Diyarbakır Ovasında çok kriterli karar verme modeli ve CBS entegrasyonu ile yeraltı barajı yer seçimi
Investigation on deterioration mechanisms of the basalts employed in the Di̇yarbakır city walls
- Tez No: 953198
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RECEP ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bu tez çalışmasının temel amacı, Diyarbakır Ovası'nda yeraltı barajı kurulumu için en uygun alanları belirlemek üzere Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) çok kriterli karar verme yöntemlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegrasyonunu göstermektir. Artan nüfus baskısı, iklim değişikliğinin yarattığı belirsizlikler ve tarımsal su talebinin yükselmesi, özellikle yarı kurak iklim kuşaklarındaki su yönetimi stratejilerinde yenilikçi depolama çözümlerini kaçınılmaz kılmaktadır. Yeraltı barajları, buharlaşma kayıplarını minimize etmeleri ve çevresel etkilerinin düşük olması dolayısıyla alternatif su rezervuarları arasında öne çıkmaktadır. Çalışmada yeraltı barajı yer seçiminde belirlenen 11 parametre (yeraltı su seviyesi, eğim, zemin yapısı, jeoloji, yüzey su kaynaklarına yakınlık, arazi kullanımı, yağış, fay hattı yakınlığı, iletkenlik-depolama katsayısı, akifer durumu ve alüvyon varlığı) raster veri formatında CBS ortamına aktarılmış, her bir kriter üç düzeyli (3–6–9) puanlama ölçeğinde normalize edilmiştir. AHP yöntemiyle kriterler arası ikili karşılaştırmalar gerçekleştirilerek göreli ağırlıklar elde edilmiş ve tutarlılık oranı (CR) kabul edilebilir sınırın altında tutulmuştur. Ardından TOPSIS yöntemiyle, ağırlıklandırılmış kriter değerleri kullanılarak her hücrenin uygunluk skoru hesaplanmış ve 0,70 ≥ skor ≥ 1,00 aralığı“en uygun”, 0,50–0,70 aralığı“orta uygun”ve 0,50 altı“uygun değil”olarak sınıflandırılmıştır. Analiz sonuçları, alüvyonik birikintilerin yoğunlaştığı, düşük eğimli ve yüzey su kaynaklarına yakın bölgelerin yüksek uygunluk skorları (0,76–0,83) sergilediğini ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular, sürdürülebilir su yönetimi planlamalarında AHP–TOPSIS tabanlı CBS uygulamasının karar destek aracı olarak etkinliğini göstermekte ve yeraltı barajı projelendirme süreçlerine yol gösterici nitelik taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The primary objective of this thesis is to identify suitable locations for subsurface dam construction in the Diyarbakır Plain by integrating the Analytic Hierarchy Process (AHP) and the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) within a Geographic Information System (GIS) framework. Increasing population, climate change, and agricultural water demand have highlighted the need for alternative water storage solutions, especially in semi-arid regions. Subsurface dams offer a sustainable alternative by minimizing evaporation and environmental impact. In this study, eleven parameters—groundwater level, slope, soil texture, geology, proximity to surface water bodies, land use, precipitation, distance to active faults, hydraulic conductivity–storage coefficient, aquifer condition, and alluvial deposit presence—were transferred into the GIS environment as raster layers and normalized using a 3–6–9 scale. Pairwise comparisons using AHP produced relative weights with a consistency ratio (CR) below 10%. Weighted raster data were then analyzed using the TOPSIS method to calculate suitability scores for each grid cell. Scores between 0.70 and 1.00 were classified as“highly suitable,”0.50–0.70 as“moderately suitable,”and below 0.50 as“unsuitable.”The results show that areas with dense alluvial deposits, low slopes, and proximity to surface water bodies exhibit the highest suitability scores. This study demonstrates the effectiveness of GIS-based multi-criteria decision-making approaches for sustainable water resource planning and provides guidance for subsurface dam site selection.
Benzer Tezler
- Muş Ovasında Selçuklu izleri: Yünören Cami örneği
Traces of Seljuk in the Muş Plain: Yunoren Mosque example
DİLAN KANDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihMuş Alparslan ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA ÇIPLAK
- Hani çevresinin (Diyarbakır) jeomorfolojik özellikleri ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler
The relations between land use with geomorphological features of hani environment (Diyarbakır)
CÜNEYT TARHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
CoğrafyaFırat ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER SİLER
- Bismil Ovası'ndaki bazı sulak alanların zooplankton faunası ve mevsimsel değişiminin incelenmesi
Investigation of zooplankton fauna and seasonal change of some wetlands in the Bismil Plain
ŞİHAP ÇANKAYA
- Pamukta (Gossypium hirsutum L.) ilişkilendirme haritalaması analiziyle solgunluk hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.) ile ilişkili DNA markörlerinin belirlenmesi
Determination DNA markers associated with verticilliumwilt disease (Verticillium dahliae Kleb.) with association mapping analysis in cotton (Gossypium hirsutum L.)
SADETTİN ÇELİK
Doktora
Türkçe
2018
BiyoteknolojiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM BARDAK
DOÇ. DR. OKTAY ERDOĞAN
- 2. Gıyaseddin Keyhüsrev Devri
The Period of Gıyaseddin Keyhüsrev the Second
MAHMUT YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TarihNiğde ÜniversitesiOrtaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. REMZİ KILIÇ