir. Latîfî Tezkiresi Anadolu sahasında telif edilmiş ikinci tezkiredir. Latîfî eserini; Devletşah Tezkiresi'ni, Molla Câmî'nin Bahâristân'ını ve Ali Şir Nevâyî'nin Mecâlisü'n Nefâ'is'ini örnek alarak yazmış bunlara ek olarak o zamana değin çok da yaygın olmayan bir yöntemi de eserinin tertibinde kullanmıştır. Latîfî şairleri alfabetik sıraya göre sıralayıp hurûf-ı teheccî tertibini benimseyen ilk tezkire müellifidir. Yine on altıncı yüzyıl tezkirecilerinden olan Âşık Çelebi alfabetik tertip fikrinin kendisine ait olduğunu ve Latîfî'nin şairleri padişah devirlerine göre sıralayacakken bu fikri kendisinden alıp kullandığını söylemektedir. Bugüne kadar delilsiz bir iddia olarak kalan Âşık Çelebi'nin bu anlatısı Millet Kütüphanesi Günay Turgut Kut Bölümü 40 numaralı nüsha ışığında yeniden değerlendirilecektir. Tezimizde, Latîfî Tezkiresi'nin bugüne dek varlığından haberdar olunmayan bu nüshası çeşitli yönlerden ele alınacak, özelde Latîfî Tezkiresi genelde ise biyografi yazıcılığı ve telif geleneğine dair katkıları ortaya konmaya çalışılacaktır. Daha önce tenkitli metni de yayımlanan Tezkire'nin bu nüshasını diğer nüshalar arasında biricik kılan yönleri ortaya konularak tezkire metninin çeviri yazısı literatüre kazandırılacaktır.
Özet (Çeviri)
Many biographical works on poets have been written in Turkish Islamic literature, and these works are generally referred to as şuara tezkiresi. From the sixteenth century, when the first examples were written in Anatolia, to the twentieth century, which is considered the end of the classical period, thirty six şuara tezkiresi were written. Among these, the one which belongs to Latîfî, one of the sixteenth century Ottoman writer and munshi, has an important place in all periods. Latifî's Tezkiretü'ş Şu'arâ ve Tabsıratü'n Nuzamâ has important features that will influence later works in terms of both form and content. Latîfî Tezkiresi is the second tezkiresi written in the Anatolian field. Latîfî wrote his work by taking Devletşah Tezkiresi, Molla Câmî's Bahâristân and Ali Şir Nevâyî's Mecâlisü'n Nefâ'is as examples. In addition to these, he used a method that was not very common until then in the organization of his work. Latîfî is the first tezkire author to list the poets in alphabetical order and to adopt the hurûf-ı teheccî order. Âşık Çelebi, also a sixteenth century tezkire writer, claims that the idea of alphabetical order belonged to him and that Latîfî took this idea from him and used it when he was going to order the poets according to the sultan's reigns. This narrative of Âşık Çelebi, which has remained an unproven claim until today, will be re evaluated in the light of the Millet Library Günay Turgut Kut Section No. 40. In our thesis, this copy of the Latîfî Tezkiresi, the existence of which was not known until today, will be discussed from various aspects, and its contributions to the Latîfî Tezkiresi in particular and to the tradition of biography writing and composition in general will be tried to be revealed. The aspects that make this copy of the Tezkire unique among the other copies of the Tezkire, which was previously published in a critical edition, will be revealed and the transliteration of the text of the tezkire will be added to the literature.
Benzer Tezler
- Latifi tezkiresi üzerinde bir sentaks çalışması
A Sentax research about the tezkire of Latifi
BÜLENT KARAKÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDURRAHMAN TARİKDAROĞLU
- Latîfî Tezkiresi'nde edebî eleştiri terimleri ve edebiyat eleştirisi
The literary criticism terms and literary criticism in the Tezkire of Latifi
FAHRİ KAPLAN
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAMIK AÇIKGÖZ
- Latifi Tezkiresi'nin sentaks yönünden incelenmesi
Başlık çevirisi yok
CENGİZ ALYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EFRASİYAP GEMALMAZ
- Latîfî'nin eleştirel perspektifinden Osmanlı divan şiirinin poetikası
The poetics of the Ottoman divan poetry based on latifi's critical perspective
NAGİHAN GÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KALPAKLI
- Sehî Beg ve Latîfî Tezkirelerinde istitrâd
Istitrâd in Sehî Beg and Latîfî Tezkires
EMİNE SEYMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MİNE MENGİ