Cüneyd Orhon'un eser icra anlayışı: Yedi farklı saz eseri icrasının analizi
Cüneyd Orhon's approach to interpreting works: Analysis of the performance of seven different instrumental pieces
- Tez No: 886619
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ASLIHAN ERUZUN ÖZEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik ve Sahne Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Türk müziği tarihinin en eski yaylı çalgılarından biri olan kemençe, kaynaklardan tespit edildiği kadarıyla Türk kültüründe halk arasında ve 18. yüzyıldan itibaren sarayda yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Orta Asya'daki tek telli ıklığ çalgısının zamanla İstanbul'da gelişmiş bir modeli olan üç telli kemençe, 1920'lerden itibaren dördüncü telin eklenmesiyle yeni bir kimliğe bürünmüştür. Böylece kemençe hem üç telli hem de dört telli olarak günümüze kadar birçok değerli icracının elinde süregelmiştir. Kemençenin Türk makam müziğindeki değerinin bilinmesine büyük katkılarda bulunan usta kemençe sanatçısı Cüneyd Orhon (1926-2006), icrasında özgün bir tarz geliştirerek özellikle dört telli kemençenin çalım tekniğinde öncü olmuş ve önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir. Bu araştırmada, Orhon'un performansı ele alınırken, eserlerin icra ediliş tekniği incelenmiş ve eser icralarında uyguladığı tavır özelliklerinin tespit edilmesi amaç edinilmiştir. Orhon'un yorumundaki özgünlük ve çeşitlilik, onun müzikal kimliğinin ve sanatsal ifadesinin daha derinlemesine anlaşılmasına olanak tanımıştır. Tez kapsamında, Cüneyd Orhon'un klasik kemençe ile icra ettiği, 2000 yılında Kalan Müzik etiketiyle yayınlanmış“Cüneyd Orhon Arşiv Serisi”albümünde bulunan Hicaz, Hüseynî, Hüzzâm, Karcığar, Nihâvend ve Segâh makamlarındaki 7 saz eseri icra bakımından analiz edilmiştir. Cüneyd Orhon'un klasik kemençe ile eser icralarından hareketle, icralarındaki nota farklılıkları da belirlenmeye çalışılmıştır. Eserlerin icralarının incelenmesi ile sanatçının icra özelliklerinin tespit edilebileceği sonucuna varılmıştır. Analizler sonucunda Orhon'un genellikle notalardan farklı bir icraya yönelmediği anlaşılmıştır. Çünkü eserleri kendi edisyonunu oluşturarak notaya almış ve bu edisyonlara bağlı kalarak icra etmiştir. Fakat, Cüneyd Orhon'un bazı eser icralarında kendi edisyonları dışında da icralar sergilediği görülmektedir. Orhon, disiplinli bir icra anlayışı benimsemesine rağmen her sazendede olduğu gibi performans esnasında duygu durumunun değişkenlik göstermesine bağlı olarak bu değişkenliği icralarına yansıtmıştır. Böylece icralarında yazdığı edisyonların dışına da çıkabilmiştir. Bunun yanı sıra kemençe icra tekniğinde ve tavrında“legato (bağlı) çalma tekniği, nüanslı ve ifadeli bir icra anlayışı”uyguladığı gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The kemenche, one of the oldest bowed string instruments in Turkish music history, has been documented in sources as widely used among the Turkish populace and in palaces from the 18th century onwards. Evolving from a single-stringed bow instrument ıklığ originating in Central Asia to a three-stringed model in Istanbul, it acquired a new identity with the addition of a fourth string starting from the 1920s. Thus, the kemenche has persisted to the present day in the hands of many esteemed performers, both as a three-stringed and four-stringed instrument. Renowned kemençe artist Cüneyd Orhon (1926-2006) made significant contributions to the recognition of the kemençe's value in Turkish makam music and he developed an original style in his performances, particularly pioneering techniques for playing the four-stringed kemençe and undertaking important scholarly works. This research focuses on analyzing Orhon's performances, examining the techniques employed in executing pieces, and identifying the interpretive characteristics he applied during performances. The uniqueness and diversity in Orhon's interpretations have facilitated a deeper understanding of his musical identity and artistic expression. Within the scope of this thesis, seven instrumental pieces in the Hicaz, Hüseynî, Hüzzâm, Karcığar, Nihâvend, and Segâh modes performed by Cüneyd Orhon on the classical kemençe are studied for their interpretive characteristics, as presented in the“Cüneyd Orhon Archive Series”album released under the Kalan Müzik label in 2000. It has been concluded that the examination of performances of works enables the identification of the artist's performance characteristics. As a result of the analysis, it was understood that Orhon generally did not focus on a performance other than the notes. Because he created his own edition of the works, notated them, and performed them adhering to these editions. However, it is seen that Cüneyd Orhon performs some of his works outside of his own editions. Although Orhon adopted a disciplined understanding of performance he reflected this variability in her performances depending on the change of emotional state during the performance as in every performer. Thus, he was able to go beyond the editions he wrote in his performances. Additionally, it has been observed that he applies“legato playing technique as well as a nuanced and expressive musical understanding”in his kemenche performance technique and attitude.
Benzer Tezler
- Cüneyd Orhon'un kemençe icrasının özellikleri
Kemence performance characteristics of Cuneyd Orhon
SERCAN HALİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Müziği Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÖZDE ÇOLAKOĞLU
- Çağdaş Türk edebiyatında ütopya
Başlık çevirisi yok
NURETTİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT KAVCAR
- Alüninotermik yöntemle metalik krom tozu üretim olanaklarının araştırılması
Alüminothermische Herstellung vom chrommetall
GÖKHAN ORHAN
- Caz mekanlarının tercih edilme nedenleri: Nardis Jazz Club, The Badau İstanbul, Bova Sahne
The reasons why jazz venues are being preferred: Nardis Jazz Club, The Badau İstanbul, Bova Sahne
FULYA AKÇA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. SONGÜL KARAHASANOĞLU