مفضّليّة تأبّط شرًّا دراسة تحليليّة في مباحث نحويّة وصرفيّة
Cahiliye şairlerinden Teebbeta Şerran'ın el-Mufaddaliyye'sinin sarf ve nahiv açısından incelenmesi
- Tez No: 924039
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET BİLAL TOLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Bu tez el-Mufaddal ed-Dabbî'nin şiir seçkileri olarak bilinen El-Mufaddaliyât kitabının ilk kasidesinde yer alan nahiv ve sarf meselelerinin analizini ve incelenmesini konu almaktadır. Bu kaside, Cahiliye dönemi şiirinin önemli şairlerinden ve en ünlü eşkiyalarından biri olan Teebbeta Şerran'a aittir. Çalışmada, bu kasidede yer alan bazı nahiv ve sarf konuları incelenmiştir. Bu konular hakkında öncelikle birtakım açıklayıcı bilgiler verildikten sonra Teebbeta Şerran'ın beyitlerinde nasıl kullanıldıkları tespit edilmiştir. Beyitlerdeki istişhad yönleri açıklanmış ve dilbilgisi âlimlerinin görüşlerini aktarılmıştır. Araştırma, bir giriş, iki bölüm ve bir sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş, araştırmanın önemi, amaçları, zorlukları, el-Mufaddaliyat ve onun derleyicisi hakkında bilgiler ile önceki çalışmaları ele almaktadır. Ayrıca, şair Teebbeta Şerran'ın biyografisini de içermektedir. Birinci bölümde, kasidede yer alan en önemli nahiv yapıları ve meseleleri analiz edilmiş, tartışılmış ve incelenmiştir. Bu incelemeler sırasında, dilbilgisi âlimlerinin görüşleri izlenerek güvenilir kaynaklara başvurulmuştur. Burada ele alınan meselelerden bazıları altı özel isim (esma-i sitte), nasih harfler, türetilmiş isimlerin işlevleri, hal (durum zarfı), istisnai leysedir. İkinci bölümde Teebbeta Şerran'ın beyitlerinde yer alan önemli sarf meseleleri incelenmiş, açıklamalar yapılmıştır. Bu bölümde kullanılan bilgiler, güvenilir sarf kitapları ve kaynaklarına dayanmaktadır. Ele alınan meselelerden bazıları üç harfli kök fiillerin ve ziyade fiillerin mastarları, ism-i fail, mübalağa kalıpları, sıfat-ı müşebbehe, illetli fiillerdir.
Özet (Çeviri)
This thesis is an analysis and study of the syntactic (nahw) and morphological (sarf) issues found in the first poem of the Mufaddaliyat (“Selections of al-Mufaddal al-Dabbi”). This poem belongs to Teabbata Sharran, one of the prominent pre-Islamic poets and the most famous of the Sa'alik (outlaw poets). In this study, I analyzed some of the syntactic and morphological topics included in the poem, providing a detailed explanation of them. I traced their occurrences in the verses of Teabbata Sharran, explained their grammatical functions, and presented the opinions and views of grammar scholars. The study consists of an introduction, two chapters, and a conclusion. The introduction discusses the importance of the research, its objectives, challenges, an overview of Mufaddaliyat and its compiler, and a review of previous studies. It also includes a detailed biography of the poet, Teabbata Sharran. In the first chapter, I conducted a syntactic analysis of the verses by presenting the most significant syntactic structures and issues within the poem. I discussed and analyzed these structures and examined the opinions of grammar scholars using reliable sources. Some of the topics addressed include: the six special nouns (al-asma al-sitta), abrogating particles (al-huruf al-nasikha), the function of derived nouns, the circumstantial accusative (hal), the exceptional usage of“laysa,”and other syntactic issues. In the second chapter, I conducted a morphological analysis of the verses of Teabbata Sharran by identifying the key morphological topics found in the Mufaddaliyya poem, explaining them in detail, and relying on information from trusted morphological sources. Some of the topics covered include: verbal nouns (masdar) of triliteral and augmented verbs, the active participle (ism al-fa'il), hyperbolic forms (sighat al-mubalaghah), adjectival nouns (sifah mushabbaha), vowel shifts (i'lal), and other morphological issues.