Mehmed Fevzî Efendi: Kevâ'ib-i şi'r ü inşâ (inceleme-metin)
Mehmed Fevzî Efendi: Kevâ'ib-i şi'r ü inşâ (analysis-text)
- Tez No: 893103
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH ODUNKIRAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 500
Özet
Bu çalışma; Edirne Müftüsü adıyla tanınan ve son asır Osmanlı sûfî âlimlerinden olan Mehmed Fevzî Efendi'nin Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ adlı inşâ mecmuasının transkripsiyon alfabesine aktarımı ve inşâ kuramına göre incelenmesini esas almaktadır. Tespit edilebildiği kadarıyla yetmiş dört kadar eser telif eden Mehmed Fevzî Efendi'nin, telif faaliyetinde devrinin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurduğu dikkate çarpmaktadır. Misalen“93 Harbi”olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı'nda halka cesaret vermek için cihadın önemini anlatan bir cihad risalesi yazmış, ekseriyetle de klasik Osmanlı medrese geleneğinde okutulan ders kitaplarının, dönemin talebelerine ağır gelmesinden dolayı talebelerin daha anlaşılabilir eser isteği ve ihtiyaçlarına binaen eser telif etmiştir. Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ da her ne kadar kitabet işiyle uğraşmasa da medresede verdiği derslerden dolayı kaleme aldığı bir eseridir. Bu eser, Sultan Abdülaziz'in saltanatı zamanında öğretici amaçla yazılmış, farklı tertibi hususiyetiyle alanındaki örneklerden ayrılmış bir XIX. yüzyıl inşâ mecmuası olarak karşımıza çıkmaktadır. Tanzimat Fermanı ile yazışma usullerinde yapılan değişikliklere binaen telif edilen eserlerden, klasik yazışma usulünü takip etmesi hususiyetiyle ayrılan Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ'nın; bu noktada, medrese müfredatı için telif edilmiş bir ders kitabı olmasının muhtemel olduğu önem arz etmektedir. Bu çalışma;“Giriş”,“Mehmed Fevzî Efendi'nin Hayatı, Eserleri, İlmî, Edebî ve Siyasi Şahsiyeti”,“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ”,“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ'nın İnşâ Kuramına Göre İncelenmesi”,“Metin”,“Sonuç”ve“Kaynakça”kısımlarından müteşekkildir. Çalışmanın“Giriş”bölümünde inşâ ve münşeât hakkında ıstılahî bilgi verilmiştir.“Mehmed Fevzî Efendi'nin Hayatı, Eserleri, İlmî, Edebî ve Siyasi Şahsiyeti”başlıklı birinci bölümde, Mehmed Fevzî Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilerek bu bilgiler doğrultusunda ilmî, edebî ve siyasi şahsiyeti tanıtılmıştır. Çalışmanın“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ”başlıklı ikinci bölümünde; eser hakkında genel bilgi verilerek tertibi, muhtevası, dil ve üslubu incelenmiştir.“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ'nın İnşâ Kuramına Göre İncelenmesi”başlıklı üçüncü bölümde, eserdeki mektup türleri hakkında bilgi ve örnekler verilmiş; mektupların yapısı ile eserde bulunan nazım şekillerinin mektuplarla ilişkisi hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın“Metin”başlıklı dördüncü bölümünde ise Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ'nın metni, XIX. yüzyıl dil özellikleri dikkate alınarak transkripsiyon alfabesine aktarılmıştır. Mehmed Fevzî Efendi'ye ait Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ adlı inşâ mecmuasının, XIX. yüzyıl eğitim ve edebiyatı içerisinde münşeât geleneğinin durumunu ve aynı zamanda bir dîvân hususiyeti taşımasıyla bu geleneğin içerisindeki yenilik arayışlarını göstermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple eserin, Türk edebiyatında inşâ çalışmalarına katkı sağlaması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the transcription and analysis of Mehmed Fevzî Efendi's Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ, a collection of prose by the 19th-century Ottoman Sufi scholar known as the Mufti of Edirne. Mehmed Fevzî Efendi, who is noted to have authored approximately seventy-four works, tailored his writings to meet the needs of his time. For instance, he wrote a treatise on jihad to encourage the public during the Ottoman-Russian War, known as the“93 War,”and produced works that catered to the needs and requests of students who found the classical Ottoman madrasah textbooks too challenging. Although not primarily a scribe, he composed Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ based on his teaching experiences in the madrasah. This work, written during Sultan Abdülaziz's reign for educational purposes, stands out among its contemporaries for its unique arrangement and serves as a 19th-century collection of prose. Based on the changes in correspondence procedures introduced by the Tanzimat Edict, it is significant to note that Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ, which stands out by adhering to the classical correspondence style, might have been authored as a textbook for the madrasa curriculum. This study consists of the following sections:“Introduction,”“The Life, Works, and Scientific, Literary, and Political Persona of Mehmed Fevzî Efendi,”“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ”“Analysis of Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ According to Prose Theory,”“Text,”“Conclusion,”and“References.”In the“Introduction”section of the study, terminological information about inşâ and münşeât is provided. The first section,“The Life, Works, and Scientific, Literary, and Political Persona of Mehmed Fevzî Efendi,”provides information about Mehmed Fevzî Efendi's life and works, introducing his scientific, literary, and political persona based on this information. The second section,“Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ,”offers general information about the work, examining its structure, content, language, and style. In the third section,“Analysis of Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ According to Prose Theory,”information and examples of the types of letters in the work are provided, and the structure of the letters and the relationship between the poetic forms in the work and the letters are discussed. In the fourth section,“Text,”the transcription of the text of Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ into the transcription alphabet is presented, taking into account the linguistic features of the 19th century. Kevâʿib-i Şiʿr ü İnşâ, by Mehmed Fevzî Efendi, is considered important for illustrating the status of the münşeât tradition within 19th-century education and literature, as well as reflecting the search for innovation within this tradition through its characteristic features of a dîvân. For this reason, it is expected that the work will contribute to studies on literary composition in Turkish literature.
Benzer Tezler
- Kureyşî-zâde Mehmed Fevzi Efendi, hayatı ve eserleri
Kureyşî-zâde Mehmet Fevzi Efendi: His life and works
NERİMAN BAYBARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyografiAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- Mehmed Fevzî Efendi'nin Bülbülistan isimli eseri (İnceleme-tercüme)
Mehmed Fevzi Efendi's work named Bülbülistan (Examination-translation)
AKİF KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF YILDIRIM
- Mehmed Fevzi Efendi'nin tasavvuf risâlelerinin incelenmesi -râbıta ve kerâmet kavramları çerçevesinde-
Analysis of Mehmed Fevzi Efendi's sufism epistles within the frame of rābita and karāmah concepts
ESRA KURNAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinTrakya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURULLAH KOLTAŞ
- Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi'nin tefsir risalelerinin tahlili
The analysis of Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi?s exegesis pamphlets
ÖMER FARUK ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUNUS EKİN
- Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi'nin Câmiu's-Salavât ve Seyfü'l-Cihâd fî nasri'l-ibâd risâleleri -inceleme, transkripsiyon ve kaynaklarının tespiti-
The Câmiu's-Salavât and Seyfü'l-Cihâd fî nasri'l-ibâd epislers of Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi -review, transcription and determination of their sources-
RABİA NUR ATİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinPamukkale ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA TÜRKAN