Türkiye'de 2018 finansal krizinden çıkış sürecinde izlenen para politikalarının reel ekonomiye etkilerinin adaptif ve rasyonel beklentiler açısından analizi
An analysis of the effects of monetary policies implemented during the recovery from the 2018 financial crisis in Turkey on the real economy from the perspective of adaptive and rational expectations
- Tez No: 931828
- Danışmanlar: PROF. DR. NURDAN ASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Kriz Teorileri, Spekülatif Atak, Rasyonel Beklentiler, Adaptif Beklentiler, 2018 Döviz Kuru Krizi, Türkiye Yeni Ekonomi Modeli, Maki Eşbütünleşme Testi, Hacker ve Hatemi-J Nedensellik Testi, Crisis Theories, Speculative Attack, Rational Expectations, Adaptive Expectations, 2018 Exchange Rate Crisis, Turkey's New Economic Model, Maki Cointegration Test, Hacker and Hatemi-J Causality Test
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Türkiye'de 2018 yılı Nisan ayında döviz kurunda dalgalanmalar yaşanmış, piyasa beklentilerindeki olumsuzlukların etkisiyle bir kriz sürecine girilmiş ve izleyen yıl içinde kriz derinleşmiştir. Bu çalışma, söz konusu krizden beş yıl önce ve sonrası olacak biçimde, 2013-2023 dönemi arasında ekonomik süreçlerin ve kriz sonrası uygulanan para politikalarının belirli makroekonomik göstergeler ışığında analiz edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Türkiye'de finansal kriz süreçlerinde uygulanan para politikalarının reel ekonomiyi temsil eden makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri ekonometrik yöntemle araştırılmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle kriz teorileri, daha sonra adaptif ve rasyonel beklentiler teorileri çerçevesinde krizin teorik altyapısı detaylı olarak incelenmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından uygulanan faiz politikaları, döviz rezervleri, zorunlu karşılık oranları vb. ekonomik araçların etkinliğini zaman serisi analizi ve ADF birim kök testi, Carrion-i-Silvestre çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi, Maki eşbütünleşme testi, FMOLS ve DOLS katsayı tahmini ile Hacker ve Hatemi-J nedensellik analizi kullanılarak değerlendirilmektedir. 2021 yılında benimsenen“Yeni Ekonomi Modeli”çerçevesinde düşük faiz politikasının ve ihracat odaklı büyüme stratejisinin etkileri de kriz sonrası süreç içinde olması nedeniyle incelenmiştir. Çalışmada, Türkiye ekonomisindeki yapısal kırılmaların nedenleri ve döviz kuru, enflasyon gibi makroekonomik göstergelerin birbirleriyle olan ilişkileri incelenmektedir. Buna göre, Türkiye'nin 2018 sonrası ekonomik dinamiklerinde kredi büyümesi, döviz kuru beklentileri ve enflasyon beklentilerinin krizin derinleşmesinde ve para politikalarının etkinliğinin azalmasında etkili olduğu görülmüştür. Enflasyon oranlarındaki değişmelerin faiz oranlarında değişikliğe gidilmesinin nedeni olduğu ortaya çıkmıştır. Para arzı ve enflasyon arasında uzun vadede ilişki tespit edilmiş olup nedenselliğin çift yönlü olduğu, dolayısıyla bu iki değişkenin birbirinin hem nedeni, hem de sonucu olduğu görülmüştür. Sonuç itibarıyla, bu çalışmada çeşitli ekonometrik metodoloji ve güncel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Modelin güvenilirliği için otokorelasyon, değişen varyans ve belirtim hatası testleri yapılmıştır. Yapısal kırılmaların tespiti ve analizi, Türkiye ekonomisindeki önemli dönüm noktalarını belirlemeye yardımcı olmuştur. Çalışmada, Türkiye ekonomisinin krizlere karşı daha dirençli hale gelmesi için gerekli olan para politikası önlemleri konusunda önemli bulgular sunulmaktadır.
Özet (Çeviri)
Fluctuations in the exchange rate occurred in Turkey in April 2018, triggering a crisis driven by deteriorating market expectations, which deepened over the following year. This study investigates economic developments and monetary policy responses over the 2013–2023 period, covering five years before and after the crisis, through key macroeconomic indicators. It examines the impact of crisis-period monetary policies on macroeconomic variables using advanced econometric methodologies. The study first investigates crisis theories, followed by an assessment of the theoretical foundations of the crisis within the frameworks of adaptive and rational expectations. The effectiveness of monetary policy instruments employed by the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT)—including interest rate policies, foreign exchange reserves, and required reserve ratios—is assessed using time series analysis. The study utilizes the Augmented Dickey-Fuller (ADF) unit root test, the Carrion-i-Silvestre multiple structural break unit root test, the Maki cointegration test, FMOLS and DOLS estimations, and the Hacker and Hatemi-J causality analysis to evaluate policy effectiveness. Given that the“New Economy Model”introduced in 2021 emphasized a low interest rate policy and an export-led growth strategy, its implications are also examined. The findings reveal that, following the 2018 crisis, credit expansion, exchange rate expectations, and inflation expectations played a crucial role in exacerbating the crisis and weakening the effectiveness of monetary policy measures. Moreover, changes in inflation rates were identified as key drivers of interest rate adjustments. A long-term relationship between money supply and inflation was established, with bidirectional causality, suggesting that these variables simultaneously act as both causes and consequences of economic fluctuations. This study employs a robust set of econometric methodologies and state-of-the-art analytical techniques. To ensure the reliability of the model, diagnostic tests for autocorrelation, heteroskedasticity, and specification errors were conducted. The identification and analysis of structural breaks have provided valuable insights into critical turning points in the Turkish economy. This research contributes to the literature by offering empirical evidence on the effectiveness of monetary policy in times of crisis and highlighting key measures to enhance Turkey's economic resilience against financial shocks.
Benzer Tezler
- Finansal krizler sonrası uygulanan ekonomi politikalarının makro ekonomik değişkenler üzerine etkisi: 2008 küresel finansal krizi ve Türkiye örneği
Effects on variables macro economic of applied economic policy after financial crisis, and the case of Turkey
RECEP KAYA
- 2008 küresel ekonomik krizinin makroekonomik göstergeler üzerinden karşılaştırmalı analizi: Türkiye, Arjantin ve Meksika
Comparative analysis of the 2008 global economic crisis through macroeconomic indicators: Turkey, Argentina and Mexico
FATMA ASARKAYA
- Türkiye'de yaşanan ekonomik krizlerin istihdam üzerine etkisi: Bankacılık sektörü örneği (1990-2012)
Turkey in effect on employment in the economic crisis: The case of the banking sector (1990-2012)
MEHMET UTKAN ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriSüleyman Demirel ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURŞİT IŞIK
- Güçlü eEkonomiye Geçiş Programı'nın Türkiye ekonomisine etkileri: Başarıları ve başarısızlıkları
Strong economy transition program of Turkeyeconomic effects: Success and failures
CELİL SİNA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonomiAbant İzzet Baysal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. CENGİZHAN YILDIRIM
- 2008 küresel finans krizinin Türkiye ekonomisine yansıması
The reflections of 2008 global financial crisis on Turkish economy
UMUTCAN GÖKALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FEVZİ ENGİN