Türk kültüründe toprak ana–kadın ve doğurganlığının tezhip sanatındaki bitkisel motiflerle yorumlanması
Interpretation of mother earth-woman and fertility in Turkish culture through botanical motifs in illuminated manuscript art
- Tez No: 884097
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ATİLLA YUSUF TURGUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Türk tezhip sanatındaki bitkisel motifler, toprak ana ve doğum kavramlarıyla ilişkilendirilerek doğanın yaşam döngüsünü sembolize eder. Bu motifler, estetik öğelerin ötesinde derin anlamlar taşır. Yapraklar, çiçekler, dallar, tomurcuklar gibi bitkisel motifler, doğanın bereketini, verimliliğini ve yeniden doğuşunu yansıtarak yaşamın sürekliliğini ve döngüsünü ifade eder. Mevsimlere ve doğanın ritmine bağlı olarak çeşitlenen motifler, toprak ana ve doğurganlık kavramlarının zamanla evrimini ve sürekliliğini gösterir. Tezhip sanatındaki bitkisel motifler, doğanın güzelliklerini, doğurganlığı, bereketi ve yaşamın sembolünü temsil ederken, İslam sanatında da önemli bir rol oynar. Bu motifler, toprakla kurulan köklü ilişkiyi ve doğa ile insan arasındaki derin bağı vurgular. Bitkisel motifler genellikle doğadaki büyüme ve yaşam döngüsünü temsil eder. Bitkilerin tohumdan büyüme, çiçeklenme, meyve verme ve tekrar tohuma dönme aşamaları yaşamın döngüsünü simgeler. Doğurganlık simgesi olarak kullanılması özellikle, kadın ve doğurganlık tanrıçalarıyla bağlantılıdır. Bitkisel motiflerin doğum kavramıyla ilişkilendirilmesi, doğadaki yaşam döngüsünün sembolizminin bir yansımasıdır ve eserlerin estetik ve anlamsal zenginliğini artırır. Bu motifler, sonsuzluğu ifade eden ve sürekli tekrar eden bir yapıda olduğu için toprakla doğum kavramı arasında temel bir ilişki kurarlar. Doğu kültürlerinde genellikle şans, refah ve yaşamın güzellikleriyle ilişkilendirilirken, batı kültürlerinde bazen ölümsüzlük ve yeniden doğuş sembolleri olarak görülebilirler. Anadolu ve Türk kültüründe toprak ana, kadın doğurganlık yönünden benzerlik taşıması, aralarında kurulan ortak bağın önemiyle oluşan inançlar ve ritüeller, kültürümüz hakkında belge niteliği taşımakta ve büyük öneme sahiptir. Bu çalışma, Türk tezhip sanatındaki motiflerin doğada toprağın bağrında yetişmesi ile bir kadının rahminde oluşan bir bebeğin ortak varoluş yolculuğu incelenmiş ve elde edilen bilgiler ve görsellerden yararlanılarak yeni tasarım ve uygulamalar oluşturulmuştur.
Özet (Çeviri)
In Turkish illumination art, vegetal motifs are associated with the concepts of Mother Earth and birth, symbolizing the life cycle of nature. These motifs carry profound meanings beyond their aesthetic elements. Leaves, flowers, branches, and buds reflect the fertility, productivity, and rebirth of nature, expressing the continuity and cyclical nature of life. The variations of motifs according to the seasons and the rhythm of nature demonstrate the evolution and continuity of the concepts of Mother Earth and fertility over time. In addition to representing the beauty, fertility, and abundance of nature, these vegetal motifs play a significant role in Islamic art. They emphasize the deep connection between earth and humans. Typically, vegetal motifs symbolize the growth and life cycle of nature. The stages of plants—from seed germination, blooming, fruit-bearing, to returning to seeds—mirror the life cycle. Their use as symbols of fertility is especially linked to female fertility deities. The association of vegetal motifs with the concept of birth reflects the symbolism of the natural life cycle, enriching the aesthetic and conceptual depth of the artworks. These motifs establish a fundamental connection between the earth and the concept of birth due to their repetitive and infinite nature. In Eastern cultures, these motifs are often linked with fortune, prosperity, and the beauty of life, while in Western cultures, they may sometimes be seen as symbols of immortality and rebirth. In Anatolian and Turkish culture, the connection between Mother Earth and female fertility, along with the shared beliefs and rituals, provides valuable insights into our cultural heritage. This study explores the common existential journey between the growth of plants in the earth and the formation of a baby in a woman's womb within Turkish illumination art. Based on the obtained information and visuals, new designs and applications have been developed.
Benzer Tezler
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın eserlerinde dört unsur: Ateş-hava-su-toprak
Ahmet Hamdi Tanpınar four elements fire- air- water- soil works, master thesis
NEJLA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEZAHAT ÖZCAN
- Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış sözlüklerde kadına ait söz varlığı
Women's vocabulary in the written dictionary which was written during Ottoman Turkish
KÜBRA ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Tanzimat döneminde Türk aile yapısı.
Başlık çevirisi yok
BANU YETİM
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
SosyolojiAnadolu ÜniversitesiYeniçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. CAHİT YALÇIN BİLİM
- Kahramanmaraş Şeyh Adil Mezarlığında bulunan geleneksel mezar taşları
Traditional headstones in Şeyh Adi̇l Graveyard (Kahramanmaraş)
MEHMET CANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiErciyes ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CELİL ARSLAN
- Türk Halk Müziği repertuvarında yer alan hava, su, ateş, toprak kavramları üzerine bir inceleme
A review on air, water, fire, earth concepts in the repertoire of Turkish Folk Music
GAMZE AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikAtatürk ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN TAHSİN SÜMBÜLLÜ