Bakırcızâde Râşid Mehmed'in Vefeyât-nâmesi: Zübdetü'l-vekâyiʿ der-Belde-i Celîle-i Burusa (İnceleme-Tenkitli Metin)
Vefeyât-nâme of Bakırcızâde Râşid Mehmed: Zübdetü'l-vekâyiʿ der-Belde-i Celîle-i Burusa (Analysis-Critical Text)
- Tez No: 954609
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN EKİNCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Biyografi, Vefeyâtnâme, Bursa, Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi, Zübdetü'l-vekâyi' 2025, 1351 sayfa, Biography, Vefeyâtnâme, Bursa, Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi, Zübdetü'l-vekâyi'. 2025, 1351 pages
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1364
Özet
ÖZET Doktora Tezi Dursun GÖRMEZ Manisa Celal Bayar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ramazan EKİNCİ İlk müstakil örneklerine XVII. yüzyılın ortalarında rastlanan vefeyâtnâmeler, belirli bir şehir veya bölgede yaşamış önemli şahsiyetlerin hayat hikâyelerini konu edilen biyografik eserlerdir. Bu çalışmanın konusu olan Zübdetü'l-vekâyi' adlı vefeyâtnâme ise 1814 yılında Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi tarafından kaleme alınmış olup Bursa'da yetişmiş önemli şahsiyetlerin hayat hikâyelerini kapsamaktadır. Müellif, söz konusu eserinde Bursa'nın Osmanlılar tarafından fethinden başlayarak 1782 yılına kadar bu şehirde yaşamış ve burada medfûn bulunan farklı sosyal ve meslekî zümrelere mensup toplam 946 kişinin biyografisine yer vermiştir. Ayrıca, eserde, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Gülzâr-ı Sulehâ gibi Bursa'yı konu alan diğer vefeyâtnâmelerden de yoğun biçimde istifade edilmiştir. Çalışmamız giriş dışında üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde biyografi türü hakkında genel bilgi verilmiş; Türk edebiyatında vefeyâtnâme türünün tarihî gelişimi ile birlikte Bursa vefeyâtnâmeleri üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi'nin hayatı ve eserleri ele alınmıştır. İkinci bölümde müellifin Zübdetü'l-vekâyi' adlı eserinin şekil ve muhteva yönünden değerlendirilmesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise eserin tenkitli metni, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi nr. 58 ile Millet Yazma Eser Kütüphanesi Ali Emîrî Efendi Tarih nr. 89'da kayıtlı nüshalar esas alınarak hazırlanmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT PhD Thesis Dursun GÖRMEZ Manisa Celal Bayar University Graduate School of Education Department of Turkish Language and Literature Supervisor: Prof. Dr. Ramazan EKİNCİ Vefeyâtnâmes, the first independent examples of which were seen in the mid-17th century, are biographical works concerning the life stories of important figures who lived in a particular city or region. The focus of this study is the vefeyâtnâme named Zübdetü'l-vekâyi', a work composed in 1814 by Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi that documents the life stories of distinguished personalities associated with the city of Bursa. In this work, the author presents the biographies of 946 individuals from diverse social and professional strata who lived and were buried in Bursa, covering the period from the Ottoman conquest of the city to 1782. Furthermore, the work draws heavily upon other vefeyâtnâmes concerning Bursa, such as Güldeste-i Riyâz-ı İrfân and Gülzâr-ı Sulehâ. The present study comprises three main chapters, excluding the introduction. In the introductory chapter, general information about the genre of biography is provided; subsequently, the historical development of the vefeyâtnâme genre in Turkish literature is discussed, along with a focus on the vefeyâtnâmes of Bursa. In the first chapter, the life and works of Bakırcızâde Seyyid Mehmed Râşid Efendi are discussed. In the second chapter, the author's work, Zübdetü'l-vekâyi', is analyzed from the perspectives of form and content. In the third chapter, the critical edition of the work is provided, which has been prepared on the basis of the copies located in the Turkish Historical Society Library nr. 58 and the Millet Manuscript Library Ali Emîrî Efendi Tarih, nr. 89.