Türkiye'de tüketilen alkolsüz gazlı ve fonksiyonel içeceklerdeki radyotoksik elementlerin belirlenmesi ve radyolojik sağlık risklerin değerlendirilmesi
Determination of radiotoxic elements in non-alcoholic carbonated and functional drinks consumed in Türkiye and assessment of radiological health risks
- Tez No: 958980
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞEREF TURHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Fizik ve Fizik Mühendisliği, Physics and Physics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kastamonu Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 101
Özet
İçme suyundaki radyotoksik element veya radyonüklitlerin varlığını kontrol etme stratejisi, herhangi bir tanımlanmış olumsuz sağlık etkisine neden olması beklenmeyen çok düşük bir risk seviyesini temsil eden 100 mSv/y'lık bireysel doz ölçütüne bağlıdır. Radon ve radyum izotopları (226Ra ve 228Ra) gibi bazı doğal radyonüklitler, içme suyunda çözünebilir ve birikebilir. Dolayısıyla içme sularının radyolojik kalitesi, suda çözünmüş doğal radyonüklitlerin derişimi ile belirlenmektedir. Başlıca içme suyu, fosforik asit, sitrik asit, kafein, taurin, B vitamini, tatlandırıcı ve bitki özleri gibi enerji artırıcı bileşenler içeren karbonatlı veya (gazlı) (kola, gazoz, tonik, meyve aromalı soda vb.) ve fonksiyonel enerji içecekleri, dünya çapında ve Türkiye'de en çok tüketilen alkolsüz içecek gruplarını temsil etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de en çok tercih edilen ticari markaya ait 24 marka karbonatlı ve 16 marka enerji içecek örneklerinin bazı fizikokimyasal özellikleri (pH, iletkenlik, toplam çözünmüş katılar ve Briks değerleri), radyolojik kalitesi ve içeceklerin tüketilmesinden kaynaklanan radyolojik sağlık riskleri araştırıldı. Radon analizörü (AlphaGUARD) kullanılarak içecek örneklerinde analiz edilen radon gazının ortalama aktivite derişimi, karbonatlı içecekler için 0,0342 Bq/L ve enerji içecekleri için 0,0292 Bq/L olarak bulundu. Bu değerler, Avrupa Birliği direktifinde içme suları için üst sınır olarak tavsiye edilen 100 Bq/L¢den kıyaslanmayacak kadar küçüktür. Yüksek saflıkta germanyum dedektörlü bir gama-ışını spektrometresi kullanılarak içecek örneklerinde analiz edilen radyum izotoplarının ortalama aktivite derişimleri, karbonatlı içecekler için 0,45 Bq/L (226Ra), 0,72 Bq/L (228Ra) ve enerji içecekleri için 0,41 Bq/L (226Ra), 0,70 Bq/L (228Ra) olarak bulundu. İçecek örneklerinde analiz edilen 228Ra¢in aktivite derişimleri, Dünya Sağlık Örgütü Kılavuz Dokümanlarında içme suyu için önerilen kılavuz değer olan 0,1 Bq/L¢den daha büyük iken 226Ra¢nın aktivite derişimleri, kılavuz değer olan 1 Bq/L¢daha küçüktür. Yetişkinler için radyolojik sağlık risklerini değerlendirmek amacıyla tahmin olarak hesaplanan toplam yıllık etkin radyasyon dozları, karbonatlı içecekler için 8,1 mSv/y ve enerji içerecekleri için 0,3 mSv/y olarak bulundu. Bu radyasyon doz değerleri, Türkiye'deki İnsani Tüketim Amaçlı Sular Yönetmeliğinde, içme suyu için önerilen bireysel doz olan 100 mSv/y¢ın altındadır.
Özet (Çeviri)
The strategy to control the presence of radiotoxic elements or radionuclides in drinking water is based on the individual dose criterion of 100 mSv/y, which represents a very low risk level that is not expected to cause any defined adverse health effects. Some natural radionuclides, such as radon and radium isotopes (226Ra and 228Ra), can dissolve and accumulate in drinking water. Therefore, the radiological quality of drinking water is determined by the concentration of natural radionuclides dissolved in water. Carbonated (cola, fizzy, soda, tonic, fruit-flavored soda, etc.) and functional energy drinks, mainly contain drinking water, phosphoric acid, citric acid, caffeine, taurine, vitamin B, sweeteners, herbal extracts, energy-boosting ingredients, etc. represent the most consumed non-alcoholic (soft) drinks groups worldwide and in Türkiye. In this study, some physicochemical properties (pH, conductivity, total dissolved solids and Brix values) and radiological quality of 24 carbonated and 16 energy drink samples belonging to the most preferred commercial brand in Türkiye and radiological health risks caused by the consumption of these drinks were investigated. The average activity concentration of radon gas analyzed in soft drink samples using radon analyzer (AlphaGUARD) was found to be 0.0342 Bq/L for carbonated drinks and 0.0292 Bq/L for energy drinks. These values are incomparably lower than the upper limit recommended for drinking water in the European Union directive of 100 Bq/L. The average activity concentrations of radium isotopes analyzed in soft drink samples using a gamma-ray spectrometer with a high-purity germanium detector were found to be 0.45 Bq/L (226Ra), 0.72 Bq/L (228Ra) for carbonated drinks and 0.41 Bq/L (226Ra), 0.70 Bq/L (228Ra) for energy drinks. The activity concentrations of 228Ra analyzed in soft drink samples were higher than the guideline level of 0.1 Bq/L recommended for drinking water in the World Health Organization Guidelines, while the activity concentrations of 226Ra were lower than the guideline level of 1 Bq/L. The total annual effective radiation doses estimated to assess radiological health risks for adults were found to be 8.1 mSv/y for carbonated drinks and 0.3 mSv/y for energy drinks. These radiation dose values are below the individual dose of 100 mSv/y recommended for drinking water in the Turkish Regulation on Water Intended for Human Consumption.
Benzer Tezler
- Türkiye'de satışa sunulan alkolsüz içeceklerde bazı ağır metal miktarlarının araştırılması
Determination of some heavy metal levels in nonalcoholic beverages sold in Turkey
MEHMET BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Besin Hijyeni ve TeknolojisiGazi ÜniversitesiBesin Analizleri ve Beslenme Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLDEREN YENTÜR
- Türkiye'de ulusal diyetin toplam antioksidan kapasitesi, polifenol içeriği ile bazı içeceklerin total antioksidan kapasite değerinin saptanması
Total antioxidant capacity and polyphenol content of national diet and determination of some beverages' total antioxidant capacity in turkey
RÜMEYSA YENİÇAĞ
Doktora
Türkçe
2024
Beslenme ve DiyetetikHacettepe ÜniversitesiDiyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİŞAH RAKICIOĞLU
- Tüketicilerin Türkiye'deki kahve zincirlerini tercihlerine yönelik bir karar destek modeli
A decision support model for the assesment of consumer preferences: A case study on coffee house companies
GÖZDE KADIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF İLKER TOPCU
- Türkiye'de hanehalkı tüketim harcamalarının analizi
Analysis of household consumption expenditures in Turkey
ABDULKADİR KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonomiErzurum Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRKAN ÇALMAŞUR
- Mikrodalga teknolojisi ile üretilen yeşil ve siyah çaylardaki toplam antioksidan aktivitesi ve fenolik madde miktarlarının incelenmesi
Determination of total antioxidant activities and phenolic compounds in green and black teas produced by microwave technology
NAZMİYE AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Gıda Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BERAAT ÖZÇELİK