Geri Dön

Ülkelerin Biyoemniyet, Biyogüvenlik, Biyosavunma Stratejileri ve Politikaları Kapsamında Risk Değerlendirme

Risk Assessment within the Scope of Countries' Biosafety, Biosecurity, and Biodefense Strategies and Policies

PDF İndir

  1. Tez No: 940729
  2. Yazar: TUBA TÜRK ÇINAR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ DEREKAYA, DR. BURÇAK ÇABUK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Savunma ve Savunma Teknolojileri, Defense and Defense Technologies
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Milli Savunma Üniversitesi
  10. Enstitü: Alparslan Savunma Bilimleri ve Milli Güvenlik Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Savunma Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kimyasal, Biyolojik ve Nükleer Savunma Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 139

Özet

Biyogüvenlik, biyoemniyet ve biyosavunma; kazaen ya da kasıtlı ortaya çıkabilecek biyolojik tehditlere karşı geliştirilmesi gereken önleme, tespit ve müdahale stratejilerinin bütünüdür. Bu tehditler yalnızca sağlık sistemlerini değil, aynı zamanda ekonomik yapıyı ve toplumsal düzeni de derinden etkileyebilmektedir. Özellikle nüfus yoğunluğu yüksek bölgelerde gerçekleşen biyolojik ajan salınımları ciddi sonuçlar doğurmakta; tehditlerin gizli, hızlı yayılabilir ve tespiti zor doğası, klasik güvenlik mekanizmalarının yetersiz kalmasına yol açmaktadır. Bu çalışmada, reaktif yaklaşımların ötesine geçilerek proaktif ve çok katmanlı risk değerlendirme modellerine duyulan ihtiyaç ortaya koyulmuş hem geleneksel hem de yapay zekâ, sentetik biyoloji ve siber saldırılar gibi yeni nesil tehditleri de kapsayan bütüncül bir yönetim modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Tez kapsamında; biyotehdit risk değerlendirme modelleri ile biyolojik tehditler ve olası zafiyetler belirlenmiş, biyolojik üretim tesislerinde GMP temelli risk analizi yapılmış, kritik altyapıların fiziksel ve operasyonel güvenlik düzeyleri değerlendirilmiş, yapay zekâ destekli anomali tespit sistemlerinin erken uyarı mekanizmalarına entegrasyonu analiz edilmiştir. EpiSPIDER, GPHIN, ProMED, BioCaster ve HealthMap gibi açık kaynak istihbarat sistemlerine dayalı dijital biyogözetim uygulamaları incelenmiştir. Bu sistemlerin, biyolojik tehditlerin erken tespiti açısından önemli katkılar sunduğu; özellikle açık kaynaklardan elde edilen verilerle hızlı alarm üretme ve uluslararası paylaşım yapabilme kapasiteleri vurgulanmıştır. Sistemlerin veri toplama ve analiz yöntemleri, erken uyarı yetenekleri, siber güvenlik açıkları ve etik yönetişim boyutları birlikte değerlendirilmiş; biyosavunma stratejilerinin dijital tehdit ortamını da kapsayacak şekilde genişletilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada SEIR, HYSPLIT, Bayes, BTRA ve ARGOS gibi modelleme araçlarıyla yüksek riskli patojenlere ilişkin senaryo tabanlı analizler gerçekleştirilmiş; bulaşıcılık, toplumsal etki, sağlık sistemlerinin dayanıklılığı ve ulusal güvenlik gibi çok boyutlu riskler ortaya konmuştur. Sonuçlar biyogüvenlik ve biyosavunma stratejilerinin yalnızca reaktif değil, aynı zamanda öngörücü ve proaktif olması gerektiğini göstermiştir. Bu yönüyle tez, karar vericilere uygulamaya dönük analiz ve öneriler sunarak literatüre ve ilgili politika ve stratejilere katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Özet (Çeviri)

Biosafety, biosecurity, and biodefense constitute an integrated set of prevention, detection, and response strategies developed to counteract biological threats that may emerge either accidentally or deliberately. These threats can significantly affect not only public health systems but also economic structures and societal stability. The covert, rapidly spreading, and difficult-to-detect nature of biological agent releases—especially in densely populated areas—renders conventional security mechanisms insufficient. This study highlights the need to move beyond reactive approaches and emphasizes the importance of proactive and multilayered risk assessment models. It aims to develop a comprehensive management framework that addresses both conventional and next-generation threats such as artificial intelligence, synthetic biology, and cyberattacks. Within the scope of the thesis, biological threat and vulnerability assessments were conducted using biothreat risk models; GMP-based risk analyses were applied in biological production facilities; and the physical and operational security levels of critical infrastructures were evaluated. Additionally, the integration of AI-supported anomaly detection systems into early warning mechanisms was analyzed. Digital biosurveillance applications based on open-source intelligence systems such as EpiSPIDER, GPHIN, ProMED, BioCaster, and HealthMap were examined. These systems were found to play a significant role in the early detection of biological threats, particularly by rapidly generating alerts and enabling timely international data sharing through open-source data collection. Their data collection methods, analytical infrastructures, early warning capabilities, cybersecurity vulnerabilities, and ethical governance dimensions were comprehensively evaluated. The findings indicate that biodefense strategies must be expanded to address threats emerging from the digital environment. Scenario-based analyses were conducted for high-risk pathogens using modeling tools such as SEIR, HYSPLIT, Bayesian models, BTRA, and ARGOS. These analyses revealed multidimensional risks including transmissibility, societal impact, health system resilience, and national security implications. The results underscore the necessity of not only reactive but also predictive and proactive biosafety and biodefense strategies. In this regard, the thesis aims to contribute to the literature and inform policy and strategy development by providing practice-oriented analyses and recommendations.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    864704

    Bulut Endeks-Beta yöntemi ile küresel sağlık güvenlik endeksinin karşılaştırılması

    Comparison of Bulut Index-Beta method and global health security index

    TEVFİK BULUT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halk SağlığıHacettepe Üniversitesi

    Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET TOP

  2. Tez No

    880120

    Kovid-19 salgınının kadın işgücü üzerindeki etkileri

    Kovid-19 salgınının kadın işgücü üzerindeki etkileri

    ŞENAY BEYAZYÜZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    EkonomiGebze Teknik Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HANİFE DENİZ YURTSEVEN

  3. Tez No

    886634

    Uluslararası öğrencilerin sosyokültürel uyumu: Yıldız Teknik Üniversitesi örneği

    Sociocultural adaptation of international students: The case of Yıldız Technical University

    İSMAİL DOĞUKAN ERZURUM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    SosyolojiYıldız Teknik Üniversitesi

    İnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞERİF ESENDEMİR

  4. Tez No

    887418

    TR81 bölgesi rekabet gücünün açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksi ile analizi

    Analysis of the competitiveness of the TR81 region with the Announced Comparative Advantage Index

    HATİCE PAPAKÇI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    EkonomiBartın Üniversitesi

    Bölgesel Kalkınma İktisat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAVANUR ERGÜN TATAR

  5. Tez No

    888915

    Kredi Temerrüt Swap (CDS) primlerinin yabancı portföy yatırımları üzerindeki etkisi: Türkiye örneği

    The effect of Credit Default Swap (CDS) premiums on foreign portfolio investments: The case of Türkiye

    MİNE ŞAMAN KİREMİTÇİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Uluslararası TicaretÇağ Üniversitesi

    Uluslararası Ticaret ve Pazarlama Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET GÖKHAN SÖKMEN

Geri Dön