Adana ili folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılığı üzerine araştırma
A research on folkloric veterinary medicine and animal husbandry in adana province
- Tez No: 945935
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKHAN ASLIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Veteriner Hekimliği, Folklore, Veterinary Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Bu tez çalışmasında, Adana halk kültüründe var olan folklorik veteriner hekimliği uygulamaları, bu uygulamaların teknikleri, kullanılan bitkisel, hayvansal ve madensel ilaç ham maddelerinin nasıl kullanıldığı ve Türk kültürü ve modern veteriner hekimliğin gelişimine sunacağı katkılar araştırıldı. Bölgede yapılan halk kültürü ve halk hekimliği ile ilgili yapılan çalışmalar araştırıldı ve veteriner hekimliği folkloru ve hayvancılık ile ilgili yeterli bilgiye rastlanmadı. Adana'da yapılan bu çalışma sonrasında, Türk halk kültürü, folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılık kapsamında değerli folklorik bilgilerin derlenmesi ve literatüre katkı sağlanması amaçlandı. Çalışmada“alan araştırması yöntemi”kullanılarak 53 adet sorudan oluşan“bilgi derleme formu”aracılığıyla veriler toplanmıştır. Veteriner hekimliği folkloru, hayvanlar ile ilgili inanışlar ve hayvancılık ile ilgili sözlü veriler kaynak kişilerden; folklorik materyaller ile ilgili görsel veriler dijital görüntüleme yöntemleri aracılığıyla kayıt yapılarak toplandı. Araştırmada beş Merkez ilçeden olmak üzere 61 kişi, 10 çevre ilçe merkezlerinden 50 ve her ilçeden rastgele seçilmiş beş köyden 277 kişi olacak şekilde toplam 353 kaynak kişi ile görüşmeler yapıldı. Hastalıkların yöreye özgü isimlendirmelerinin olduğu, tedavilerde ağız ve yemek borusu hastalıklarında, memelerde oluşan siğillerde, idrar yapma güçlüğünde, aktinomikoz ve benzeri ağız yaralarında dağlama uygulandığı, ekstremiteler ile ilgili hastalıklarda, boynuzların deformasyonlarında, annenin yavruya alıştırılmasında, beyaz kas hastalığında, paraziter hastalıkların tedavisinde, meme hastalıklarının tedavisinde, bazı tavuk hastalıklarında, yapılan tedavi yöntemlerinin, kullanılan bitkisel drogların, diğer çalışmalarla karşılaştırıldığında farklılıklar içerdiği tespit edildi. Mantara gicimik, tetanoz hastalığına doğucu, aktinomikozda oluşan şişliklere dilcik olarak isimlendirilmesinin yöreye özgü olduğu belirlendi. Hayvansal ürünler ile ilgili olarak, Arıcılık, keçe yapımı, bişek, tuluk, hızman ve kavlak yapımı, tort ve teleme peynirleri, Adana kebabı gibi hayvansal gıdalar ile boynuzdan çan dili ve tapan bıçağı, kara çadır, eskisi kadar çok olmasa da kendi hayvanları için keçi kılından yapılan yünler semerler, kilimler, yatak, çanta ya da çoban keçesi gibi ürünlerin; fıkra, bilmece, atasözü, deyim gibi halk deyişlerinin; kuraklık için hayvanların kullanıldığı ritüeller, kına davarı gibi folklorik uygulamaların Adana ili ve ilçelerinde bu bölgeye özgü folklorik uygulamalar olduğu söylenebilir. Sonuç olarak; bu çalışmanın Adana ili ve ilçelerinde veteriner hekimliği folkloru ve folklorik hayvancılık üzerine yapılan en kapsamlı çalışma olduğu, daha önce Anadolu'da yapılan folklorik veteriner hekimliği çalışmalarıyla önemli şekilde paralellik gösterirken, yapılan uygulamaların rasyonel nitelik taşımakla birlikte genel olarak dinî-sihri ve ampirik nitelikler taşıdığı, aynı zamanda yöreye özgü zengin bilgilerin kültürel mirasa katkı sağlayabilecek, gelecekte de korunması gerektiği düşünülen bilgiler olduğu ileri sürülebilir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, folkloric veterinary medicine practices prevalent in Adana folk culture, including the techniques employed, the utilization of herbal, animal, and mineral medicinal raw materials, and the contributions they will make to Turkish culture and the development of modern veterinary medicine, were investigated. Studies conducted in the region on folk culture and folk medicine were investigated, and insufficient information was found on veterinary medicine folklore and animal husbandry. Following this study conducted in Adana, the aim was to collect valuable folkloric information within the scope of Turkish folk culture, folkloric veterinary medicine, and animal husbandry, and to contribute to the literature. In the study, data were collected using the field research method through an information collection form consisting of 53 questions. Folklore related to veterinary medicine, beliefs related to animals, and oral data related to animal husbandry were collected from informants; visual data related to folkloric materials were recorded using digital imaging methods. In the study, interviews were conducted with a total of 353 informants, including 61 individuals from five central districts, 50 from 10 surrounding district centers, and 277 from five randomly selected villages in each district. It was found that diseases have region-specific names, and cauterization is applied in the treatment of mouth and esophagus diseases, warts on the udders, difficulty urinating actinomycosis, and similar mouth sores. In diseases related to the extremities, horn deformities, and the mother's adaptation to the calf, as well as in conditions such as white muscle disease, treatment of parasitic diseases, and certain poultry diseases. It was determined that the treatment methods and herbal drugs used differed from those in other studies. It was found that the names mantara gicimik, doğucu for tetanus, and dilcik for swellings caused by actinomycosis were specific to the region. Regarding animal products, beekeeping felt making, bişek, tuluk, hızman, and kavlak production, tort and teleme cheeses, Adana kebab, and other animal-based foods, as well as items like bell tongues and tapan knives made from horns, black tents, and saddles made from goat hair for their animals (though not as much as before), rugs, beds, bags, or shepherd's felt; folk sayings such as jokes, riddles, proverbs, and idioms; rituals using animals for drought, and folkloric practices such as henna ceremonies can be said to be folkloric practices unique to the province and districts of Adana. In conclusion, this study is the most comprehensive study on veterinary folklore and folkloric animal husbandry in the province of Adana and its districts. While it shows significant parallels with previous folkloric veterinary studies conducted in Anatolia, the practices carried out are rational but generally have religious-magical and empirical characteristics. It can also be argued that the region-specific rich information contributes to cultural heritage and should be preserved in the future.
Benzer Tezler
- Adana Boşnakları halk bilimi araştırması
Adana Bosniaks folklore research
YUSUF KARAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Mersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN ÇIBLAK COŞKUN
- Kütahya ili Gediz ilçesi folklorik kadın kıyafetleri
Folkloric women clothes of Gediz county of Kütahya
REYHAN İLKNUR BAŞYİĞİT YOLDAŞSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜLYA KÖKLÜ KASAPLI
- Düzce ili Akçakoca ilçesinin folklorik unsurları
The folkloric elements in Akçakoca district of Düzce province
CANER ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURSEL UYANIKER
- TRT repertuarındaki Gümüşhane türkülerinin makam, usûl, ritmik ve edebi yönden incelenmesi
Examination of Gümüşhane folk songs in TRT repertoire in terms of mode, style, rhythm and literary
SAMET ÖNER
- Kültürel değerleri açısından edirne el sanatları ve folklorik giyim tarzlarındaki çeşitliliğe bakış
A view at the diversity of edirne handcrafts and folkloric clothing in terms of culturel values
FATMA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıTrakya ÜniversitesiGörsel Kültür Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM DİNÇELİ