Türk dili ve edebiyatı lise ders kitaplarındaki hikâye ve roman metinlerinin yeni eleştiri bağlamında incelenmesi
Analysis of short story and novel texts in high school Turkish language and literature textbooks within the frameork of new criticism
- Tez No: 928322
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEVGÜL TÜRKMENOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eğitim, öğretim programı, ders kitabı, edebiyat, yeni eleştiri, kuram, hikâye, roman, Education, curriculum, textbook, literature, new criticism, theory, short story, novel
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Eğitim; bireylerin bilgi ve beceri kazanmalarını sağlayan, istendik yönde olumlu davranışlar geliştirmeyi hedefleyen bir süreçtir. Bu süreç kişilerin yeteneklerini ortaya çıkarabilmelerine imkân tanımaktadır. Eğitim yaşamın her alanında ve her zaman mümkündür. Eğitim öğrenme ve öğretme süreçlerini kapsayan bir bütündür. Süreç çeşitli materyaller ile sağlanmakta olup bu materyallerin başında ders kitapları gelmektedir. Yeni Eleştiri akımı 1920'lerde İngiltere'de ortaya çıkmış olmakla birlikte daha çok Amerika'da benimsenmiştir. Bu akım, kendinden önceki eleştiri anlayışlarından farklı olarak eseri açıklamak için yazarın yaşamını, toplumsal koşulları, eserdeki dinsel ve ahlaksal bildirileri geri planda bırakır. Edebiyatın toplumu yansıtması ve yazarın duygularını dile getirmesi fikrine karşı çıkarak edebî eseri dış dünyadan bağımsız olarak kendi başına yeterli görür. Bu çalışmanın temel amacı Türk dili ve edebiyatı lise ders kitaplarında yer alan hikâye ve romanları Yeni Eleştiri kuramına göre incelemektir. Bu amaç kapsamında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma materyalini Millî Eğitim Bakanlığı 2024-2025 eğitim-öğretim yılı liselerde okutulan 9, 10, 11 ve 12. sınıf Türk dili ve edebiyatı kitapları oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak Yeni Eleştiri kuramına göre oluşturulan Metin İnceleme Formu (MİF) kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kurama göre analiz edilen metinlerde her bir metin üzerinden olay örgüsü, şahıs kadrosu, mekân, zaman, anlatıcı ve bakış açısı ile anlatım teknikleri unsurlarına yer verilmiştir. Konu başlıkları öğretim programındaki kazanımlar çerçevesinde ele alınarak incelenmiştir. Bu inceleme ile birlikte ders kitabına alınan metinler çözümlenirken kuram ilkelerine bağlı kalınmış, edebî eser dışındaki tüm unsurlar geri plana atılarak inceleme yapılmıştır. Bu eleştiri türü eseri çok yönlü incelemeye imkân tanımaktadır. Öğrencilerin kuram ve yöntemlerle düşünebilmelerini, bu düşüncelerinden yola çıkarak yeni fikirler üretebilmelerini sağlamaktadır. Öğrencilerin teorik bilgileri metin analizleriyle desteklendiğinde öğrenciler okudukları metni daha iyi anladıklarını fark edecek, öğrencilere farklı bir bakış açısı sunarak onların metin hakkında değerlendirme yapabilmelerine imkân sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
Education is a process aimed at enabling individuals to acquire knowledge and skills and develop positive behaviors in the desired direction. This process allows individuals to reveal their abilities. Education is possible in all areas of life and at any time. It is a whole that encompasses both learning and teaching processes. This process is facilitated through a variety of materials, with textbooks being one of the most significant. The New Criticism movement, which emerged in the 1920s in England, was primarily adopted in the United States. Unlike earlier literary criticism, the life of the author, societal conditions, and religious and moral messages in the text are placed behind to explain the work. It opposes the idea that literature reflects society or expresses the author's emotions, and instead, they regard the literary work as self-sufficient and independent from the external world. The primary aim of this study is to analyze the short stories and novels included in the Turkish Language and Literature high school textbooks from the perspective of the New Criticism theory. In pursuit of this objective, document analysis, as a qualitative research method, was employed. The material of the study consists of the Turkish Language and Literature textbooks for high school students (grades 9 to 12) from the 2024-2025 academic year, published by the Ministry of National Education. In the study, the Textual Analysis Form (TAF), developed in accordance with the principles of New Criticism and constructed with expert consultation, was used as the data collection instrument. Descriptive analysis was employed to analyze the collected data. As a result of the study, the analyzed texts, based on the theory, include elements such as plot structure, character ensemble, setting, time, narrator, point of view, and narrative techniques. The topic headings were analyzed within the framework of the learning objectives in the curriculum. In conjunction with this examination, the texts included in the textbook were analyzed in accordance with the principles of the theory, with all elements external to the literary work being relegated to the background. This type of criticism allows for a multi-dimensional examination of the text It enables students to think critically through theories and methods, fostering the generation of new ideas based on these thoughts. When students' theoretical knowledge is supported by text analyses, students will realize that the texts they have read are better understood, and by offering them a different perspective, it will enable them to evaluate the text more effectively.
Benzer Tezler
- Metinler arasılık kavramı ve bu kavramın Türk edebiyatı öğretim programına göre hazırlanmış dokuzuncu ve onuncu sınıf Türk edebiyatı kitaplarında okutulan şiir metinlerinde uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi
Intertextuality and evaluation of its applicability to the poems of 9th 10th class literature books
EMİNE ÇELEBİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL KURNAZ
- On birinci sınıf Türk edebiyatı ders kitabındaki Tanzimat sonrası şiirlerin öğretim programı açısından değerlendirilmesi
The post poems after Tanzimat on the eleventh grade Turkish literature book in education
MERYEM KORKMAZ YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL SARAÇ
- 1928-1950 yılları arasında liselerde okutulan edebiyat kitapları ve edebiyat kitaplarında geçen divan edebiyatı metinlerinin incelenmesi
Analysis of literature books and divan literature texts taught at high schools between the years of 1928-1950
MEHMET FATİH ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGUT KARABEY
- Lise birinci sınıf edebiyat ders kitaplarındaki tanzimat sonrası yazılan şiirlerin eğitimdeki yeri
The place of the poems which are after the reformation in high school literature 1 course book
KADİR AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULKADİR HAYBER
- Liselerde okutulan türk dili ve edebiyatı kitaplarındaki deneme türünün incelenmesi
Examination of essay style in high school literature 1,2,3 course books
ŞENER BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜLKÜ GÜRSOY