Kültürel inşanın mekânsal izleri: Mezarlıklarda toplumsal cinsiyet kodları
Spatial traces of cultural construction: Gender codes in cemeteries
- Tez No: 946913
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLDANE MİRİOĞLU KAVUK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Balıkesir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Toplumsal cinsiyet (gender) kavramı kültürel inşanın bir sonucudur. Mekân da inşa sürecine dahildir, hem üretmektedir hem de ürettiğinden etkilenmektedir. Kültürel inşanın oluşmasında etkili bir faktör olan dil de bir“şey”leri temsil etme rolüne sahip olup temsil sistemlerini oluşturur. Temsil de anlamların ve dilin etkileşim kurmasını sağlayarak anlamlar üretmektedir. Bu yüzden bir bölgenin kültürel özelliklerini anlamak için oradaki işaretlerin ve simgelerin temsil ettiği unsurları anlamak gerekmektedir. Mekânın içinde bulunan işaretler, kodlar kültür yoluyla aktarılır. Mezarlıkların oluşumunda da din başta olmak üzere kültür belirleyici bir unsurdur. Mezar taşları bulunduğu toplumun kültürel yapılarını göstermektedir. Mezar taşlarındaki motifleri, yazıları ve mezarlıklardaki kültürel işaretlerin temsil ettiği şeyleri anlamak da bu yönden önemlidir. Mezarlıklar toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini, bedenin öldükten sonraki temsilini ve statü farklılıklarını okuyabildiğimiz bir mekandır. Bu anlamda bu araştırma gündelik hayat pratiklerinin mezar taşlarında ve mezarlıklarda hangi unsurlarla temsil edildiğini ve arkasındaki örtük anlamları görmeyi amaçlamaktadır. Bunun yanında mezarlıkların peyzaj, alt yapı sorunları vb. konular dışında inşa edilen bir mekân olduğunu da göstererek farklı bakış açısı sunmayı da amaçlamaktadır. Araştırmanın amacına yönelik araştırma soruları da şu şekildedir:“Bursa Hamitler Mezarlığında toplumsal cinsiyet mezar taşlarında nasıl temsil edilmektedir?”,“Gündelik hayattaki pratikler ve söylemlerin mezarlıklara ve mezar taşlarına yansıması hangi temsillerle olmuştur?”Araştırma sahasını Bursa Kent (Hamitler) Mezarlığı oluşturmaktadır. Bu araştırma nitel bir araştırmadır. Mezarlığın içerisinde bulunan 201 ada içerisinden bazı adalar araştırmanın amacı doğrultusunda kapsam dışında tutularak gelişigüzel örneklem yöntemi ile 9 ada seçilmiştir. 9 adadaki 4967 mezarlığın arasından amaçlı örneklem yöntemi ile seçilen 743 mezar taşı araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Toplanan veriler tematik analiz yöntemi çerçevesinde analiz edilip temalar ayırt edilip toplumsal cinsiyet bağlamında yorumlanmıştır. Bu bağlamda 14 adet tema ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak mezarlıklarda görülen temsillerin cinsiyet eşitsizliklerini yeniden ürettiği görülmüştür. Mezarlıklar kadınlık ve erkeklik halleri üzerine toplumda yer edinen ifadelerin temsillerinin görüldüğü önemli yerler olarak görülmüştür. Mezar taşlarında bu anlamda cinsiyet eşitsizliklerinin ve toplumsal cinsiyet bağlamında ortaya çıkan statü farklılıklarının birçok temsille işaret edildiği örtük anlamlar görülmüştür. Taşlarda görülen, kadınların baba soyu ile temsili,“kocasının eşi”olarak varlığının görülmesi, erkeklerin“çınar”baba olarak temsil edilirken kadınların“çileli anne”yönüyle temsil edilmesi dikkat çekici temalar arasındadır. Mezar taşlarında kadın bedeni üzerinden doğallaştırılan annelik ve fedakar olma da diğer önemli temalardandır.
Özet (Çeviri)
The concept of gender is a result of cultural construction. Space is also part of the construction process; it both produces and is influenced by what it produces. Language, which is an influential factor in the formation of cultural construction, plays a role in representing 'things' and establishing representation systems. Representation, by enabling interactions between meanings and language, generates meanings. Therefore, to understand the cultural characteristics of a region, it is necessary to comprehend the elements represented by the signs and symbols there, because the social characteristics of a place are only understandable through its cultural representations. Signs and codes within the space are transmitted through culture. Along with other cultural characteristics, especially religion, is a determining factor in the formation of cemeteries. Gravestones reflect the cultural structures of the society to which they belong. Understanding the motifs, inscriptions, and cultural signs represented in cemeteries is significant in this regard. Gravestones are a space where we can read social hierarchy, the representation of the body after death, and class differences. Accordingly, this study aims to uncover the elements through which everyday life practices are represented on gravestones and within cemeteries, as well as the underlying implicit meanings behind these representations. Additionally, it seeks to offer a new perspective by highlighting that cemeteries are constructed spaces beyond issues such as landscape and infrastructure. The research questions guiding this study are as follows:“How is gender represented on gravestones in Bursa's Hamitler Cemetery?”and“Through which representations are the practices and discourses of everyday life reflected onto gravestones and cemeteries?”The field of the study is the Bursa City (Hamitler) Cemetery. This is a qualitative research study. Out of the 201 sections located within the cemetery, some were excluded from the scope of the study based on its objectives, and 9 sections were selected through a random sampling method. From the 4,967 graves within these 9 sections, 743 gravestones were selected through purposive sampling and comprise the study's sample. The collected data were analyzed within the framework of thematic analysis, categorized into themes, and interpreted within the context of gender. In this regard, 14 themes were identified. In conclusion, it has been observed that the representations found in cemeteries reproduce gender inequalities. Cemeteries are significant spaces where representations of societal expressions concerning femininity and masculinity are made visible. In this regard, gravestones reveal implicit meanings through numerous forms of representation that signal gender inequalities and the status differences emerging within the context of gender. It has been observed that motherhood and self-sacrificing roles, which are naturalized through the female body, are produced on gravestones.
Benzer Tezler
- Edebi metinler ve mekân deneyimi: Murathan Mungan'ın otobiyografik anlatıları üzerinden Mardin'in mekânsal izleri
Literary texts and space experience: Spatial traces of Mardin through Murathan Mungan's autobiographical narratives
NESLİHAN DEVRAN
- Geçmişten günümüze Anadolu'da şarap kültürü ve mekândaki yeri: Kapadokya örneği
Wine culture in Anatolia from past to present and its place in space: The case of Cappadocia
HATİCE UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
MimarlıkKTO Karatay ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜZİN DEMİRKAN TÜREL
- Ekolojik-kültürel alt bölge kavramı: Frig vadisi
The concept of ecological-cultural subregion: Phrygian valley
FATMA AŞILIOĞLU
Doktora
Türkçe
2011
Peyzaj MimarlığıAnkara ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YALÇIN MEMLÜK
- Kentsel mekan olarak meydanlar
City squares as urban spaces
BURCU AYKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
İç Mimari ve DekorasyonMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. BURAK TANSEL
- Modern kilise yapılarında varlık mekan araştırması
A research about the existential space in moodern church building
EVRİM GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AYHAN USTA