Geri Dön

İklim değişikliğinin Seyhan Havzası su kaynakları üzerindeki olası risklerinin meteorolojik verilere dayalı olarak değerlendirilmesi

Assessment of possible risks of climate change on Seyhan Basin water resources based on meteorological data

PDF İndir

  1. Tez No: 905477
  2. Yazar: SERPİL SİNAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MESUT BAŞIBÜYÜK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Risk analizi, AHP, CBS, Seyhan Havzası, Su kaynakları, Risk analysis, AHP, GIS, Seyhan Basin, Water resources
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Çukurova Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 129

Özet

İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin değerlendirilmesinde, su kaynaklarına etki eden risk unsurlarının belirlenmesi için çok fazla alt kriterin bulunması, karar vermesi, analizi ve çözümü oldukça zor olan bir sorun dizisi oluşturmaktadır. Bu sorun dizisinin çözülmesine yönelik olarak Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin kullanımı giderek önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılarak Seyhan Havzası sınırları dâhilindeki su kaynaklarına etki edecek risk unsurlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın veri analiz aşamasında, araştırma kriterlerinin ağırlık değerlerinin belirlenmesi amacıyla AHP ikili karşılaştırmaları yapılmıştır. Elde edilen ağırlık değerlerinin kullanılmasıyla CBS yazılımı üzerinde Weighted Overlay analizi yapılarak araştırma sahasında meteorolojik kuraklık, şiddetli yağış, sıcak hava dalgası riski taşıyan ve bu risklere etki eden topografya etkisi altında kalan alanlar haritalandırılarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, ana risk unsurları için yapılan AHP analizinde öncelik ağırlıkları sıralaması, %55,79 ile meteorolojik kuraklık, %26,33 ile şiddetli yağış, %12,19 ile sıcak hava dalgası, %5,69 ile topografya olarak bulunmuştur. Havzanın %11,7'sini kapsayan güney ve kıyı kesimlerinde çok yüksek meteorolojik kuraklık riski, %8,5'ini kapsayan orta kesimlerinde yüksek şiddetli yağış riski, %1,3'ini kapsayan güney ve kıyı kesimlerinde çok yüksek sıcak hava dalgası riski, %0,8'ini kapsayan güney orta kesimlerinde yüksek derecede topografya etkisi tespit edilmiştir. Elde edilen risk haritaları değerlendirildiğinde, havza genelinde, en riskli alanların, meteorolojik kuraklık için Karataş, Seyhan, Yüreğir, Sarıçam ve Çukurova ilçelerinde, şiddetli yağış için Feke ve Aladağ ilçelerinde, sıcak hava dalgası için Karataş ilçesinin batı bölümünde bulunduğu, topografya yönünden en çok etkilenen alanın Çukurova ilçesinde bulunduğu belirlenmiştir. Bu bölgelerde, sektörel etkilerin azaltılması, tarımsal sulamaların kısıtlanması ve yeni teknolojiler kullanılarak su tüketimlerinin azaltılması yönünde yapılacak iyileştirmeler, arıtılmış atıksuların yeniden kullanımını destekleyen sistemler kurulması ve iklim değişikliği uyum faaliyetleri ile su kaynakları için tehlike oluşturan risk unsurlarının şiddetinin azaltılabileceği sonucuna varılmıştır.

Özet (Çeviri)

In assessing the impact of climate change on water resources, the presence of numerous sub-criteria for identifying risk factors affecting these resources creates a complex problem that is difficult to analyze, resolve, and make decisions upon. The application of Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods has gained increasing importance in addressing this series of problems. In this study, the Analytical Hierarchy Process (AHP), a GIS-based MCDM method, was utilized to identify the risk factors affecting water resources within the boundaries of the Seyhan Basin. During the data analysis phase of the study, AHP pairwise comparisons were conducted to determine the weight values of the research criteria. Using the obtained weight values, a Weighted Overlay analysis was performed on GIS software, and areas in the research site carrying risks such as drought, heavy precipitation, heatwaves, and topography were mapped and identified. As a result of the study, the prioritization of weights in the AHP analysis for the main risk factors was found to be %55,79 for drought, %26,33 for heavy precipitation, %12,19 for heatwaves, and %5,69 for topography. The analysis identified areas with very high drought risk covering %11,7 of the southern and coastal regions of the basin, areas with high heavy precipitation risk covering %8,5 of the central regions, areas with very high heatwave risk covering %1,3 of the southern and coastal regions, and areas with high topography risk covering %0,8 of the south-central regions. Based on the risk maps obtained, the most at-risk areas in the basin were identified as follows: for drought, the districts of Karataş, Seyhan, Yüreğir, Sarıçam, and Çukurova; for heavy precipitation, the districts of Feke and Aladağ; for heatwaves, the western part of Karataş district; and for topography, the Çukurova district. It was concluded that implementing improvements such as reducing sectoral impacts, restricting agricultural irrigation, reducing water consumption through new technologies, establishing systems that support the reuse of treated wastewater, and climate change adaptation activities could mitigate the severity of risk factors threatening water resources in these areas.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    624967

    İklim değişikliğinin Seyhan havzası su kaynakları üzerindeki etkilerinin swat modeli ile değerlendirilmesi

    Assessing climate change impacts on water resources of Seyhan river basin by using swat model

    MUSTAFA ABBAS ASKAR ASKAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Çevre MühendisliğiÇukurova Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MESUT BAŞIBÜYÜK

  2. Tez No

    856930

    Modelling of future hydropower generation using WEAP: A case study in Ceyhan Basin

    Gelecekteki hidroelektrik enerji üretiminin WEAP ile modellenmesi: Ceyhan Havzası'nda bir vaka çalışması

    ŞURA ATMACA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Enerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAN KOCAARSLAN

  3. Tez No

    318685

    İklim değişikliğinin etkisi altında Seyhan üst-havzası ekosistem bileşenlerinin modellenmesi ve etkileşim düzeylerinin belirlenmesi

    Modelling and investigating the upper-Seyhan river basin ecosystem variables and their interactions under the climate change

    CENK DÖNMEZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Peyzaj MimarlığıÇukurova Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. SÜHA BERBEROĞLU

  4. Tez No

    489341

    Kuraklık şiddeti ve süresinin Kopula fonksiyonları ile analizi: Uygulama Seyhan Havzası

    Analysis of drought severity and duration with Copula functions: A case study of Seyhan Basin

    SONER ÇAĞATAY BAĞÇACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    İnşaat MühendisliğiSelçuk Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MERAL BÜYÜKYILDIZ

    DOÇ. DR. NERMİN ŞARLAK

  5. Tez No

    879407

    Seyhan ve Ceyhan havzalarında yağış indislerinde gözlenen eğilimler ve atmosferik salınımlarla ilişkisi

    Trends observed in precipitation indices in Seyhan and Ceyhan basins and their relationship with atmospheric oscillations

    ABDULLAH KARAOĞLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT KARABULUT

Geri Dön