Radikal Selefi-cihatçı terör örgütlerinde strateji farklılaşmasının analizi: El-Kaide ve DAEŞ örnekleri
Analysis of strategy differentiation in radical Salafi-jihadist terrorist organizations: The cases of Al-Qaeda and ISIS
- Tez No: 953375
- Danışmanlar: PROF. DR. CENKER KORHAN DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Milli Savunma Üniversitesi
- Enstitü: Alparslan Savunma Bilimleri ve Milli Güvenlik Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Güvenlik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
Bu çalışmanın amacı, aynı ideolojik kökenden beslenen ve benzer nihai hedefler doğrultusunda hareket eden radikal Selefi-cihatçı terör örgütlerinin stratejilerinin farklılaşmasına neden olan faktörlerin neler olduklarını araştırmaktır. Bu kapsamda, El-Kaide ve DAEŞ terör örgütleri birer örnek vaka olarak belirlenmiştir. Araştırmada öncelikle El-Kaide ve DAEŞ terör örgütlerinin uyguladıkları stratejilerin hangi faktörlerin etkisiyle oluştuğu ve farklılaştığı, akabinde ise hangi faktör ya da alt-faktörlerin bu oluşum ve farklılaşmaları nasıl etkiledikleri sorularına yanıt aranmaktadır. Bu doğrultuda, araştırmanın amaç ve kapsamına uygun bir şekilde, örgütlere ait birincil kaynaklar analiz edilmiştir. Analizlerde, açık kaynaklardan temin edilen ve her iki örgüte ait Türkçe ve İngilizce dillerinde toplam 7,183 sayfadan oluşan 90 farklı birincil kaynak kullanılmıştır. Tüm kaynaklar, Maxqda adlı bilgisayar destekli analiz programına yüklenmiş ve oluşturulan analiz modeli kullanılarak içerik analizleri yapılmıştır. İçerik analizleri için yedi tematik kod ve bu temalara bağlı çeşitli seviyelerdeki kodlarla birlikte toplam 290 kod belirlenerek, toplamda 17,633 kodlama yapılmıştır. Ayrıca, araştırma sorularına cevap verecek nitelikte olduğu değerlendirilen yedi farklı analiz tekniği seçilmiştir. Bu analiz teknikleri vasıtasıyla her bir vakadaki kodlanmış bölüm sıklıkları, kodların birbirleriyle çeşitli ilişki biçimleri ve tek-vaka analizlerinin yanı sıra karşılaştırılmalı analizler gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla analiz tekniklerinin kullanımında, genel bir kapsamı ifade eden temel kodlardan, daha fazla detay içeren alt kodlara doğru genelden özele; basit kod sıklıklarından, örgütlerin bilişsel dinamiklerini ortaya çıkarabilecek şekilde kodlar arası ilişkisel analizlere doğru basitten karmaşığa bir yaklaşım benimsenmiştir. Analizler neticesinde, El-Kaide açısından stratejiye en çok etki eden temel faktör“örgütün ideolojisi”iken DAEŞ açısından stratejiye en çok etki eden temel faktörün“örgütün hedefleri”olduğu; her iki örgütün de stratejilerinde coğrafi faktörlerin en az etkili olduğu; El-Kaide'nin“kendisine odaklanan”, DAEŞ'in ise“düşman-odaklı”bir stratejik bakış açısına sahip olduğu; DAEŞ'in El-Kaide'ye göre geçmiş tecrübelerden ders çıkarmaya daha eğilimli olduğu; El-Kaide'nin uluslararası boyuttaki politik gelişmeleri stratejik açıdan daha fazla değerlendirdiği; El-Kaide'nin uzun süreli nihai hedeflere, DAEŞ'in ise kısa vadeli ara hedeflere daha fazla odaklandığı; DAEŞ'in El-Kaide'ye göre daha katı bir tekfirci anlayışa sahip olduğu; her iki örgütün“öncelikli düşman”teşhisi farklı olsa da“mürtet”olarak tanımlanan kesimlerin stratejik açıdan daha etkili oldukları, ayrıca örgütlerin mürtet tanımlamalarının da birbirinden farklı olduğu; El-Kaide'nin stratejisini etkileyen“İslam'i ve cihadi uyanış”söylemi daha geniş kapsamlı kitlelere hitap etmekteyken, DAEŞ'in stratejisini etkileyen“tevhit ve cihat ehli”söyleminin ise daha dar kapsamlı bir kitleyi kapsayacak şekilde bilinçli bir şekilde kullanıldığı gibi hususlar elde edilen bulgular arasında ön plana çıkanlardan bazıları olarak sıralanabilir.
Özet (Çeviri)
The primary objective of this study is to investigate the factors that account for the strategic differentiation among radical Salafi-jihadist terrorist organisations that originate from the same ideological roots and pursue similar ultimate goals. In this context, Al-Qaeda and ISIS have been selected as case studies. The research aims to explore, first, the factors that shaped and differentiated the strategies employed by Al-Qaeda and ISIS, and second, how specific factors or sub-factors influenced these strategic formations and divergences. Accordingly, in line with the aim and scope of the study, primary sources belonging to both organisations have been analysed. A total of 90 distinct primary sources, amounting to 7,183 pages in Turkish and English and obtained from open-access platforms, were examined. All documents were uploaded to the computer-assisted qualitative data analysis software programme Maxqda, and content analyses were conducted using a custom-designed analytical model. In total, 290 codes were generated -comprising seven thematic codes and various sub-codes at different levels- and 17,633 codings were performed. Furthermore, seven analytical techniques were selected based on their relevance to the research questions. These techniques enabled the analysis of code frequency within each case, various forms of relationships between codes, as well as both single-case and comparative case analyses. In employing these techniques, the study adopted a hierarchical analytical approach, moving from general to specific by progressing from overarching codes to more detailed sub-codes, and from basic frequency counts to more complex relational analyses aimed at uncovering the cognitive dynamics of the organisations. The findings reveal that, for Al-Qaeda, the most influential factor shaping strategy was the“organisation's ideology”, whereas for ISIS, it was the“organisation's objectives”. In both cases, geographical factors were found to be the least influential. Al-Qaeda exhibited a“self-referential”strategic orientation, while ISIS adopted an“enemy-oriented”perspective. The analysis also indicates that ISIS was more inclined than Al-Qaeda to learn from past experiences, whereas Al-Qaeda was more attentive to international political developments in formulating its strategy. Moreover, Al-Qaeda tended to prioritise long-term ultimate objectives, while ISIS focused more on short-term intermediate goals. Another key finding is that ISIS adhered to a more rigid takfiri doctrine compared to Al-Qaeda. Although both organisations differed in their identification of the“primary enemy,”actors labelled as murtadd (apostates) held greater strategic significance in both cases. Additionally, each organisation formulated distinct criteria in defining murtadd categories. Finally, Al-Qaeda's discourse of“Islamic and jihadi awakening,”which influenced its strategy, was intended to appeal to broader audiences, whereas ISIS deliberately employed the discourse of“people of tawhid and jihad”to address a narrower, more ideologically committed constituency.
Benzer Tezler
- Türkiye'de dini motifli terör
Religiously appeared terror in Turkey
OSMAN TUNAHAN BERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Kamu YönetimiGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
PROF. DR. HAYDAR ÇAKMAK
- The impact of Arab Spring on the rise of salafism in the middle east; The unexpected emergence of salafism in Tunisia and Egypt
Arap Baharının Ortadoğu'da selefizmin yükselişine etkisi; Tunus ve Mısır'da selefizmin beklenmeyen çıkışı
MUSTAFA MERT KOÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Siyasal BilimlerAtılım ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU DERSAN ORHAN
- Radikal selefi terör örgütleri
Radical salafi terrorist organisations
ALİ FUAT ARSLANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Kamu YönetimiDokuz Eylül ÜniversitesiBilgi Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKMEN TÖRELİ
- Mâtürîdî ve radikal selefi yorumlar bağlamında şirk kavramı
In the context of imam Mâtürîdî and radical salafi interpretation, concept of shirk
FATİH TEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZDEN KANTER AKBAŞ