İkinci Meşrutiyet döneminde Ermenilere verilen madencilik imtiyazları
Mining concessions granted to Armenians during the Second Constitutional era
- Tez No: 939258
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKAN UZUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Mining Engineering and Mining, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kafkas Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ermeni Dili ve Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 384
Özet
“İkinci Meşrutiyet Döneminde Ermenilere Verilen Madencilik İmtiyazları”başlıklı doktora tezinin amacı, Ermeni tebaasına 1908-1918 yılları arasında madencilik sektöründe hangi koşullar altında imtiyazlar verildiğini araştırmak ve konuya ilişkin örnekleri arşiv belgelerine dayalı analiz yöntemiyle incelemektir. Bu doğrultuda, Osmanlı Devleti'nde madencilik sektörü ele alınmış ve bu sektörde Ermeni tebaasının konumu tarihsel bir perspektifle ve arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmiştir. Osmanlı Devleti'nde madencilik sektöründe imtiyaz verilen Ermeniler, millet sistemi içinde yönetilmiş ve bu çerçevede ekonomik, hukuki ve dinî alanlarda onlara çeşitli imtiyazlar verilmiştir. Ekonominin önemli bir parçası olan maden cevherleri, Tanzimat Fermanı ilan edilene kadar şeri hükümler ve örfi nitelikteki kanunnamelerle işletilmesine rağmen 1861'den itibaren madencilik sektörüne özgü nizamnamelerle işletilmiştir. Daha sonra 1869, 1887 ve 1906 yıllarında yeni maden nizamnameleri yürürlüğe girmiş ve çalışmanın sınırları olan 1908-1918 yılları arasında 1906 Maadin Nizamnamesi'nin hükümlerine göre madencilik faaliyetleri yürütülmüştür. Ayrıca 1906 Maadin Nizamnamesi, 1913 ve 1915'te yapılan değişikliklerle Osmanlı Devleti yıkılana kadar geçerliliğini korumuştur. Birinci bölümde Osmanlı Devleti madenciliğinin tarihsel gelişimine, madencilik sektörüne etki eden faktörlere ve maden hukukunda yaşanan değişiklere değinilmiştir. Batılı devletlerin, Osmanlı Devleti'ni emperyalist bir anlayışla ve ekonomik çıkarlar doğrultusunda kullanmaya yönelik takip ettikleri yöntem ve girişimler; kapitülasyonlardan yararlanma biçimleri ve bunların sebepleri ele alınmıştır. İkinci bölümde İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra ekonomi alanında ortaya çıkan yeni politikalar ve madencilik alanında meydana gelen gelişmeler incelenmiştir. 1908-1914 yılları arasında Ermenilere verilen madencilik imtiyazları başta olmak üzere, bu dönemde imtiyazların hangi bölgelerde ve hangi maden türlerinde, ne tür şartlar altında kimler tarafından talep edildiği ve kimlere izin verildiği açıklanmıştır. Ayrıca bu bölümde imtiyaz verilen vilayetlerin idari, sosyoekonomik ve demografik açıdan değişimi ele alınmıştır. Bu bölümde son olarak maden türlerinin teknik olarak tanımlarına, tarihsel süreç içinde dünya genelinde ortaya çıkışına ve bunların Osmanlı tarihi açısından önemine dair bilgiler paylaşılmıştır. Üçüncü bölümde ise Birinci Dünya Savaşı yıllarında millî ekonomi politikalarına ve Osmanlı madencilik faaliyetlerine, 1914-1918 yılları arasında, özellikle 1915 yılından sonra madencilik alanında Ermeni tebaasına verilen imtiyazlar değerlendirmeye alınmıştır. İkinci ve üçüncü bölümlerde madencilik sektöründe Ermenilere verilen imtiyazların ek süreleri konusundaki izinlere, Ermenilerin mevcut imtiyazlarını devir ve ferağ yöntemiyle başkalarına satmalarına dair bilgilere yer verilmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı madencilik sektöründe millî sermayenin eksikliği sebebiyle dışa bağımlı bir yapı gözlemlenmiş; bu sektörde cevherlerin işletilmesi için yabancı sermayenin etkisi söz konusu olmuştur. Yabancı sermayenin maden bölgeleri arasındaki dolaşımını yönlendirmek amacıyla, Ermeni tebaası aracılık rolü üstlenmiştir. Sonuç olarak İkinci Meşrutiyet'in ilanından Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar olan dönemde gerçekleşen siyasi, askerî ve hukuki gelişmelere rağmen Ermeni tebaasına madencilik sektöründe imtiyaz verildiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This doctoral dissertation, entitled“Mining Concessions Granted to Armenians during the Second Constitutional Era,”aims to examine the conditions under which mining concessions were granted to Armenians between 1908 and 1918, and to analyze relevant cases through an archival document-based methodology. Accordingly, the mining sector of the Ottoman State is examined, and the position of Armenians within this sector is evaluated from a historical perspective based on archival documents. Armenians who were granted mining concessions in the Ottoman State operated under the millet system, which afforded them various privileges in the economic, legal, and religious spheres. Although mineral ores, a key component of the economy, were regulated by sharia law and customary rules prior to the Tanzimat Edict (Tanzimat Fermanı), from 1861 onward they came to be governed by regulations specific to the mining sector. Subsequently, Mining Regulations (Maadin Nizamnamesi) were enacted in 1869, 1887, and 1906. During the period between 1908 and 1918, which constitutes the scope of this study, mining activities were conducted under the provisions of the 1906 Mining Regulations. Amendments made in 1913 and 1915 also allowed the 1906 regulation to remain in effect until the dissolution of the Ottoman State. The first chapter discusses the historical development of mining in the Ottoman State, the factors influencing the sector, and changes in mining law. The methods and initiatives employed by Western states to exploit the Ottoman State for economic gain through an imperialist approach, particularly their use of capitulations and the underlying motivations, are examined. The second chapter analyzes the new economic policies implemented following the proclamation of the Second Constitution (İkinci Meşrutiyet) and the developments in the mining sector. It provides a detailed account of the mining concessions granted to Armenians between 1908 and 1914, including the regions and types of mines involved, the conditions under which these concessions were granted, and the parties who applied for and received these rights. The chapter also addresses the administrative, socioeconomic, and demographic transformations of the provinces in which concessions were granted. In addition, it presents the technical definitions of various mineral types, their global historical emergence, and their significance in Ottoman history. The third chapter focuses on national economic policies and mining activities during the First World War, particularly evaluating the mining concessions granted to Armenians between 1914 and 1918, with special attention to the period after 1915. It also provides information on the permissions granted for the extension of concessions, as well as the transfer or sale of existing concessions by Armenians through legal procedures. From the second half of the 19th century onward, due to the lack of domestic capital, the Ottoman mining sector developed a structure dependent on foreign investment. In this context, Armenians played an intermediary role in facilitating the flow of foreign capital across mining regions. As a result, despite the political, military, and legal developments between the Second Constitutional Era and the end of the First World War, mining concessions continued to be granted to Armenians.
Benzer Tezler
- Kaçar Hanedanı Döneminde Ermeniler
Armenians in The Period of Qajars Dynasty
ZIYAFAT CAFEROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TEKİN TUNCER
- İkinci Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Kocaeli Kenti'nde müzik (1908-1998)
Music in Kocaeli province from the second constitutional period to the Republic (1908-1998)
GÜLŞEN ERDAL
- Birliktelikten yol ayrımına Urfa kazasında gayrimüslimler (1880-1910)
From togetherness to separation: Nonmuslims in Urfa subprovince (1880-1910)
İSMAİL ASOĞLU
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- İkinci Meşrutiyet döneminde Bitlis Sancağı(1908-1914)
Bi̇tli̇s i̇n the Second Consi̇tuti̇onal era (1908-1914)
BÜLENT CIRIK
