Osmanlı-Cumhuriyet dönemi ahlak felsefesinde süreklilik ve değişim: Mustafa Namık Çankı (1883-1965) örneği
Continuity and change in moral philosophy during the Ottoman-republican period: The example of Mustafa Namik Çanki (1883-1965)
- Tez No: 950611
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MİRPENÇ AKŞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Iğdır Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş süreci özünde ani ve keskin bir siyasi bir değişimi ilan etse de fikri ve kültürel alanda siyasi alandaki gibi bir ani bir değişim yaşandığını iddia etmek zordur. Bir geçiş mütefekkiri ve filozofu olarak Mustafa Namık Çankı (1883-1965) felsefi mirasımızın değişim ve sürekliliğini kendisinde müşahade edebileceğimiz önemli bir simadır. Bu tezde Mustafa Namık Çankı'nın felsefi mirası ahlak görüşleri bakımından anlaşılmaya ve yorumlanmaya çalışılacaktır. Çalışmamızda üç bölümde ele alacağımız konular şunlar olacaktır. Birinci bölümde geç-dönem Osmanlı ahlak felsefesi ana hatlarıyla anlatılacak, temel konularda öne çıkan görüşler belirtilecektir. İkinci bölüm erken-dönem Cumhuriyet dönem ahlak felsefesi alanında öne çıkan simalar arasında Emrullah Efendi, Ahmet Hamdi Akseki ve Mustafa Namık Çankı'nın kısaca ahlak görüşlerine ayrılmıştır. Üçüncü bölümde ise süreklilik ve değişim arasında Çankı'nın ahlak felsefesine katkıları ele alınacaktır. Bu bölümde öncelikle Çankı'nın felsefi mirası anlaşılmaya ve tanıtılmaya çalışılmıştır. Çankı'nın felsefi mirasında iki noktaya özellikle odaklanılacaktır. İlk olarak Çankı'nın Türkçe felsefe kavramlarına dair yaptığı tartışmaları ve abidevi sözlüğü olan Büyük Felsefe Lügati'nin özgünlüğü ortaya konulacaktır. İkinci olarak ise Çankı'nın ahlak felsefesinde değişim ve süreklilik meselesinde nerede durduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle Çankı'nın süreklilik ve değişim meselesine yaklaşımı Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde temel unsurları tespit etmek bakımından önem taşımaktadır. Bir bütün olarak bakıldığında Çankı'nın Türkiye'de özgün bir felsefe dili ve geleneğinin oluşumunda oldukça kayda değer metinler ortaya koyduğunu, bunun yanında özellikle ahlak felsefesinde ele aldığı konularda kapsam bakımından çok geniş bir yelpazede konuları ele aldığı ve eleştirel yaklaşımını da her aşamada sergilediği tespit edilmiştir. Ahlakı teorik ve pratik olarak iki şekilde ele aldığı, özellikle uygulamalı etik konularında geleneksel sorunlara yer verdiği gibi güncel sorunları üzerine de özgün yaklaşımlar sergilediği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Although the transition from the Ottoman Empire to the Republic announced a sudden and sharp political change in its essence, it is difficult to claim that there was a sudden change in the intellectual and cultural sphere as in the political sphere. As a transitional thinker and philosopher, Mustafa Namık Çankı (1883-1965) is an important figure in whom we can observe the change and continuity of our philosophical heritage. In this thesis, Mustafa Namık Çankı's philosophical heritage will be tried to be understood and interpreted in terms of his moral views. The topics we will discuss in three chapters in our study will be as follows. In the first chapter, the late Ottoman moral philosophy will be outlined and the prominent views on basic issues will be stated. The second part is devoted to the brief moral views of Emrullah Efendi, Ahmet Hamdi Akseki and Mustafa Namık Çankı, who were prominent figures in the field of moral philosophy in the early Republican period. In the third part, Çankı's contributions to moral philosophy between continuity and change will be discussed. In this section, first of all, Çankı's philosophical heritage is tried to be understood and introduced. Two points in Çankı's philosophical heritage will be particularly focused on. First, Çankı's discussions on Turkish philosophical concepts and the originality of his monumental dictionary Büyük Felsefe Lügati will be revealed. Secondly, it will be tried to determine where Çankı stands on the issue of change and continuity in moral philosophy. Especially Çankı's approach to the issue of continuity and change is important in terms of identifying the basic elements in the transition process from the Ottoman Empire to the Republic. As a whole, it has been determined that Çankı has put forward quite remarkable texts in the formation of an original philosophical language and tradition in Turkey, in addition to this, especially in moral philosophy, he deals with a wide range of issues in terms of scope and exhibits his critical approach at every stage. It has been seen that he handled morality in two ways as theoretical and practical, and that he exhibited original approaches to current problems as well as traditional problems, especially in applied ethics.
Benzer Tezler
- Babanzâde Ahmed Naim'in 'İlmü'n-Nefs' adlı eserinin tahlili ve çeviri yazısı
Analyzing Babanzade Ahmed Naim's 'iİlmü'n-Nefs' and its transliteration
FATMA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ALPYAĞIL
- Atatürk Dönemi Yurt Bilgisi ders kitaplarının eğitim felsefesi ve sosyolojisi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Ataturk Period Civics textbooks in respect of philosophy and sociology of education
SENA COŞĞUN
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimErzincan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECATİ FAHRİ TAŞ
- Nasreddin Tusi ve Ahmet Hamdi Akseki'nin ahlak anlayışlarının karşılaştırılması (Ahlakı Nasıri ve Ahlak Dersleri adlı eserler ışığında)
Comparison of Nasreddin Tusi and Ahmet Hamdi Akseki's understanding of morality in the light of works named 'Akhlaq-i Nasiri' and 'Ahlak Dersleri̇'
MAHİDE POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİH YALIN
- Mustafa Namık Çankı'nın Büyük Felsefe Lügatı'nda klasik İslâm felsefesiyle irtibat tarzı, İbn Sînâ örneği
Mustafa Namik Canki's way of communication with the classical islamic philosophy in Büyük Felsefe Lugatı, the İbn Sînâ example
AİŞE TABAN
- Celal Nuri İleri'nin ahlak anlayışı
Celal Nuri İleri's concept of ethic
MİNE KONUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYDAR DÖLEK