Osmanlı halvetîlerinde Ehl-i Beyt tasavvuru (1550-1800 yılları arası)
The concept of Ahl Al-Bayt in khalwatiyya in Ottomans (between 1550-1800)
- Tez No: 943385
- Danışmanlar: PROF. DR. REŞAT ÖNGÖREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 329
Özet
Çalışmamız, 1550-1800 yılları arasında Osmanlı dönemindeki Halvetî tarîkati mensuplarının Ehl-i beyt (Hz. Peygamber'in ailesi) tasavvurunu incelemektedir. Tezimizde, Halvetî mutasavvıfların eserlerinde Ehl-i beyt sevgisini nasıl yansıttıklarının ve bu sevginin tarîkat içindeki yeriyle oradan hareketle, Osmanlı toplumunda nasıl birleştirici bir bakış açısı oluşturduğunun ortaya konması amaçlanmaktadır. Öncelikle Osmanlı topraklarında eser vermiş Halvetî müelliflerin, Ehl-i beyt mensuplarıyla ilgili görüşleri, onları nasıl tasavvufî mirasın merkezi figürleri olarak kabul ettikleri incelenmektedir. Ardından, 1550-1800 yılları arasında yazılan Halvetî eserleri üzerinden Ehl-i beyt kavramının nasıl ele alındığı ve bu dönemin önemli mutasavvıflarının eserlerinde Ehl-i beyt sevgisinin nasıl yer bulduğu araştırılmaktadır. Özellikle Halvetîlerin Hz. Ali (r.a.), Hz. Fâtıma (r.anhâ), Hz. Hasan (r.a.) ve Hz. Hüseyin'e (r.a.) olan derin bağlılıklarının, bu şahsiyetlerin hem zâhirî hem de bâtınî özellikleri bâbında nasıl tasvir edildiği incelenmektedir. Çalışmamızın metodolojisi, Osmanlı döneminde eser vermiş Halvetî mutasavvıfların eserlerini tarayarak, Ehl-i beyt ile ilgili bölümleri inceleme üzerine bina edilmiştir. Eserlerde belirlenen anahtar kelimeler, Hz. Ali (r.a.) ve diğer Ehl-i beyt mensuplarına yönelik kullanılan terimler ve anlatımlar detaylı şekilde incelenmiştir. Bu kaynaklar, Halvetîlerin Ehl-i beyt sevgisini nasıl bir tasavvufî miras olarak kabul ettiklerini anlamak için birincil veriler olarak kullanılmıştır. Çalışmamızda, Halvetî tarîkatinin Ehl-i beyt'e olan sevgisinin derin bir mânevî boyut taşıdığı, Halvetî metinlerinde bu sevginin önemli bir yer tuttuğu ortaya konmuştur. Özellikle Hz. Ali (r.a.), Halvetî tarîkatinin mânevî lideri olarak kabul edilmiş ve bu tarîkat içinde onun faziletleri, zikirdeki yeri ve Ehl-i beyt'e mensubiyeti sıkça vurgulanmıştır. Anlaşılmaktadır ki Halvetîlikte Ehl-i beyt sadece bir sevgi unsuru değil, aynı zamanda mânevî rehberlik, liderlik ve tezkiyenin taşıyıcısı olarak görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Our study examines the perception of Ahl al-bayt (the family of the Prophet Muhammad) by the members of the Khalwati order in the Ottoman period between 1550 and 1800. In our thesis, it is aimed to reveal how the Khalwati Sufis reflected the love of Ahl al-bayt in their works and, based on the place of this love within the order, how it created a unifying perspective in the Ottoman society. First of all, the views of Khalwati authors who wrote works in the Ottoman lands regarding the members of Ahl al-bayt and how they accepted them as the central figures of the Sufi heritage are examined. Then, it is investigated how the concept of Ahl al-bayt was handled through the works of Khalwati written between 1550 and 1800, and how the love of Ahl al-bayt found a place in the works of important Sufis of this period. In particular, the deep devotion of the Khalwatis to Hz. Ali (r.a.), Hz. Hasan (r.a.) and Hz. Husayn (r.a.) is examined, as is how they are described in terms of both the outward and inward characteristics of these personalities. The methodology of our study is based on scanning the works of Khalwati Sufis who wrote during the Ottoman period and examining the order related to Ahl al-bayt. The key words identified in the works, the terms and expressions used for Hz. Ali (r.a.) and other members of the Ahl al-bayt were examined in detail. These sources were used as primary data to understand what kind of Sufi heritage the Khalwatis accepted the love of Ahl al-bayt as a mystical heritage. In our study, it has been revealed that the love of the Khalwati order for the Ahl al-bayt has a deep spiritual dimension and that this love has an important place in the Khalwati texts. Especially Hz. Ali (r.a.) was accepted as the spiritual leader of the Halvetî order, and within this order, his virtues, his place in dhikr and his devotion to the Ahl al-bayt were frequently emphasized. It is understood that in Halwatism, Ahl al-bayt is seen not only as an element of love, but also as spiritual guidance, leadership and the bearer of divine secrets.
Benzer Tezler
- Halvetilerde musiki
Başlık çevirisi yok
AŞKIN GÜNEY
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALAEDDİN YAVAŞÇA
- Yahyâ-i Şirvânî'nin Farsça eserleri (Beyânu'l-İlm, Kıssa-i Mansûr, Gazeliyyât)
Yahyâ-i Şirvânî's Persian works (Beyânu'l-Ilm, Gissa-i Mansûr, Ghazeliyyât)
GÜNGÖR LEVENT MENTEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- Osmanlı İmparatorluğu'nda devlet, iktidar ve meşruiyet
State, power and legitimacy in the Ottoman Empire
ATİLLA ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
SosyolojiKırıkkale ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM MAZMAN
- 131 numaralı Ayntâb Şer'iyye Sicili'nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (h.1182-1195 / m.1768-1780, s.l-96)
The transcription and evaluation of 131 numbered Ayntâb Şer'iyye (regilion affairs) regîster/record (h.1182-1195 /1768-1780 ad. pages 1-96)
KEMAL KUBAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihGaziantep ÜniversitesiYakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGEHAN PAMUK
- 1908-1923 yılları arası erzurum vilayeti'nin idari ve sosyo-ekonomik durumu
Between the years 1908-1923 administraive and socio-economic situation of the vilayet of erzurum
ALİ SERVET ÖNCÜ
Doktora
Türkçe
2006
TarihAtatürk ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNEVER ESİN DAYI