Samiylo Velychko'nun Litopys Kroniğine göre Ukrayna Kazaklarının Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı ile ilişkileri
The Ukrainian Cossacks' relations with the Ottoman Empire and the Crimean Khanate according to Samiylo Velychko's Litopys
- Tez No: 939257
- Danışmanlar: PROF. DR. FEHMİ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 414
Özet
Günümüze ulaşan üç Kozak kroniğinden biri olan Litopys, askeri katip Samiylo Velychko tarafından kaleme alınmış olup, Ukrayna Kozaklarının Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile ilişkilerinin en yoğun olduğu 1620-1700 yılları arasındaki dönemi kapsamaktadır. Kronik, anlatımına 1621 Hotin Muharebesi öncesindeki gelişmeler ve savaş sebepleriyle başlamakta; Osmanlı Devleti'nin Ukrayna toprakları üzerindeki hakimiyetini kaybederek Polonya-Litvanya Birliği'ne bıraktığı 1699 Karlofça Antlaşması ile sona ermektedir. Bu eser, Ukrayna Kozaklarının Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile kurduğu siyasi ve askeri ilişkiler konusunda araştırmacılara önemli bir kaynak sunmaktadır. Ayrıca, bir üst düzey Kozak memuru tarafından yazılmış olması nedeniyle, o dönemin olayları ve söz konusu ittifaklara dair Kozak perspektifini yansıtması bakımından da ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışma kapsamında Litopys kroniği incelenmiş; Ukrayna Kozaklarının Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile ilişkilerinin aktarıldığı bölümler günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Çalışmanın temel amacı, Ukrayna Kozaklarının Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile olan ilişkileri hakkında bilgi sunmaktır. Bunun yanı sıra, eski Ukraynacadan günümüz Türkçesine yapılan ilk çeviri niteliği taşıyan bu çalışmada, her iki dile uygun akademik bir transkripsiyon yönteminin geliştirilmesi de hedeflenmiştir. Litopys kroniğinde anlatılan Ukrayna Hetmanlığı'nın yapısının, coğrafyanın ve dönemin kültürel unsurlarının daha iyi anlaşılabilmesi için, çalışmanın sonunda ilgili bölgeyi yansıtan haritalar ile dönemin terminolojisini açıklayan bir sözlük eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Among the three surviving Cossack chronicles, Litopys was written by the military clerk Samiylo Velychko and covers the period between 1620 and 1700, during which the relations between the Ukrainian Cossacks, the Crimean Khanate, and the Ottoman Empire were at their most intense. The chronicle begins its narrative with the events leading up to the 1621 Battle of Khotyn and its causes, concluding with the 1699 Treaty of Karlowitz, in which the Ottoman Empire lost its dominance over Ukrainian territories, ceding them to the Polish-Lithuanian Commonwealth. This work serves as a valuable source for researchers examining the political and military relations between the Ukrainian Cossacks, the Crimean Khanate, and the Ottoman Empire. Moreover, as it was written by a high-ranking Cossack official, the Litopys holds particular significance for reflecting the Cossack perspective on contemporary events and alliances. This study involves an analysis of the Litopys chronicle, with a focus on the sections detailing the relations between the Ukrainian Cossacks, the Crimean Khanate, and the Ottoman Empire. The primary aim of this research is to provide insight into these historical interactions. Additionally, as this work represents the first translation from Early Ukrainian into Modern Turkish, one of its objectives is to develop an academic transcription method suitable for both languages. To enhance the understanding of the structure of the Ukrainian Hetmanate, the geography, and the cultural elements of the period described in the Litopys, this study also includes maps reflecting the relevant region and a glossary explaining key terms from the era at the end of the work.