Ekmeklik buğday (triticum aestivum L.) genotiplerinin yüksek sıcaklık stresine toleranslarının belirlenmesi
Determination of tolerance of bread wheat (triticum aestivum l.) genotypes to high temperature stress
- Tez No: 940786
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMET BAŞER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Bu araştırma, ekmeklik buğday genotiplerinin yüksek sıcaklık stresine toleranslarının belirlenmesi amacıyla Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (MAEM) buğday ıslah programında bulunan geç dönemde ekimi yapılmış ileri kademe 100 ekmeklik buğday genotipi arasından, fenolojik ve fizyolojik ölçütler göz önüne alınarak seçilen 15 genotip ile hem tarla koşullarında hem de kontrollü şartlarda yürütülmüştür. Genotipler yüksek sıcaklık stresine toleransları yönünden, seleksiyon ölçütleri ise etkinlik yönünden değerlendirilmiştir.Kontrollü koşullarda, çiçeklenme döneminde uygulanan 34°C sıcaklık stresi başakta tane sayısını %16 (24.4-20.5 adet), bitki başına tane sayısını %43 (357-201.4 adet), tek tane ağırlığını %33 (69.4-46 g), bitki başına tane ağırlığını %62 (24.4-9.1 g) oranında azaltırken, protein oranını %38 (%13.9-19.2) artırmıştır. Araştırmanın 2020-21 ve 2021-22 ürün yıllarında yürütülen tarla denemelerinde, oransal olarak glutenin lehine artış gözlenmiş ve gluten kalitesi olumlu yönde etkilenmiştir. Geç ekime bağlı olarak 1.1 °C sıcaklık artışı, tane doldurma süresini 6.5 gün kısaltırken tane doldurma hızını %12.6 (1.43-1.61 g) artırmış; verimde %21.9 (779.2-608.6 kg/da), tane sayısında %7.1 (58.1-54 adet), bitki boyunda %12.0 (99.5-87.6 cm) azalmaya neden olmuştur. Rank yöntemi ve sıcağa hassasiyet indeksi birlikte değerlendirildiğinde Polathan ve Nadi çeşitleri ile 6 nolu genotip tolerant, Atay-85 çeşidi ile 2 ve 14 nolu genotipler hassas, 3. 7 ve 8 nolu genotipler ise orta tolerant/hassas grupta değerlendirilmiştir. Strese tolerans noktasında en etkili seleksiyon ölçütlerinin süt olum döneminde ölçülen CSF (Canopy Sıcaklık Farkı), ONM (Oransal Nem Miktarı) ve kardeşlenme döneminde ölçülen NDVI (Normalize Edilmiş Fark Bitki Örtüsü İndeksi) olduğu söylenebilir.
Özet (Çeviri)
This research was carried out with 15 genotypes selected from among 100 advanced bread wheat genotypes planted in the late season of the wheat breeding program of the Directorate of the Maize Research Institute in order to determine the tolerance of bread wheat genotypes to high temperature stress, both under field conditions and under controlled conditions, taking into account phenological and physiological criteria. Genotypes were evaluated in terms of tolerance to high temperature stress, and selection criteria were evaluated in terms of effectiveness.Under controlled conditions, 34 °C heat stress applied during the flowering period reduced the number of grains per spike by 16% (24.4-20.5 pieces), number of grains per plant by 43% (357-201.4 pieces), single grain weight by 33% (69.4-46 g), and grain weight per plant by 62% (24.4-9.1 g), while increasing the protein content by 38% (13.9-19.2%). In the field trials conducted in the 2020-21 and 2021-22 crop years of the research, a proportional increase in favor of gluten was observed and gluten quality was positively affected. A 1.1 °C temperature increase due to late sowing shortened the grain filling period by 6.5 days and increased the grain filling rate by 12.6% (1.43-1.61 g); It caused a 21.9% (779.2-608.6 kg/da) decrease in yield, 7.1% (58.1-54 pieces) in grain number and 12.0% (99.5-87.6 cm) in plant height.When the rank method and heat sensitivity index were evaluated together, Polathan and Nadi varieties and genotype no. 6 were tolerant, Atay-85 variety and genotypes no. 2 and 14 were sensitive, and genotypes no. 3, 7 and 8 were evaluated in the medium tolerant/sensitive group. It can be said that the most effective selection criteria in terms of tolerance to high temperature stress were canopy temperature depression (CTD), leaf water potential (LWP) measured in the milk development stage and NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) measured during in the tillering stage.
Benzer Tezler
- Sıcaklık stresinin ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde çimlenme ve erken fide gelişimi üzerine etkisi
The effect of temperature stress on germination and early seedli̇ng growth of bread wheat (Triticum asetivum L.) genotypes
MÜZEYYEN AKPULAT
- Triticum L.'un bazı çeşitleri ve Aegilops L. türünde düşük sıcaklıkta bazı antioksidan enzim aktivitelerinin ve fizyolojik parametrelerin araştırılması
Investigation of some antioxidant enzyme activities and physiological parameters under low temperature in some cultivars of Triticum L. and species of Aegilops L.
SEHER POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SERPİL TERZİOĞLU
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde kurağa dayanıklılığın karakterizasyonu ve kalite ile ilişkileri
Characterization of drought resistance and its relations with quality in bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes
İRFAN ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2011
ZiraatNamık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYIHAN Z. KORKUT
- Bazı Triticum L. türlerine ait çeşitler ve Aegilops L. türlerinde tuzluluk, sıcaklık ve fotoperiyot etkileşimlerinin tohum çimlenmesi üzerine etkisi ve fide evresinde tuz stresi proteinlerinin incelenmesi
Effect on seed germination of salinity, temperature, and photoperiod interactions in cultivars belonging to some Triticum L. species and Aegilos L. species, and investigation of salt strees proteins during seedling stage
ELVAN KASAP
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin kahverengi pas hastalığına dayanıklılığının doğal koşullarda morfolojik belirlenmesi ve moleküler karakterizasyonu
Morphological and molecular characteristics of natural conditions of leaf rust resistance in bread wheat (Triticum aestivum L.) F2 populations
EYLEM ÖRS
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ZiraatNamık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET BAŞER