İsmet Efendi'nin Tuhfetü'l-İsmet isimli Pend-i Attâr Şerhi (İnceleme-metin-şerh sözlüğü)
Ismet Efendi's commentary on Pend-i Attar Titled Tuhfetü'l-İsmet (Analysis-text-commentary dictionary)
- Tez No: 903615
- Danışmanlar: PROF. DR. SAİT OKUMUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: İsmet Efendi, Klasik Türk Edebiyatı, Klasik Fars Edebiyatı, Pend-nâme Şerhi, Tuhfetü'l-İsmet, İsmet Efendi, Classical Turkish Literature, Classical Persian Literature, Pend-nâme Commentary, Tuhfetü'l-İsmet
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 442
Özet
İsmet Süleyman Efendi, 18. asrın başlarında yaşayan bilgin bir şahsiyettir. Biyografik kaynaklarda hayatı ve eserlerine dair fazla bilgi bulunmasa da bir Pend-nâme şerhi kaleme aldığı ifade edilmiştir. Pend-nâme şerhleri üzerine yapılan akademik çalışmalarda ise bu eserin kayıp olduğu belirtilerek müellifi hakkında birbirinden farklı ifadelere yer verilmiş; eser bir taraftan ona ait gösterilirken diğer taraftan devrin meşhur âlimlerinden İsmet Mehmed Efendi'ye atfedilmiştir. İsmet Süleyman Efendi, Tuhfetü'l-İsmet adını verdiği eserini hocası Seyyid Hasîb Efendi'nin ricası üzerine yazdığını belirtmiştir. Bu rica Pend-nâme nüshalarındaki değişimlerin tespit edilmesi, beyitlerdeki bazı zorlukların ortadan kaldırılması ve Farsça öğrenmek isteyenlere bir kolaylık olması hususundadır. Müellif, eserin yazılış amacına mutabık kalarak Pend-nâme'nin nüsha farklarını dikkatle incelemiştir. Klasik şerh yönteminin benimsendiği bu eserde nüsha farklarının ardından beyitlerde geçen sözcüklerin gramer özelliklerine değinilmiş, kelimelerin sözlük manalarının dışında mecaz anlamlarına ve kinayelerine işaret edilmiştir. Ardından konuyla alakalı ayet, hadis veya alıntılarla desteklenen beyitler tercüme edilerek beyit şerhleri tamamlanmıştır. Bahsedilen nüsha farkları anlamı etkilemişse, tercüme bu farklara göre genişletilmiştir. Eser yine yazılış amacına uygun bir şekilde sade bir dille kaleme alınmış, Farsça öğrenmeye başlayan kişilerin bu dili kolaylıkla öğrenmelerinde öğretici bir metin olarak hazırlanmıştır. Bu çalışma ile bir Pend-nâme şerhi olan Tuhfetü'l-İsmet'in transkripsiyonlu metni ilk kez ortaya konulmuş, eserin Türkçe şerh literatüründeki yeri belirlenmeye çalışılmış ve eser ilim âleminin istifadesine sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Ismet Süleyman Efendi was a scholarly figure who lived in the early 18th century. Although there is not much information about his life and works in biographical sources, the literature states that he penned a commentary on the Pend-nâme. The academic studies on the Pend-nâme commentaries have indicated that this work is missing, yet there have been various statements about its author. While some claim that this work belongs to Ismet Süleyman Efendi, others attribute it to Ismet Mehmed Efendi, one of the famous scholarly figures of the period. Ismet Süleyman Efendi cited that he authored his work, which he called Tuhfetü'l-İsmet, upon the request of his hodja Seyyid Hasîb Efendi. This request was about identifying the modifications in the Pend-nâme copies, eliminating some difficulties in the couplets, and providing convenience to those who aspire to learn Persian. The author meticulously analyzed the differences in the copies of the Pend-nâme by adhering to the purpose of writing the work. This work, which adopted the traditional commentary method, addressed the grammatical features of the words in the couplets after identifying the copy differences and clarified the metaphorical and allusive interpretations of the words beyond their dictionary meanings. Subsequently, the author completed couplet commentaries by translating the couplets supported by subject-related verses, hadiths, or quotations. If the mentioned copy differences affected the meaning, the author extended the translation in light of these differences. Yet again, the author wrote the work in a simple language consistent with its intended purpose and formatted it as an instructive text for those who will begin to learn Persian to facilitate their language retention. This study presented for the first time the transcribed text of Tuhfetü'l-İsmet, a commentary on Pend-nâme, and attempted to identify the place of the work in Turkish commentary literature and made it available for the benefit of the scientific community.
Benzer Tezler
- Bir tasavvuf klasiği olarak Attar'ın Pendname adlı eseri ve Tuhfetü'l-İsmet şerhi
As a sufi classic Attar's Pand-namah and a commentary on it named Tuhfatu'l-Ismat
ELİF TEMİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÇOBAN
- Kâtip Hacı Ali Efendi ve sufi biyografilerine dair Tuhfetü'l-Mücâhidîn ve Behcetü'z-Zâkirîn adlı eseri
Kâtip Hacı Ali Efendi and his work titled Tuhfetü'l-Mücahidin ve Behcetü'z-Zakirin on sufi biographies
İSMET İPEK
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Fındıklılı İsmet Efendi'nin Tekmiletü'ş-Şakâ'ik Fî Hakkı Ehli'l-Hakâ'ik'ı
Fındıklılı İsmet Efendi's Tekmiletü'ş-Şakā'ik Fî Hakkı Ehli'l-Hakā'ik
İSMAİL YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
- Ahıskalı Ali Haydar Efendi'nin hayatı, şahsiyeti ve tasavvufî görüşleri
Ahıskalı Ali Haydar Efendi's life, personality and mystical works
KADİR DAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyografiAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA AŞKAR
- Kefevi Tekkesi Şeyhi Ali Vasfi Efendi hayatı, sanatı ve eserleri
The life, art and works of Ali Vasfi Efendi, the Sheikh of Kefevi lodge
HASAN GÖKÇE
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSMET UZUN