Kelamın haber teorisi bağlamında Ebü'l Hüseyin El-Basrî'nin fıkıh usûlüne etkisi
The impact of Abu'l-Husayn Al-Basrî's figh method in the context of the kalam theory of news
- Tez No: 881295
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞABAN ALİ DÜZGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kelâm, Usûl-i fıkıh, Haber, Epistemoloji, Ebü'l-Hüseyin el-Basrî, Kalam, Usul al-fiqh, News, Epistemology, Abu'l-Husayn al-Basr
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 394
Özet
Kelâmi epistemolojinin fıkıh usûlüne yansıması, kelâmi öncüllerin fıkıh usûlü üzerindeki etki alanlarından biridir. Çalışmamızda, söz konusu yansıma Muʻtezile âlimlerinden olan Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin (ö. 436/1044) Kitabu'l-Muʻtemed isimli eserinde ele aldığı haber teorisi bağlamında incelenerek tespit edilmeye çalışılacaktır. Zira el-Basrî, son dönem Mu'tezili bilginlerin önemli kelâmcılarından biri olmakla birlikte felsefe-kelâm çizgisinin ağır bastığı müteahhir kelâmcıların da atıfta bulunduğu önemli bir şahsiyettir. Kelâmi epistemolojinin usûl-i fıkıh üzerindeki etkisini haber teorisi bağlamında incelememizin nedeni İslâm düşüncesinin temel bilgi kaynakları olan Kur'ân, sünnet ve icmânın haber teorisiyle temellendirilmesi ve dolayısıyla ilk dönemlerden itibaren İslâm bilginleri tarafından teorik zeminde tartışılagelmesindendir. Konuyla ilgili izini sürdüğümüz elBasrî de hocası Kâdî Abdülcebbâr'ın (ö. 415/1025) ortaya koyduğu haber teorisini kelâmi öncülleri temel alarak sistematize etmiş ve kendinden sonraki usûlcülere kaynaklık etmiştir. Çalışmada başta müellifimizin eseri olmak üzere klasik dönem bilginlerinin haber meselesini nasıl ele aldığı mercek altına alınmış el-Basrî'nin fıkıh usulü literatürüne katkısı değerlendirilmiştir. Karşılaştırma, analiz, sentez, tenkit ve değerlendirme metotları kullanılarak ortaya çıkan görüşlerin kelâmi öncüllerden ne kadar etkilenip etkilenmediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın neticesinde el-Basrî'nin usûl-i fıkıhın pek çok meselesinde olduğu gibi epistemolojik yapısında da kelâmı merkeze alan bir yaklaşım sergilediği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
The reflection of kalam epistemology on the methodology of fiqh is one of the areas of influence of theological premises on fiqh methodology. In our study, this reflection will be examined in the context of the theory of news discussed by Abu'l-Husayn al-Basrî (d. 436/1044) in his work titled Kitabu'l-Muʻtemed. Al-Basrî is not only one of the prominent theologians of the late Mu'tazili scholars, but also an important figure referenced by later theologians, especially those in the philosophy-theology tradition. The reason we examine the influence of kalam epistemology in the context of the theory of news is due to the fact that the foundational sources of Islamic thought—Qur'an, Sunnah, and consensus—are established through the theory of news and have thus been theoretically discussed by Islamic scholars since the early periods. Abu'l-Husayn al-Basrî, whom we focus on, systematized the theory of news put forward by his teacher Kâdî Abdülcebbâr (d. 415/1025) based on theological premises and became a source for subsequent scholars in the field of usul al-fiqh. In this study, the treatment of the news issue by classical period scholars, particularly the work of our author, will be examined. Using methods of comparison, analysis, synthesis, criticism, and evaluation, we will determine the extent to which the views that emerged were influenced by kalam. The research concluded that al-Basrî displayed an approach that centered on kalam in his epistemological structure, similar to many issues in usul al-fiqh.
Benzer Tezler
- İlâhî sıfatlar ekseninde Eşʻarî kelâmının değişim süreci
Transformation of Ash'arî kalâm with regards to 'divine attributes'
MUHAMMED MUSTAFA SANCAR
- Temmâm Hassân'da Arap dili düşüncesi (Klasik Arap dilbilimi birikimi ve modern dil verileri ışığında arayışlar
Temmâm Hassân'S viewpoint an Arabic language(development of classical Arabic language in history and studies in the light of modern language studies
HÜSEYİN ARAZ
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN HAZER
- Kelam ilminde ahad haberin epistemolojik değeri: Nureddin es-Sabuni örneği
Epistemological value of khabar al-wâhid in Islamic theology: The Nûraddîn as-Sâbûnî sample
ÖMER FARUK ERÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BULGEN
- Fahreddin Er-razi'de bilgi teorisi
Knowledge theory of Fahreddin Er-Razi
HÜSEYİN ARAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET KUBAT
- Ebu'l-muin en-Nesefî'nin 'Tabsiratu'l Edille'sinde' akıl ve akılla ilgili kavramlar
Абул муин ан-насафинин 'табсиратул адилласында' акыл жана акылга байланышкан терминдер.
TOLGONAY ADILCAN KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2020
DinKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF GÖKALP