Türk bilim kurgu romanları üzerine ekoeleştirel bir yaklaşım
An ecocritical approach on Turkish science fiction novels
- Tez No: 903616
- Danışmanlar: PROF. DR. TAHİR ZORKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Bilim kurgu, gelecekte olabilecek olayların, durumların, hikâyelerin, senaryolarının günümüzde mümkün olmayan bilim ve teknoloji unsurlarının kullanılarak oluşturulmasıdır. İngilizce“science-fiction”kelimesinden Türkçeye çevrilen bilim kurgunun temelinde bilim ve teknik vardır. 19. yüzyıl başlarında Mary Shelley, Edgar Allan Poe gibi yazarlar ilk bilim kurgu eserlerini vermeye başlarlar. Elektriğin kullanımı ve yeni ulaşım teknolojilerinin doğuşuyla Jules Verne ve H. G. Wells gibi yazarların da bu türde eserler kaleme aldıkları görülür. 20. yüzyılın başlarından itibaren dergicilik faaliyetleriyle birlikte yaygınlık kazanan türün teorik çerçevesi de ilk başlarda editörler tarafından oluşturulur. Günümüzde oldukça rağbet edilen bilim kurgu, Türk edebiyatında da varlığını artarak sürdürmektedir. Özellikle 1980 sonrası dönemde bilim kurgu romanları oldukça popüler bir hâle gelir. Yazarların bakış açılarına göre bilim kurgunun farklı alt türlerinde ortaya konan eserler, çeşitli düşünsel prensipleri ve yaklaşımları içerisinde barındırır. Bunlar arasında doğanın edebî eserlerde nasıl ele alındığının eleştirel bir gözle incelendiği ekoeleştiri de yer almaktadır. İnsanın doğaya karşı yıkıcı tutumunu inceleyen ve 1970'ten sonra daha sistematik bir hâle gelen ekoeleştiri; bolluk, çevrecilik, derin ekoloji, toplumsal ekoloji, ekofeminizm gibi çeşitli alt yaklaşımlara sahiptir. Küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi çevresel felaketlerin özellikle son iki yüzyıldaki sanayileşme ve teknolojileşmeye dayalı insan faaliyetlerinin bir sonucu olması ve bunun artarak devam etmesi, bilim kurgu yazarlarını da bu konulara yöneltmiştir. Bu bağlamda ortaya konan eserlerde insanların doğaya ve çevreye olan etkileri sorgulanır. Ayrıca çevresel tahribatların, önlem alınmaması ve duyarlı bir toplumun ortaya çıkmamasıyla birlikte doğayı geri dönüşü olmayan bir sürece sokacağı da vurgulanmaktadır. Çalışmada bilim kurgu ve ekoeleştiri kavramları ele alınıp Türk edebiyatındaki bilim kurgu romanları ekoeleştirel yaklaşımlarla incelenmiştir. Bu kapsamda ilk Türk bilim kurgu romanından günümüze kadar ortaya konan ve dönem özelliklerini yansıtan romanlar, geçirmiş oldukları evrelerden hareketle ekoeleştiri ekseninde değerlendirilmeye alınmıştır.
Özet (Çeviri)
Science fiction is the creation of events, situations, stories, scenarios that may happen in the future using elements of science and technology that are not possible today. Science and technology are the basis of science fiction, which is translated from the English word“science-fiction”into Turkish. At the beginning of the 19th century, authors such as Mary Shelley and Edgar Allan Poe began to write their first works of science fiction. Writers such as Jules Verne and H. G. Wells also wrote works in this genre with the use of electricity and the emergence of new transportation technologies. The theoretical framework of the genre that has become widespread with magazine activities since the beginning of the 20th century, was initially created by editors. Science fiction is very popular today and continues to increasingly exist in Turkish literature. Science fiction novels became very popular especially in the post-1980 period. Works produced in various subgenres of science fiction include various intellectual principles and approaches according to the authors' perspectives. Ecocriticism among these approaches critically examines how nature is handled in literary works. Ecocriticism examines man's destructive attitude towards nature and has become more systematic after 1970; Ecocriticism has various sub-approaches such as abundance, environmentalism, deep ecology, social ecology and ecofeminism. Environmental districtions such as global warming and climate change has led science fiction writers to write on these issues as the result of human activities based on industrialization and technological development, especially in the last two centuries and this continues to increase. In this context, the effects of humans on nature and the environment are questioned in the works produced. It is also emphasized that environmental destruction will put nature into an irreversible process if precautions are not taken and a sensitive society does not emerge. In the study, the concepts of science fiction and ecocriticism are discussed and science fiction novels in Turkish literature are examined with ecocritical approaches. In this context, novels that reflect the characteristics of the period, from the first Turkish science fiction novel to the present day, have been evaluated on the axis of ecocriticism, based on the phases they have gone through.
Benzer Tezler
- Türk romanında eko-distopya
Eco-dystopia in Turkish novels
ŞEYMA HANAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERVET TİKEN
- Ekoeleştiri odağında Ethem Baran anlatısı
Ethem Baran narrator in the focus of ecocritical
KÜBRA KURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VELİ UĞUR
- Gençlik romanları üzerine tematik bir inceleme
A thematic study on youth novels
FADİME ŞIK
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TÖRENEK
- Müge İplikçi'nin romanları üzerine bir inceleme
An analysis on the novels of Müge İplikçi
FERDANE SIĞIRCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH SAKALLI
- Rıfat Ilgaz'ın romanları üzerine bir inceleme
A research about Rıfat Ilgaz's novels
GÜLSEMİN HAZER
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KAPLAN