Tarihi kentlerde afete karşı direnç analizi: Süleymaniye Camii ve çevresi koruma alanı (İstanbul) örneği
Disaster resilience analysis in historical cities: The example of Süleymaniye Mosque and its associated component area of world heritage site (Istanbul)
- Tez No: 927863
- Danışmanlar: PROF. DR. ADEM ERDEM ERBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Tarihi kentler, içerisinde birden fazla tarihsel ve kültürel katmanı barındıran ve kentin en eski yerleşim dokusuna sahip olan yerlerdir. Tarihi ve kültürel katmanı barındıran söz konusu eski yerleşim dokusu genellikler kentlerin tarih merkezlerini oluşturmaktadır. Dolayısıyla kentlerin tarihi merkezleri, içerisinde somut ve somut olmayan birçok kültürel miras ögesini barındıran yerlerdir. Kültürel miras ögeleri, gelecek nesillere aktarılması gereken ögelerdir. Bu ögelerin korunarak gelecek nesillere aktarılması kent planlaması için önem taşımaktadır. Günümüzde tarihi kent merkezleri ve bu merkezlerde yer alan kültürel miras ögeleri hem insan kaynaklı hem de doğal nedenlerden ötürü ciddi tehditlerle karşılaşabilmektedir. Hızlı nüfus artışı, plansız kentleşme ve turizme yönelik ticari faaliyetlerin yoğunlaşması, bu alanlarda mekânsal ve işlevsel dönüşümlere yol açmakta ve tarihsel kimliği ve özgünlüğü tehdit etmektedir. Beşeri etkilerin yanı sıra, deprem, sel, taşkın ve heyelan gibi doğal afetler de özellikle eski yapı stokuna sahip olan bu alanlar için önemli bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Tarihi kent merkezlerinde bulunan yapılar, genellikle inşa edildikleri dönemin teknolojik olanakları ve döneme özgü dayanıklı malzemeler kullanılarak yapılmış olsa da zamanla yapısal dayanıklılıklarını yitirmekte ve çevresel etkiler karşısında daha savunmasız hale gelmektedir. Bununla birlikte, bu yapıların modern mühendislik standartlarına uygun tekniklerle inşa edilmemiş olması, onların doğal afetlere karşı dayanıklılık seviyesini düşürmekte ve özellikle depreme karşı risklerini artırmaktadır. Dolayısıyla, tarihi kent merkezlerinin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için hem fiziksel müdahalelere hem de bu alanları tehdit eden risklerin bütüncül bir yaklaşımla ele alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, kültürel mirasın korunması ile afet risklerinin azaltılması arasında güçlü bir ilişki kurulması, bu alanların gelecekteki varlığının teminat altına alınması açısından elzemdir. Bu nedenle, bu tez çalışmasında, İstanbul'un Tarihi Yarımadasında konumlanan Süleymaniye bölgesinin sahip olduğu deprem tehlikesi, CBS analizlerine dayalı bir saha çalışması kapsamında incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Günümüzün en önemli tehlikelerinden biri olan afet konusunda Süleymaniye gibi kültürel miras açısından zengin bir bölgenin afetlere karşı sürdürülebilir olarak korunması önemli bir husustur. Afetlere karşı korumanın yanında kültürel miras ögelerinin de sürdürülebilir biçimde korunması, bölgenin sahip olduğu üstün evrensel değer için oldukça önemlidir. Araştırmanın en önemli bulgusu, hem Süleymaniye gibi kültürel miras ögesi bakımından zengin tarihi kent merkezlerinin hem de tarihi kent merkezlerinin sahip oldukları kültürel miras ögelerinin uygun stratejiler ile afetlere karşı direncinin arttırılabileceğidir. Özellikle tarihi çevrenin korunmasına yönelik hazırlanacak eylem planları, alan yönetim planları ile koruma amaçlı imar planlarının bir parçası olarak ele alınmalı ve kültürel miras ögelerinin korunması ve kullanılmasına yönelik stratejiler eylem planları aracılığı ile hayata geçirilmelidir. Buna göre miras koruma çalışmalarında, miras ögelerinin korunarak gelecek kuşaklara aktarılması için bir fırsatı oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
Historical urban centers are areas that encompass multiple historical and cultural layers and represent the oldest settlement patterns of cities. These ancient settlement patterns, containing historical and cultural layers, generally constitute the historical centers of cities. Consequently, the historical centers of cities are places that harbor numerous tangible and intangible cultural heritage elements. These elements are assets that must be preserved and passed on to future generations. Ensuring their preservation for future generations is crucial for urban planning. Today, historical urban centers and the cultural heritage elements within them face serious threats, both from human-induced and natural causes. Rapid population growth, unplanned urbanization, and the concentration of tourism-oriented commercial activities lead to spatial and functional transformations in these areas, threatening their historical identity and authenticity. In addition to human-induced effects, natural disasters such as earthquakes, floods, and landslides pose significant threats to these areas, particularly those with older building stocks. Although structures in historical urban centers were typically constructed using the technological means and durable materials of their time, they gradually lose their structural integrity over time, becoming more vulnerable to environmental impacts. Furthermore, the fact that these structures were not built using techniques compliant with modern engineering standards lowers their resilience to natural disasters, particularly increasing their risk in the face of earthquakes. Therefore, safeguarding and ensuring the sustainability of historical urban centers necessitates both physical interventions and a comprehensive approach to addressing the risks threatening these areas. In this context, establishing a strong relationship between the conservation of cultural heritage and disaster risk reduction is vital to guaranteeing the future existence of these areas. This thesis examines and evaluates the earthquake risks of the Süleymaniye district, located within Istanbul's Historic Peninsula, as part of a field study based on GIS analyses. The sustainable protection of a culturally rich area like Süleymaniye against disasters, one of today's most pressing challenges, is of critical importance. Alongside disaster protection, the sustainable preservation of cultural heritage elements is essential for maintaining the outstanding universal value of the region. The most significant finding of this research is that the disaster resilience of both historical urban centers like Süleymaniye and the cultural heritage elements they contain can be enhanced with appropriate strategies. Action plans aimed at preserving the historical environment, including site management plans and conservation-oriented development plans, should be integrated into these strategies. These action plans should prioritize the preservation and sustainable use of cultural heritage elements. In doing so, heritage conservation efforts will not only ensure the transfer of these heritage elements to future generations but also create an opportunity for their continued existence.
Benzer Tezler
- İklim değişikliği bağlamında Antalya kent merkezinin kentsel dayanıklılığının incelenmesi
Examining the urban resilience of Antalya city center in the context of climate change
ELİF CAN BESTELCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaAkdeniz ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN KEPENEK
- Kentsel kültür mirasına yönelik risk azaltımı için bir yönetim modeli önerisi: İstanbul-Büyükada örneği
A management model for risk mitigation for urban cultural heritage: Istanbul-Büyükada case study
EVREN UZER VON BUSCH
Doktora
Türkçe
2010
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Disaster management from a social vulnerability perspective: Mapping the risks for the city of Istanbul
Sosyal kırılganlık perspektifinden afet yönetimi:İstanbul kenti için risklerin haritalanması
NUR BERFU AKKAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜZİN BAYCAN
- Kentsel alan düzenlemelerinde alternatif uygulama yöntemleri ve sonuçların analizi
Alternative application methods in an urban area arrangement and the analysis of the results
ARJAN SH. AL. OMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Jeodezi ve FotogrametriSelçuk ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞABAN İNAM
- İdare Hukuku açısından kentsel dönüşüm
Administrative Law aspects of urban regeneration
MEHPARE ÇAPTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELTEM KUTLU GÜRSEL