Arap dilinde nahvî te'vil olgusu (Sîbeveyh'in el-Kitâb'ı çerçevesinde)
Phenomenon of syntactic interpretation in Arabic language (Within the framework of Sibawayh's al-Kitab)
- Tez No: 905111
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ BULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Nahiv, Te'vil, Sîbeveyh, el-Kitâb, Arabic Language, Nahw, Ta'wīl, Sībawayh, al-Kitāb
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 346
Özet
Arap dilinin standart cümle yapısının ve kurallarının belirlenmesi yaygın kullanımlar dikkate alınarak tümevarım yöntemiyle olmuştur. Dilin doğası gereği bu standarta sahip olmayan fasih kullanımların varlığı dilsel/gramatik yorum gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Klasik dönemde dağınık hallerdeki örneklerine rastlanan ve tanımı yapılmamış olan bu durum, modern dönemde bir kavram ve olgu olarak nahvî te'vil şeklinde ifade edilmiştir. Hem gündelik konuşmada, hem de edebî ve dînî metinlerde örneklerine rastlanan bu tarz cümleler dilciler tarafından yorumlanmış i'râb ve manaları açıklanmıştır. Bir başka deyişle gramatik açıdan te'villeri yapılmıştır. Bunun ilk örneklerine ise günümüze ulaşan en eski nahiv eseri olan Sîbeveyh'in el-Kitâb'ında rastlanır. Sîbeveyh, standart dil yapısına ilişkin ilke ve kuralların ilk halini nesir, şiir ve âyetlerden örnekler getirerek anlatır. Bununla birlikte standart kullanımın dışına çıkan cümleleri de ele alır ve nahvî (cümle bilgisi) açıdan te'vil ederek açıklamaktadır. Bu bağlamda çalışmada nahvî te'vil olgusu sonrasındaki literatüre kaynaklık etmiş bir eser olan Sîbeveyh'in el-Kitâb'ı çerçevesinde ele alınmıştır. Te'vile konu örneklerin çokluğu ve metin türlerinin çeşitliliği ve konunun el-Kitâb özelinde müstakil olarak ele alınmamış olması sebebiyle böyle bir sınırlandırmaya gidilmiştir. Çalışmada nahvî te'vil olgusunun el-Kitâb'daki formunun derinlemesine incelenip ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda el-Kitâb'ın taraması yapılarak nahvî te'vile ilişkin bilgi ve örnekler tespit edilmiş ve değerlendirmede başta şerhleri olmak üzere nahiv ve filolojik tefsir kitaplarından yararlanılmıştır. Böylece nahvî te'vilin tanımı, lafızları, gerekçeleri, amaçları ve yollarına ilişkin teorik ve uygulamalı olarak bir şablon ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmanın, nahvî te'vile dair araştırma yapmak isteyenlere konunun boyutlarını ve unsurlarını göstermesi bakımından faydalı olacağı umulmaktadır. Özellikle nahiv ve tefsir alanında kişi, eser, dil ekolü ve dönem çerçevesinde konunun çalışılabileceği önerisinde bulunuyoruz.
Özet (Çeviri)
The establishment of the standard sentence structure and rules of the Arabic language has been primarily based on inductive reasoning, considering common usage. By the nature of the language, the existence of non-standard but eloquent (fāsih) usages has revealed the necessity of linguistic/grammatical interpretation. This situation, which was observed in scattered examples and was not formally defined during the classical period, has been articulated as the phenomenon of nahvī ta'wīl (syntactic interpretation) in the modern era. Such constructions, found both in everyday speech and in literary and religious texts, have been interpreted by linguists, with their grammatical structures (i'rāb) and meanings clarified. In other words, these constructions have undergone grammatical interpretation. The earliest examples of this can be found in al-Kitāb by Sībawayh, the oldest surviving work on syntax. Sībawayh introduces the basic principles and rules of standard language structure by citing examples from prose, poetry, and Qur'anic verses. However, he also addresses sentences that deviate from standard usage and explains them through nahvi (syntax) interpretation. In this context, the study is framed within al-Kitāb by Sībawayh, a seminal work that has influenced the subsequent literature on the phenomenon of nahvī ta'wīl. Given the vast number of examples subject to interpretation, the diversity of text types, and the fact that the topic has not been studied independently within the context of al-Kitāb, this study limits itself to examining the syntactic interpretation within the framework of Sībawayh's al-Kitāb. The goal of this research is to provide an in-depth analysis of the form of nahvī ta'wīl as presented in al-Kitāb. To this end, a review of al-Kitāb was conducted to identify relevant information and examples of syntactic interpretation, with particular reliance on commentaries and works of syntax and philological exegesis. Thus, an outline is presented concerning the definition, expressions, justifications, goals, and methods of nahvī ta'wīl. It is hoped that this study will be useful for those seeking to explore the dimensions and components of this phenomenon. Specifically, the study suggests avenues for further research on the topic within the contexts of individuals, works, linguistic schools, and historical periods in the fields of syntax (nahw) and Qur'anic exegesis .
Benzer Tezler
- Abdullah B. Fudio'nun Ziyau't-te'vilin'de kiraat olgusu
منهج عبد الله بن فودي في القراءات في ضياء التأويل
MOHAMMED O M ALAZAMI
Doktora
Arapça
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHADDİN DARTMA
- Dirâsetu'ş-şâhidi'n-nahvîşi'ru şuarâi'n-nakâid enmûzecen
دراسة الشاهد النّحويّ شعر شعراء النقائض أنموذجًا
ASLAM JANKIR
Doktora
Arapça
2019
DilbilimBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KIRKIZ
- Arap gramerinde irabta mahalli olan ve olmayan cümleler
The sentences, which has mahall and no mahall in i'râb in Arabic language
ŞAHİN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KAYAPINAR
- Mu'tezilî düşüncenin temellendirilmesinde Arap dilinin rolü (Keşşâf örneği)
The role of the Arabic language on the establishment of Mu'tazilian thinking (Kashshaf exemplary)
TURAN BAHŞİ
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN PİŞGİN
- رسالة بعنوان (إنسان عين المعاني في تفسير الكلام الرباني)للعلامة أحمد بن محمد بن طيفور السجاوندي الغزنوي من أول سورة القصص إلى آخر سورة الشورى
Allame Ahmed b. Muhammed b. Tayfur es-Secavendi el-Ğaznevi'nin İnsanü Aynü'l-Meani fi Tefsiri'l-Kelami'r-Rabbani adlı eseri üzerine tahkik çalışması (Kasas suresinin başından Şura suresinin sonuna kadar)
BAHAA QAYS ALİ ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF AL-YAGOOB