Diyabet hastalarında hasta perspektifinden sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişim ve ilişkili faktörler: Karma desenli bir çalışma
Health literacy sensitive communication and related factors in diabetes patients from patients' perspective: A mixed-method study
- Tez No: 926749
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN ÖZGÜR ÇATAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı, sağlık iletişimi, diyabet, karma yöntem araştırması, HL-COM, Health literacy, health communication, diabetes, mixed-methods research, HL-COM
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Amaç: Bu çalışmanın birincil amacı, Sağlık Okuryazarlığına Duyarlı İletişim (HL-COM) Ölçeği'ni Türk kültürüne uyarlamak ve sağlık kurumlarının sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişim becerilerini hasta perspektifinden değerlendirmektir. Çalışmanın alt amaçları, sağlık kurumlarının kurumsal sağlık okuryazarlığı duyarlılıklarının artırılmasına yönelik önerilen iletişim stratejilerine dair farkındalık yaratmak ve bu stratejilerin günlük uygulamalarda ve kalite araçları arasında yer edinmesine katkı sağlamaktır. Gereç ve Yöntem: Araştırma nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntem araştırma modeli çerçevesinde yapılandırılmıştır. Çalışmanın birinci aşamasında,“Health Literacy Sensitive Communication-HL-COM”ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması metodolojik olarak gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada ise, diyabet hastalarının sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişim algıları ve sağlık profesyonelleri ile olan iletişim deneyimleri, derinlemesine görüşmeler yapılarak nitel yöntemle değerlendirilmiştir. Bulgular: HL-COM ölçeğinin Türk kültürü için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu saptanmıştır. Ölçekte en yüksek puanı“Hastalığım ve tedavimle ilgili bilgileri anlamanın benim için önemli olduğu bana anlatıldı”ifadesi alırken, en düşük puanı“Terimler ve kısaltmalar bana açıklandı”ifadesi almıştır. Diyabet hastalarıyla iletişim ve bilgilendirme sürecinde, hastaların ilaç kullanım durumu, komplikasyonlara sahip olma durumu, bilgilendirme ve eğitim yöntemi ile içeriğinin sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişim ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Nitel analizler sonucunda“Bireyler Arası İletişim Stratejileri”ve“Politika ve Uygulamalar”olmak üzere iki ana tema ortaya çıkmıştır. Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları HL-COM ölçeğini sağlık profesyonellerinin sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişim becerilerini hasta perspektifinden değerlendirmeye yönelik Türk kültürüne uygun, geçerli ve güvenilir bir araç olarak belirlemiştir. Nicel bulgular, ölçeğin psikometrik özelliklerinin güçlü olduğunu ortaya koyarken, sağlık okuryazarlığına duyarlı iletişimin diyabet hastalarının ilaç kullanımı, komplikasyon durumu ve eğitim/bilgilendirme yöntemleri gibi klinik ve bakım süreçleriyle doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Nitel bulgular ise, sağlık profesyonellerinin hasta iletişiminde bireyler arası etkileşim stratejilerini geliştirmesi ve kurumsal politika uygulamalarında sağlık okuryazarlığına duyarlılığı artırması gerektiğini ortaya koymuştur. Bu sonuçlar, sağlık kurumlarında hasta merkezli iletişim yaklaşımlarının güçlendirilmesi ve sağlık okuryazarlığı duyarlılığının kalite standartları içinde değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Elde edilen bulguların, sağlık profesyonellerinin iletişim eğitimlerine ve sağlık politikalarının hasta ihtiyaçlarını daha iyi karşılayacak şekilde düzenlenmesine katkı sunması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Objective: The primary aim of this study is to adapt the Health Literacy-Sensitive Communication (HL-COM) Scale to Turkish culture and evaluate healthcare institutions' health literacy-sensitive communication skills from the patient perspective. The secondary objectives are to raise awareness of communication strategies proposed to enhance institutional health literacy sensitivity and to contribute to the integration of these strategies into daily practices and quality improvement tools. Materials and Methods: The research was designed within the framework of a mixed-methods research model, combining quantitative and qualitative approaches. In the first phase, the“Health Literacy Sensitive Communication-HL-COM”scale, was culturally adapted to Turkish using a methodological approach. In the second phase, diabetic patients' perceptions of health literacy-sensitive communication and their communication experiences with healthcare professionals were evaluated through in-depth interviews using qualitative methods. Results: The HL-COM scale has been found to be a valid and reliable measurement tool for the Turkish culture. The highest-scoring item on the scale was“ I was taught that it is important for me to understand information about my disease and treatment.”while the lowest-scoring item was“Terms and abbreviations were explained to me.”It was determined that in the process of communication and information sharing with diabetes patients, medication use, presence of complications, the method of providing information and education, and the content of the information are related to health literacy-sensitive communication. As a result of qualitative analysis, two main themes emerged:“Interpersonal Communication Strategies”and“Policies and Practices.”Conclusion: This study has demonstrated that the HL-COM scale is a valid and reliable tool adapted to the Turkish culture for evaluating healthcare professionals' health literacy-sensitive communication skills from the patient perspective. Quantitative findings indicate that the psychometric properties of the scale are strong, while also revealing that health literacy-sensitive communication is directly related to clinical and care processes such as medication use, presence of complications, and education/information methods in diabetes patients. Qualitative findings suggest that healthcare professionals should enhance interpersonal communication strategies in patient interactions and increase awareness of health literacy-sensitive practices in institutional policy implementations. These results emphasize the need to strengthen patient-centered communication approaches in healthcare institutions and incorporate health literacy awareness into quality standards. The findings of this study are expected to contribute to the communication training of healthcare professionals and the development of health policies that better address patient needs.
Benzer Tezler
- Tip 2 diyabet hastalarında bakım kalitesi ve tedaviye uyum düzeyi ile yaşam kalitesi ve yatış maliyetleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between quality of care and level of compliance with treatment and quality of life and hospitalization costs in Type 2 diabetes patients
MEHMET IŞIK
Doktora
Türkçe
2024
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN AKBULUT
- Trakya Üniversitesi Hastanesi Diyabet Polikliniği'ne başvuran diyabet tanılı hastaların kronik hastalık bakımı ve yaşam kalitelerini kendi perspektiflerinden değerlendirmeleri
Self-evaluation of chronical patient care and life quality in diabetes patients who applied to Trakya Universty Hospital Diabetes Polyclinic
ERTUĞRUL ÜNAL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Aile HekimliğiTrakya ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMDİ NEZİH DAĞDEVİREN
- Obezite cerrahisinin yaşam kalitesine etkisi ve maliyeti: Hasta perspektifinden bir değerlendirme
Impacts of bariatric surgery on quality of life and costs: A review from the patient perspective
YONCA ÖZATKAN
Doktora
Türkçe
2021
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL AĞIRBAŞ
- Tip-2 diyabetes mellitus' da kronik hastalık bakımı ve ilaç uyumunun değerlendirilmesi
Type-2 diabetes mellitus and evaluation of medication adherence in chronic disease care
BERKAY ÖLMEZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıYıldırım Beyazıt ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET KESKİN
- Pandemide kronik hastalıkla yaşamak
Başlık çevirisi yok
İLKNUR UZUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Aile HekimliğiMarmara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKMAN