Türk sanatı ve mitolojisinde kullanılan efsanevi hayvan figürlerinin günümüz giysi tasarımına uyarlanması
Adapting legendary animal figures used in turkish art and mythology to today's clothing design
- Tez No: 925910
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE ASLIHAN EROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Mitoloji, Hayvan Figürleri, Giysi, Tasarım, Uyarlama, Mythology, Animal Figures, Clothing, Design, Adaptation
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Halı-Kilim Eski Kumaş Desenleri Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Amaç: Bu çalışmada Türk sanatında yer alan mitolojik kaynaklı hayvan figürlerinin kaynağı, mitolojik anlamları ve uygulandığı sanat dalları bir bütünlük içerisinde ele alarak sunmak ve esin kaynağı olacak figürlere çağdaş bir yorum katarak giysi tasarımlarına uyarlamak, sürdürülebilirliğini ve kültürel öğelerin moda ve tekstil alanında güncel olarak kullanılabilmesini sağlamak amaçlanmaktadır. Yöntem: Çalışma konusuyla ilgili olarak literatür taraması yapılmıştır. Bunun neticesinde çok sayıda kitap, makale, tez ve görsel yayınlardan bilgi derlemeye çalışılmıştır. Literatür taraması, doküman analizi gibi veri toplama teknikleri kullanılarak nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili Türkçe ve İngilizce kaynak taraması yapılarak hayvan figürleri ve hayvan sahnelerinin yer aldığı sanat eserleri görselleriyle birlikte kaynağı, uygulama alanları ve yüklenen anlamlar ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir. Elde edilen veriler ışığında seçilen mitolojik hayvan figürleri giysilerde ve tamamlayıcı öğelerde çeşitli süsleme teknikleri düşünülerek tasarım süreci uygulamalı araştırma yöntemiyle tamamlanmıştır. Bulgular: Çalışma kapsamında Türk sanatında mitoloji olgusunun ve hayvan üslubunun büyük bir etkisinin olduğu anlaşılmaktadır. Türk sanatları içerisinde önemli bir yer tutan mitolojik kaynaklı hayvan figürleri Hun, Göktürk, Uygur, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde; Taş,ahşap,maden,minyatür, çini ve dokuma gibi sanat alanlarında uygulandığı tespit edilmiştir. Geçmişten günümüze zenginleşerek gelişen Türk sanatında yaygın olarak tek veya çift başlı kartal, ejder figürü daha nadir olarak da zümrüdü anka (simurg) ve grifon, siren, sfenks, kılin, hüma kuşu kullanılmıştır. Türk sanatında yer alan mitolojik kaynaklı hayvan figürlerine yüklenen anlamların dini inanç, efsane ve destanlarla şekillendiği görülmektedir .Bu mitolojik kaynaklı hayvan figürleri koruma, bereket unsuru olarak yol gösterici, yardımsever gibi nitelikler barındırmaktadır. Türk Sanatı'nda bitkisel ve geometrik figürlere oranla hayvan figürleri daha nadir kullanılmıştır. Bu veriler doğrultusunda özellikle moda ve tekstil alanında giysiler üzerinde uygulanmadığı tespit edildiğinden Türk kültür ve sanatında mitolojinin ortaya çıkardığı etkiyi günümüz modern çizgilerine taşıyarak yenilikler üretmek amacıyla giysi tasarımları yapılmıştır. Sonuç: Tez çalışmasında, Türk Sanatlarında en çok rastlanan mitolojik kaynaklı hayvan figürleri seçilerek araştırmaya devam edilmiştir. Tarihsel süreç içerisinde Türk sanatlarında sıklıkla görülen mitolojik hayvan figürlerinden zümrüdü anka kuşu, çift başlı kartal, ejder, sfenks, siren, grifon, kılinin yer aldığı eserler araştırılmış, içerdiği anlamlar ele alınarak incelenmiştir. Mitolojik hayvan figürleri giysi, giysi tamamlayıcıları üzerinde dijital baskı transfer, pul-boncuk işleme, nakış, aplike, iğneli keçe gibi tekstil yüzey düzenleme ve süsleme teknikleri düşünülerek tasarımlar yapılmıştır. Figürlerden zümrüdü anka kuşu, çift başlı kartal, ejder ve sfenks figürleri kullanılarak bilgisayar destekli artistik 30 adet giysi tasarımı yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Purpose: In this study, it is aimed to present the source, mythological meanings and branches of art of the animal figures of mythological origin in Turkish art, and to adapt the figures to clothing designs. Method: A literature review was conducted on the subject of the study. As a result, it has been tried to compile information from many books, articles, theses and visual publications. Qualitative research method was used by using data collection techniques such as literature review and document analysis. By scanning Turkish and English sources on the subject, the source, application areas and ascribed meanings were examined in detail, along with the images of animal figures and artworks with animal scenes. The design process of the mythological animal figures selected in the light of the obtained data was completed with the applied research method by considering various decoration techniques on clothes and complementary items. Findings: Within the scope of the study, it is understood that the phenomenon of mythology and animal style in Turkish art has a great influence. Animal figures of mythological origin, which have an important place in Turkish arts, were used in the Hun, Göktürk, Uyghur, Seljuk and Ottoman periods; It has been determined that it is applied in art fields such as stone, metal, wood, weaving, miniature and tile. In Turkish art, which has grown and developed from the past to the present, single or double-headed eagles, dragon figures, less frequently the emerald phoenix (simurg) and griffin, siren, sphinx, kilin, huma bird have been used. It is seen that the meanings attributed to the mythological animal figures in Turkish art are shaped by religious beliefs, legends and epics. These mythological animal figures contain qualities such as protection, guiding as an element of fertility, and benevolent. In Turkish Art, mythological animal figures were used less frequently than plant and geometric figures. In line with these data, since it was determined that it was not applied on clothes, especially in the field of fashion and textile, clothing designs were made in order to produce innovations by going deep into history with the effect of Turkish art and Turkish mythology and carrying this effect to today's modern lines. Conclusion: In the thesis study, the most common mythological animal figures in Turkish Arts were selected and the research was continued. In the historical process, the works in which the emerald phoenix, double-headed eagle, dragon, sphinx, siren, griffin, garuda, bristle and huma bird, which are mythological animal figures frequently seen in Turkish arts, are researched and examined by considering the meanings they contain. Mythological animal figures have been adapted to the design by considering textile surface arrangement and decoration techniques such as digital printing transfer, sequin-bead embroidery, embroidery, applique, needle felt on clothes and clothing complements. 30 computer-aided artistic clothing designs were made using emerald phoenix, double-headed eagle, dragon and sphinx figures.
Benzer Tezler
- 16. yy.'da Çin sanatı ve Osmanlı minyatürlerinde kullanılan simurg tasvirlerinin karşılaştırmalı incelemesi
A comparative examination of simurg designs used in 16th century Chinese art and Ottoman miniatures
SELİN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. FİLİZ ADIGÜZEL TOPRAK
- Anadolu Selçuklu dönemi seramiklerinde kuş motifi ve günümüz seramik sanatına uyarlanması
Bird motif in ceramics of the Anatolian Seljuk period and its application to today's ceramic art
ELİF BEKDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan ÜniversitesiSeramik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AZİZE MELEK ÖNDER
- Çağdaş Türk resim sanatında grotesk portreler
Grotesque portraits in contemporary
LEYLA SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. METİN UÇAR
- Türk mitolojik karakterlerinin illüstrasyon sanatında kullanımı
Use of Turkish mythological characters in illustration art
FATMA GÜNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan ÜniversitesiGrafik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLEK NUR ÜNSÜR
- Dijital oyun karakteri tasarımında at figürü
Horse figure in digital game character design
FURKAN LİMON
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarKTO Karatay ÜniversitesiGrafik Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN DELİDUMAN