Geri Dön

Sanat dalları ile etkileşimli toplulukların köhnemiş kentsel mekanların yeniden üretimine etkisi: Darağaç, İzmir

The impact of art-engaged communities on the reproduction of deteriorated urban spaces: Darağaç, İzmir

PDF İndir

  1. Tez No: 958982
  2. Yazar: EFTELYA TONGUÇ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FERAL GEÇER SARGIN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İzmir Demokrasi Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 107

Özet

Bu çalışma, İzmir'in Konak ilçesine bağlı Umurbey Mahallesi sınırları içerisinde yer alan Darağaç'ta, 2014 yılından itibaren sanatçı gruplarının ve kolektiflerinin girişimleriyle başlayan sanat temelli mekansal dönüşüm sürecini ele almaktadır. Umurbey Mahallesi, tarihsel olarak bir sanayi yerleşkesi olarak yapılaşmış; ancak 20. yüzyılın sonlarına doğru sanayinin kent dışına taşınmasıyla birlikte fiziksel olarak yıpranmış bir kentsel dokuya dönüşmüştür. Bu dönüşümle birlikte mahalle, düşük gelir grubunun yaşadığı ve küçük sanayi sitesinin faaliyet gösterdiği bir alana evrilmiştir. 2014 yılı itibariyle bölgeye yerleşmeye başlayan sanatçılar atölyelerini kurarak bu mekanları üretim ve sergi alanlarına dönüştürmüş; aynı zamanda mahallede gerçekleştirdikleri etkinliklerle hem fiziksel çevreyi hem de toplumsal ilişkileri yeniden üretmeye başlamışlardır. Bu kapsamda tezin temel araştırma sorusu, kent merkezinde yer edinememiş sanatçı topluluklarının ve sanat kolektiflerinin, köhnemiş kentsel mekanların yeniden üretiminde nasıl bir rol oynadığını incelemektir. Darağaç Kolektifi olarak anılan bu sanatçı topluluğu, kâr amacı gütmeyen ve kamusal alanda üretim yapmayı amaçlayan bir yapılanma olarak öne çıkmaktadır. Kolektif, her yıl düzenli olarak gerçekleştirdiği etkinlikler (sergiler, performanslar, atölyeler) aracılığıyla mahalledeki terk edilmiş ya da atıl durumdaki mekanları geçici olarak kamusal kültürel alanlara dönüştürmektedir. Bu bağlamda Darağaç, köhnemiş kentsel mekanların sanat yoluyla dönüştürülmesine dair alternatif bir model sunmakta; geleneksel planlama anlayışından farklı olarak, kullanıcı odaklı, esnek, katılımcı ve üretim temelli bir mekansal yeniden üretim pratiği ortaya koymaktadır. Araştırma, bu dönüşüm sürecinde sanat dalları ile etkileşimli toplulukların üretimlerinin, bölgenin fiziksel, tarihsel ve sosyo-kültürel bağlamından nasıl beslendiğini; kamusal alanın sanat yoluyla nasıl dönüştüğünü ve katılımcı, işbirlikçi sanatsal faaliyetlerin topluluk temelli kentsel dönüşüm süreçlerindeki etkisini sorgulayan alt araştırma soruları doğrultusunda yapılandırılmıştır. Çalışmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılmış; saha çalışmaları kapsamında birebir görüşmeler, gözlemler ve belge analizleri gerçekleştirilmiştir. Sanatçılar, mahalle sakinleri ve izleyicilerle yapılan görüşmeler, sanat temelli dönüşümün mekansal, toplumsal ve kültürel etkilerini ortaya koymak açısından değerlendirilmiştir. Araştırma bulguları, sanatçılar ile mahalle sakinleri arasında zamanla gelişen karşılıklı güven ilişkileri, üretim süreçlerinde yerelin tarihsel ve fiziksel bağlamından beslenme ve kamusal alanın sanatsal müdahaleler yoluyla yeniden tanımlanması gibi başlıklarda yoğunlaşmıştır. Çalışmanın sonucunda, sanat odaklı kolektif pratiklerin, çöküntü alanlarının yeniden işlevlendirilmesinde ve mahalle ölçeğinde toplumsal ilişkilerin yeniden inşasında dönüştürücü bir rol oynadığı görülmüştür. Darağaç örneği, neoliberal kentsel dönüşüm pratiklerinin dışında kalan, alternatif, yerel, katılımcı ve üretime dayalı mekansal stratejilerin mümkün olduğunu göstermektedir. Tez, sanatın ve sosyal ilişkilerin dönüştürücü potansiyelini somut bir örnek üzerinden tartışarak, gelecekte benzer çöküntü alanlarında uygulanabilecek sanat odaklı ve topluluk temelli planlama yaklaşımlarına pratik katkılar sunmayı hedeflemektedir.

Özet (Çeviri)

This study examines the art-based spatial transformation process that began in Darağaç, located within the boundaries of Umurbey Neighborhood in the Konak district of İzmir, initiated by the interventions of artist groups and collectives since 2014. Historically structured as an industrial settlement, Umurbey experienced a decline in physical quality following the relocation of industry to the urban periphery towards the end of the 20th century. As a result of this transformation, the neighborhood evolved into an area inhabited by low-income groups and characterized by the presence of small-scale industrial workshops. Starting in 2014, artists began settling in the area, establishing studios and transforming these spaces into places of production and exhibition. Through the events they organized, they also started to reconfigure both the physical environment and the social relationships within the neighborhood. Within this context, the main research question of the thesis is to examine the role of artist communities and collectives marginalized from city centers in the reproduction of decayed urban spaces.Known as the Darağaç Collective, this group of artists operates as a non-profit, collaborative structure that prioritizes public space production. Through annual events such as exhibitions, performances, and workshops, the collective temporarily transforms abandoned or underused spaces into public cultural venues. In this sense, Darağaç offers an alternative model for the transformation of dilapidated urban areas through art and introduces a spatial reproduction practice that is user-oriented, flexible, participatory, and based on creative production—distinct from conventional urban planning approaches. The research is structured around sub-questions that explore how communities interacting with different art forms are nourished by the physical, historical, and socio-cultural context of the neighborhood; how public space is transformed through art; and the role of participatory and collaborative artistic practices in community-based urban transformation processes. The study employs both qualitative and quantitative research methods; fieldwork involved conducting in-depth interviews, observations, and document analysis. Interviews conducted with artists, local residents, and visitors were evaluated to reveal the spatial, social, and cultural impacts of the art-based transformation. The research findings emphasize the gradual development of mutual trust between artists and residents, the integration of local historical and physical context into artistic production processes, and the redefinition of public space through artistic interventions. The study concludes that art-oriented collective practices play a transformative role in the regeneration/transformation of degraded areas and the reconstruction of social relations at the neighborhood scale. The Darağaç case demonstrates that alternative, local, participatory, and production-oriented spatial strategies are possible outside of dominant neoliberal urban transformation practices. This thesis aims to contribute practical insights to future community-based and art-oriented planning approaches by discussing the transformative potential of art and social relations through a concrete case study.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    573645

    İslam öncesi Türklerde kullanılan astral simgelerin çağdaş seramik sanatında yorumu

    Interpretations of astral symbols used by Pre-Islamic Turks in modern ceramic art

    ÖZGÜN GÜNEŞ YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Güzel SanatlarHacettepe Üniversitesi

    Seramik Ana Sanat Dalı

    PROF. TUĞRUL EMRE FEYZOĞLU

  2. Tez No

    398332

    Orta Asya'dan hayvan ve hayvan çıkışlı desenlerin tekstilde kullanım yerleri

    Areas of textille apllications on animals and animals pattern i̇nspire in Central Asia

    EMRAH GÜNDÜZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Giyim EndüstrisiHaliç Üniversitesi

    Tekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ŞENAY ALSAN

  3. Tez No

    146181

    Modern dönem ütopyalarında dirijizm ve disiplin

    Dirigisme and discipline in modern time utopias

    ENVER SİNAN MALKOÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    SosyolojiDumlupınar Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. RECEP YILDIZ

  4. Tez No

    615553

    Кыргызстандагы карахандар мезгилине тиешелүү эпиграфикалык эстеликтер

    Kırgızistan'daki Karahanlı dönemine ait kitabeler

    KAYRAL BELEK

    Doktora

    Kırgızca

    Kırgızca

    2014

    TarihKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KUBATBEK TABALDİYEV

  5. Tez No

    241754

    Gelişen iletişim teknolojileri ile grafik anlatım dili ve grafik tasarımın yeni uzantıları

    Graphic language developed by information and communication technologies and the new extensions of graphic design

    EBRU SELCAN BARANSELİ

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Güzel SanatlarAnadolu Üniversitesi

    Grafik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FİKRET T. UÇAR

Geri Dön