Türk kültür tarihinde kahramanlık serüveninin türkülerdeki izdüşümü
The projection of the heroic adventure in folk songs in the history of Turkish culture
- Tez No: 940981
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA GÜLAY MİRZAOĞLU SIVACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 608
Özet
Bu çalışma, Türk kültür tarihinde kahramanlık olgusunun geçirdiği tarihsel dönüşümleri ve bu dönüşümün halk anlatıları içindeki en güçlü temsillerinden biri olan türkülere nasıl yansıdığını incelemeyi amaçlamaktadır. Kahramanlık, yalnızca bireysel cesaret ve yiğitlik örnekleriyle sınırlı kalmayan; aynı zamanda milletin değerlerini, inanç dünyasını ve tarihsel hafızasını yansıtan kültürel bir yapıdır. Tezin birinci bölümünde çalışmanın amacı, önemi kapsamı, sınırlılıkları ve çalışmada kullanılan yöntem ve teknikler anlatılmaktadır. Tezin ikinci bölümünde, kahraman ve kahramanlık kavramları etimolojik, sosyolojik ve mitolojik boyutlarıyla ele alınarak kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Üçüncü bölümde, Türk kültür tarihinde kahramanlık anlayışı İslamiyet öncesi ve sonrası olmak üzere iki temel dönemde incelenmiş; destan türü ağırlıklı olmak üzere metin merkezli yöntemler ışığında kahramanlığın anlam evreni, kahraman idealleri ve işlevleri analiz edilmiştir. Dördüncü bölümde ise, kahramanlık temasının halk edebiyatındaki yansıması olarak türküler merkez alınmış; TRT Türk Halk Müziği Repertuvarı'ndan seçilen 62 türkü metni üzerinden metin odaklı yorumlama yöntemiyle analizler yapılmıştır. Türkülerin içerik çözümlemesinde, kahramanın kimliği, mücadele biçimi, fedakârlık, vatan sevgisi, halkı koruma misyonu gibi temalar öne çıkarılmış; kahramanlık tipolojisi, yardımcı karakterler ve sembolik motifler ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmamız, Türk halkının kahramanlık algısının tarihsel ve kültürel köklerini anlamaya yönelik disiplinlerarası bir katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma, hem halkbilimi hem de kültürel tarih perspektifiyle, kahramanlık olgusunun türküler aracılığıyla nasıl biçimlendiğini ve toplumsal bellekte nasıl canlı tutulduğunu ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the historical transformations of the concept of heroism in Turkish cultural history and how these transformations are reflected in one of the most powerful forms of oral tradition: folk songs. Heroism, in this context, is not limited to acts of individual bravery and valor but represents a cultural construct that reflects the values, belief systems, and historical memory of the nation. The first chapter of the dissertation outlines the research purpose, significance, scope, limitations, and the methods and techniques employed in the study. The second chapter builds a conceptual framework by analyzing the concepts of“hero”and“heroism”through etymological, sociological, and mythological lenses. The third chapter investigates the perception of heroism in Turkish cultural history, focusing on two major periods—pre-Islamic and post-Islamic—through a text-centered approach, particularly drawing from epic narratives. It analyzes the semantic universe of heroism, the ideals of the hero, and their societal functions. The fourth chapter focuses on the reflection of heroism in folk literature, specifically through folk songs. In this section, 62 folk songs selected from the TRT Turkish Folk Music Repertoire are analyzed using a text-oriented interpretative method. The content analysis of the songs highlights themes such as the identity of the hero, forms of struggle, self-sacrifice, patriotism, and the mission of protecting the people. Additionally, the typology of heroes, the roles of supporting characters, and symbolic motifs are discussed in detail. In this context, the study offers an interdisciplinary contribution to understanding the historical and cultural roots of the Turkish perception of heroism. From both folklore and cultural history perspectives, it reveals how the notion of heroism is shaped through folk songs and how it is sustained within collective memory.
Benzer Tezler
- Çocuk edebiyatı kapsamında çizgi romanlaştırılan Dede Korkut Hikayelerinin yapı ve eğitsel değerler yönünden incelenmesi
Analysis of Dede Korkut Stories comicized in the scope of children's literature in terms of structure and educational values
ŞEYDA ÇETİN EFE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR SAVAŞ
- Tarih araştırmalarına kaynak olarak Tarih Dünyası mecmuası
History World journal as a source for history researches
BİLAL SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULAZİZ KARDAŞ
- Tanzimat sonrası Türk edebiyatında vatan temi
The homeland theme in Turkish Literature after Tanzimat (the period of reforms)
TEVFİK SÜTÇÜ
Doktora
Türkçe
2004
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH ANDI
- Türk sanatlarında çintemani motifi ve günümüz objelerine yansıması
Semi-stylized floral motifs used in traditional arts
EDA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE ASLIHAN EROĞLU
- Sinema tarih ilişkileri ve Türk sinemasında tarihe bakış
Cinema history relations and the way Turkish cinema looks at the Turkish history
SENEM AYŞE DURUEL
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2002
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. SAMİ ŞEKEROĞLU