Cumhuriyetin erken döneminde (1923-1950) uygulanan vergi politikalarının sanayileşmeye etkileri
Effects of tax policies implemented in the early period of the Republic (1923-1950) on industrialization
- Tez No: 947758
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ENGİN ÇAĞMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Bu çalışmada Cumhuriyet tarihinin erken dönemi olarak nitelendirebileceğimiz 1923 ila 1950 tarihleri arasında Türkiye'nin sanayi odaklı büyüme hedefi doğrultusunda ortaya koyduğu sınai performansına dair mezkûr dönemde tatbik olunan vergisel düzenlemeler ile arasında bir etkileşim olup olmadığı şayet mevcut ise bu etkinin negatif veyahut pozitif yönlü mü seyrettiğine ilişkin sorulara cevap aranmıştır. Bu açıdan öncelikle incelenen dönem aralığının sınai durumuna dair doğru tespit ve değerlendirme yapabilmenin ön koşulu olarak Osmanlı Devleti'nin son dönem mali politika ve uygulamaları ile Cumhuriyet Türkiye'sine devrolunan sınai mirasa ilişkin tahlillerin ele alınması gerekli görülmüştür. Dolayısıyla araştırmanın ilk bölümünde Osmanlı Devleti'nin iktisadi-mali yapısı, uygulamaları ve reformları ile sanayi alanında gerçekleştirilen ıslahat hareketlerine değinilmiştir. Ardından araştırma dönemine ait gerek ulusal gerek uluslararası konjonktürde vukua gelen gelişmeler de dikkate alınmak suretiyle tatbik olunan vergi politika ve uygulamaları ile sanayi alanında istihsal durumuna ait çeşitli kaynaklardan edinilen veriler üzerinden bu iki temel unsurun genel durum analizi gerçekleştirilmiştir. İncelenen dönemde meydana gelen iktisadi-sınai gelişmeler, mümkün olduğunca klasik dönemlendirme literatürüne göre tasnif edilerek 1923-1930, 1930–1939 ve 1940-1950 şeklinde analiz çalışması gerçekleştirilmiştir. Mezkur dönemler itibariyle sanayi alanında gerçekleştirilmek istenen atılımlar için bu dönemlerde çıkarılan teşvik ve vergi kanunları, ilga edilen kanunlar ve yapılan yeni yasal düzenlemeler, iktisadi konferanslar, kurullar, plan ve programlar üzerinde durularak akabinde bu girişimlerin sayısal performansları gözlemlenmiştir. Bu analiz verilerinden hareketle mezkûr dönem aralığındaki vergi uygulamaları ile sanayileşme hareketi arasında korelasyon olup olmadığı hususu istatistiki veriler marifetiyle tahlil edilmiştir. Bu tahlil yapılırken iktisadi büyüme ile vergi uygulamaları arasında etkileşime dair teorik ve ampirik çalışma neticeleri de mercek altına alınarak daha doğru bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Zira inceleme döneminde büyümenin asli unsurunun sanayi çıktısı olması hasebiyle bu çalışmalarda yer alan değerlendirme sonuçları da vergi uygulamaları ile sanayinin gelişmesi arasındaki etkileşimin gözlemlenmesinde katkı sağlar niteliktedir. Netice itibariyle çalışmanın içeriğini daha yeni kurulmuş bir devletin en temel iktisadi-mali aracı konumundaki vergi politika ve uygulamalarının hedef sanayi atılımının gerçekleştirilmesine etkisi olup olmadığına ve/veya ne denli katkı sağlar nitelikte olduğuna yönelik araştırma sonuç ve değerlendirmeleri teşkil etmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, whether there is an interaction between Turkey's industrial performance in line with its industry-oriented growth target between 1923 and 1950, which we can describe as the early period of the history of the Republic, and the tax regulations applied in the said period, whether this effect is negative or positive. Answers to the questions were sought. In this regard, the necessity of making analyzes regarding the recent financial policies and practices of the Ottoman Empire and the industrial heritage transferred to our country has been taken into consideration as a prerequisite for making an accurate determination and evaluation of the industrial development of the examination period. Therefore, the first part of the research is about the economic financial structure, practices and reforms of the late Ottoman Empire and the reform movements carried out in the field of industry. Subsequently, taking into account the developments in both the national and international conjuncture during the research period, a period general situation analysis of these two basic elements was carried out, based on data obtained from various sources regarding the tax policies and practices applied and the production situation in the field of industry. Considering that the cyclical classification of the economic-industrial developments that took place during the examination period here is as 1923-1930, 1930 - 1939 and 1940-1950 in various sources in the literature, the analysis was carried out in this study by adhering to the same classification. The incentive laws, economic conferences, boards, plans and programs created for the breakthroughs desired to be realized in the field of industry in the mentioned periods, as well as the tax laws and abolished legal regulations created in the same periods, were emphasized and then the numerical performances of these initiatives were observed. Based on this analysis data, whether there is a correlation between tax practices and the industrialization movement in the mentioned period was analyzed using statistical data. While making this analysis, it was aimed to make a more accurate evaluation by examining the results of theoretical and empirical studies on the interaction between economic growth and tax practices. Since the main element of growth in the review period was industrial output, the evaluation results in these studies contribute to the observation of the interaction between tax practices and industrial development. As a result, the content of this study includes research results and evaluations on whether and/or to what extent tax policies and practices, which are the most basic economic-financial tools of a newly established state, have an impact on the realization of the target industrial breakthrough.
Benzer Tezler
- Cumhuriyet Dönemi'nde Diyarbakır'da eğitim (1923-1950)
Diyarbakir education in the Republican Period (1923-1950)
VEYSİ FİDA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH MESUT AĞIR
- Tanzimat'tan cumhuriyet'e mûsikî ve yasaklar
Music and prohibitions from Tanzimat to republic
İRFAN YİĞİT
Doktora
Türkçe
2019
Müzikİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UBEYDULLAH SEZİKLİ
- Cumhuriyetin ilk dönemlerinde liberalleşme perspektifinde Türkiye ekonomisinin gelişimi
Development of the Turkish economy within the perspective of liberalization in the early periods of the Republic
SEVGİ AKBULUT