Erzurum Lala Mustafa Paşa Camisinde bulunan pencere alınlık çini kompozisyonların tespiti ve çini yüzeylere uygulanması
Determination of window pediment tile compositions in Erzurum Lala Mustafa Pasha Mosque and their application on tile surfaces
- Tez No: 913576
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FUNDA KOÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Erzurum, kültürel miras, mimari, Lala Mustafa Paşa Camii, çini, Erzurum, cultural heritage, architecture, Lala Mustafa Pasha Mosque, tiles
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
ÖZET ERZURUM LALA MUSTAFA PAŞA CAMİSİNDE BULUNAN PENCERE ALINLIK ÇİNİ KOMPOZİSYONLARIN TESPİTİ VE ÇİNİ YÜZEYLERE UYGULANMASI Erzurum, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu sebeple kültür tarihinde önemli bir yere sahip olan, birçok değerli kültür varlığını içinde barındıran meşhur bir Anadolu şehridir. Bünyesinde bulunan birçok eser içinde medreseler, camiler, kümbetler ve mescitler bulunmaktadır. Bu yapılar içerisinde çoğunlukla Osmanlı döneminde yapılmış abideler mevcuttur. Eserler arasında en dikkat çekeni Osmanlı döneminin en ünlü mimarı Mimar Sinan'a 1561-62 yılları arasında Erzurum'da beylerbeyliği görevini yapan Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış kendi adını taşıyan Lala Mustafa Paşa Camiidir. Lala Mustafa Paşa Camii, Klasik Dönem' in Erzurum'daki tek kubbeli, merkezi planlı camisi olarak dikkat çekmektedir ve Erzurum'a ait ilk ve tek çinili mimari yapısı olarak bilinmektedir. Ülkemizdeki önemli kültür miraslarından biri olan bu cami, iç ve dış pencere alınlık çinileriyle zarafet ve zenginlik kazanmaktadır. Bu çiniler, ait oldukları yüzyılın motif, yazı, kompozisyon ve tekniğini yansıtarak geçmişle bağımızı sürdürmektedir. Ancak kültür tahribatına yol açan savaşlar, çevre etkileri, iklim koşulları ve deprem gibi yapı statiğini bozan nedenler sebebiyle, caminin dış ve kısmen iç pencere alınlık çinilerinin birçoğu yok olmuş veya eksik kalmıştır. Bu tez çalışması, tarihi mirasımızın ve kültürel zenginliğimizin korunması açısından büyük bir öneme sahiptir. Tarih araştırmalarında uzun yıllar boyunca varlığını sürdürmesi hedeflenen bu çalışmada, Lala Mustafa Paşa Cami'sine ait pencere alınlıklarındaki çini bezemelerin ölçü, motif, yazı teknik ve kompozisyon özellikleri yerinde incelenmiştir. Tespit edilen veriler doğrultusunda, röprodüksiyon olarak bir adet pencere alınlık çini uygulaması gerçekleştirilmiştir. Özgün alınlık uygulamasıyla beraber 8 adet farklı formlara, alınlıklardan alınan motif ve kompozisyon kesitlerinden yeni tasarımlar oluşturulmuştur. Tasarımlar eskizlenmiş ve ölçülere uygun bisküvi malzemelere aktarılmıştır. Ardından tahrirleme, boyama ve sırlama işlemleri gerçekleştirilerek tüm ürünler fırınlanmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT DETERMINATION OF WINDOW PEDIMENT TILE COMPOSITIONS IN ERZURUM LALA MUSTAFA PASHA MOSQUE AND THEIR APPLICATION ON TILE SURFACES Pınar BORAK Erzurum is a famous Anatolian city that has hosted many civilizations throughout history and therefore has an important place in cultural history and contains many valuable cultural assets. Among its many monuments are madrasas, mosques, cumbets, and masjids. Among these structures, there are mostly monuments built during the Ottoman period. The most remarkable among the monuments is the Lala Mustafa Pasha Mosque, which was built by Mimar Sinan, the most famous architect of the Ottoman period, by Lala Mustafa Pasha, who served as Beylerbey in Erzurum between 1561-62. Lala Mustafa Pasha Mosque stands out as the only domed, centrally planned mosque of the Classical Period in Erzurum and is known as the first and only tiled architectural structure of Erzurum. This mosque, one of the important cultural heritages of our country, gains elegance and richness with its interior and exterior window pediment tiles. These tiles reflect the motifs, writing, composition, and technique of the century they belong to and maintain our connection with the past. However, many of the mosque's exterior and partially interior window pediment tiles have disappeared or are missing due to causes such as wars, environmental effects, climatic conditions, and earthquakes that disrupt the building statics. This thesis is of great importance for the preservation of our historical heritage and cultural richness. In this study, which aims to continue its existence for many years, the size, motif, writing technique, and composition features of the tile decorations on the window pediments of Lala Mustafa Pasha Mosque were examined on-site. In line with the determined data, one window pediment tile application was realized as a reproduction. Along with the original pediment application, new designs were created for 8 different forms from the motif and composition sections taken from the pediments. The designs were sketched and transferred to biscui materials suitable for the dimensions. Afterward, all products were fired after the etching, painting, and glazing processes were carried out.
Benzer Tezler
- Tarihi yığma yapıların dinamik davranışlarının hesabında gerekli malzeme özelliklerinin tayini
Determination of the necessary material properties for the calculation of dynamic behaviour of historic masonry structures
İRFAN KOCAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
İnşaat MühendisliğiErzurum Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLEK OKUYUCU
DOÇ. DR. İLKER KAZAZ
- Kars beylerbeyliği 754 numaralı Tapu Tahrir Defteri transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Province of Kars Land Registry Book numbered 754 transcription and assessment prepared by
EMİNE BALCAN
- Habeşistan'dan Kafkasya'ya bir Osmanlı Paşası: Özdemiroğlu Osman Paşa
An Ottoman Pasha from Abyssinia to Caucasia: Özdemiroğlu Osman Pasha
ÇETİN SUNGUR
- Kars Beylerbeyliği 627 Numaralı Tapu Tahrir Defteri transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Province of Kars Land Registry book numbered 627 transcription and assessment
ECE USTABAŞI