Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerde damgalamanın yaşam kalitesi, değişime hazır olma ve tedavi isteği ile ilişkisi
The relationship between stigma and quality of life, readiness to change, and treatment motivation in individuals with alcohol and drug addiction
- Tez No: 959170
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET KAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Alkol ve madde bağımlılığı, günümüz toplumlarının karşılaştığı önemli bir sorundur. Bu bağımlılıklar, bireylerin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını etkileyerek geniş çaplı olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ancak, bu sorunların yanı sıra, bağımlı bireylerin toplum içinde maruz kaldığı damgalama ve dışlanma da önemli bir sorundur. Bağımlılar ayrımcılığa maruz kalma baskısı ile sorunu dile getirmemekte ve tedavi arayışına girmemektedir. Bu durum, bağımlı bireylerin yaşam kalitesini etkileyebilir. Bağımlılıkla mücadele eden bireyler, damgalanmanın neden olduğu psikolojik ve sosyal stresle başa çıkmak zorunda kalırken, yaşam kaliteleri de önemli ölçüde düşebilir. Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi kronik hastalıkların hastalar üzerindeki çok boyutlu etkilerinin gösterilmesi veya ölçülmesi açısından büyük önem taşır. Damgalama, aynı zamanda bağımlı bireylerin değişime hazır olma ve tedavi isteği sürecini de etkileyebilir. Değişime hazır olma, bağımlı bireylerin bağımlılıktan kurtulma isteği, motivasyonu ve hazır bulunuşluk durumunu ifade eder. Ancak, damgalama ve dışlanma deneyimleri, bağımlı bireylerin değişime olan inançlarını ve motivasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Tedavi isteği, bağımlı bireylerin yardım arayışı ve tedavi sürecine katılımıyla ilgilidir. Damgalama, tedavi isteğini olumsuz etkileyebilir. Bağımlı bireyler, damgalanma korkusu veya toplumsal baskılar nedeniyle tedaviye başvurmaktan çekinebilirler. Bu da tedaviye erişimi ve etkinliği açısından önemli bir engel oluşturabilir. Bu nedenle bu çalışmada damgalamanın yaşam kalitesine, bireyin değişime hazır oluşuna ve tedavi isteği ile ilgili ilişkisine değinilmiştir. Bu çalışmanın amacı alkol ve madde bağımlısı bireylerde damgalamanın yaşam kalitesi, değişime hazır olma ve tedavi isteği ile ilişkisini incelemektir. Çalışma kapsamında bağımlı bireylerin sosyo demografik özelliklerinin yaşam kalitesi, damgalama düzeyi, değişime hazır olma ve tedavi isteği üzerinde farklılık yaratıp yaratmadığını değerlendirmek ve bu değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında kullanılacak veri yüz yüze görüşme ile anket aracılığıyla toplanmıştır. Çorum ilinde T.C. Sağlık Bakanlığı Hitit Üniversitesi Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM kliniğinde yatan ve ayaktan hizmet alan toplam 310 hasta üzerinde anket aracılığıyla yapılmıştır. Veri toplama aracı demografik sorular, 'Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması Ölçeği', 'Değişime Hazır Olma ve Tedavi İsteği Ölçeği' ve 'Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği' olmak üzere toplam 4 bölümden ve 70 sorudan oluşmaktadır. Çalışma kapsamında veri toplama aracı olarak kullanılan anketi oluşturan ölçek ve bilgi formlarına verilen yanıtların minimum, maksimum, ortalama, standart sapma, çarpıklık ve basıklık değerleri hesaplanmış ve normal dağılıma uygunluk kontrol edilmiştir. Ölçeklerin geneline ve alt boyutlarına ait güvenilirlik düzeyi cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı ile değerlendirilmiştir. Bulgular kısmında sırasıyla araştırmada kullanılan veri toplama araçlarının minimum, maksimum, ortalama ve standart sapma değerleri ile güvenilirlik düzeyine ilişkin istatistikler sunulmuştur. Ölçeklerin geneline ve ölçekte yer alan her bir ifadeye ilişkin skorlara yer verilmiştir. Katılımcıların kategorik değişkenlerine ilişkin özellikleri ise sayı ve yüzdelerle ifade edilmiştir. Daha sonra bireysel özellikler açısından ölçeklerin genel toplam ve alt boyut ortalamalarının farklılaşma durumları tablolaştırılmıştır. Ölçeklerin alt boyutlarının ve genel toplamlarının kendi aralarındaki ilişkileri korelasyon tablosuyla sunulmuştur. Son olarak damgalama ile değişime hazır olma ve tedavi isteğinin yaşam kalitesi üzerindeki etkisi aracılık etkisi de değerlendirilerek sunulmuştur. Madde Kullanımı Damgalama Mekanizması ölçeğinin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı 0,882, Değişime Hazır Olma Aşamaları ve Tedaviyi İsteme ölçeğinin 0,950, Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi ölçeğinin ise 0,895 olarak hesaplanmıştır. Katılımcıların cinsiyetlerine göre araştırma ölçeklerine verdikleri yanıtların farklılaşma durumuna bakıldığında ölçeklerin genel ve alt boyut puanlarının hiçbirinde cinsiyetlere göre istatistiksel olarak anlamlı farklılaşmalara rastlanılmamıştır. Damgalanma, değişime hazır olma ve tedavi isteğinin birlikte yaşam kalitesini açıklama düzeyi %23 olup, bu etki istatistiksel olarak anlamlıdır. Algılanan damgalanma, yaşam kalitesini %58 oranında olumsuz (negatif) yönde etkilemektedir. Değişime hazır olma durumu ise yaşam kalitesini %16 oranında negatif yönde etkilemektedir. Damgalamanın yaşam kalitesi üzerindeki etkisinde güven aralıkları değerlerine göre değişime hazır olma ve tedavi isteğinin aracılık etkisi bulunmaktadır. Hem doğrudan hem de dolaylı etkinin anlamlı olması damgalamanın yaşam kalitesi üzerindeki etkisinde tedavi isteği ve değişime hazır olmanın kısmi aracılık rolü üstlendiğini göstermektedir. Eğitim düzeyi düşük olan bireylerde yazılı materyallerin anlaşılır, sade ve görsel destekli şekilde sunulması, gelir seviyesi düşük olan bireylerde hayat koşullarının getirdiği stres faktörleri göz önünde bulundurularak destekleyici sosyal hizmetler ve yönlendirmelerin tedavi planına dahil edilmesi, damgalamanın etkisini azaltarak bireylerin yaşam kalitesini geliştirmek amacıyla toplumsal bilinçlendirme, sosyal alanda istihdam ve kamu spotu uygulamaların yürütülmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Alcohol and substance addiction is a significant problem faced by today's societies. These addictions can affect the physical, psychological and social health of individuals and can have widespread negative consequences. However, in addition to these problems, the stigmatization and exclusion that addicted individuals are exposed to in society is also a significant problem. Addicts do not voice their problems and do not seek treatment due to the pressure of being discriminated against. This situation can affect the quality of life of addicted individuals. Individuals struggling with addiction have to cope with the psychological and social stress caused by stigma, and their quality of life can decrease significantly. Health-related quality of life is of great importance in terms of showing or measuring the multidimensional effects of chronic diseases on patients. Stigmatization may also affect addicts' readiness to change and treatment willingness. Readiness for change refers to the desire, motivation and readiness of addicted individuals to recover from addiction. However, experiences of stigmatization and exclusion may negatively affect addicts' beliefs and motivation to change. Willingness for treatment is related to addicted individuals' help-seeking and participation in the treatment process. Stigmatization can negatively affect treatment willingness. Addicted individuals may hesitate to seek treatment due to fear of stigmatization or social pressures. This can be an important barrier to access and effectiveness of treatment. Therefore, in this study, the relationship between stigmatization and quality of life, readiness to change, and treatment willingness was addressed. The aim of this study is to examine the relationship between stigmatization and quality of life, readiness to change and treatment willingness in alcohol and substance dependent individuals. Within the scope of the study, it was aimed to evaluate whether the socio-demographic characteristics of addicted individuals make a difference on quality of life, level of stigmatization, readiness for change and treatment willingness and to reveal the relationships between these variables. The data to be used within the scope of the study were collected through face-to-face interviews and questionnaires. The survey was conducted on a total of 310 inpatients and outpatients in the AMATEM clinic of Hitit University Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi in Çorum province. The data collection tool consisted of demographic questions, 'Substance Use Stigma Mechanism Scale', 'Readiness for Change and Treatment Willingness Scale' and 'World Health Organization Quality of Life Scale' in total 4 sections and 70 questions. Within the scope of the study, the minimum, maximum, mean, standard deviation, skewness and kurtosis values of the responses given to the scales and information forms that make up the questionnaire used as a data collection tool were calculated and compliance with the normal distribution was checked. The reliability level of the overall and sub-dimensions of the scales was evaluated with cronbach alpha internal consistency coefficient. In the findings section, statistics on the minimum, maximum, mean and standard deviation values and reliability level of the data collection tools used in the study are presented respectively. The overall scales and the scores for each statement in the scale are included. The characteristics of the categorical variables of the participants are expressed in numbers and percentages. Then, the differentiation of the overall total and sub-dimension averages of the scales in terms of individual characteristics were tabulated. The correlations between the sub-dimensions and overall totals of the scales are presented in a correlation table. Finally, the effect of stigmatization, readiness to change and treatment willingness on quality of life is presented by evaluating the mediating effect. The Cronbach's Alpha internal consistency coefficient of the Substance Use Stigma Mechanism scale was 0.882, the Stages of Readiness for Change and Treatment Willingness scale was 0.950, and the World Health Organization Quality of Life scale was 0.895. When the differentiation of the participants' responses to the research scales according to their gender was examined, no statistically significant differences were found in any of the general and sub-dimension scores of the scales according to gender. The level at which stigma, readiness for change, and treatment willingness together explain quality of life is 23%, and this effect is statistically significant. Perceived stigma negatively impacts quality of life by 58%. Readiness for change negatively impacts quality of life by 16%. According to the confidence intervals, readiness for change and treatment willingness mediate the effect of stigma on quality of life. The significance of both direct and indirect effects suggests that treatment willingness and readiness for change partially mediate the effect of stigma on quality of life. It is recommended that written materials be presented in a clear, simple, and visually supported manner for individuals with low education levels. Supportive social services and guidance should be incorporated into the treatment plan for individuals with low income levels, considering the stress factors brought on by living conditions. Public awareness, social employment, and public service announcements should be implemented to reduce the impact of stigma and improve individuals' quality of life.
Benzer Tezler
- Sosyal dışlanmanın alkol ve madde bağımlısı bireylerin sosyal yaşamlarına etkilerinin incelenmesi
Review of the effects of social exclusion on the social life of alcohol and substance addicts
TUNAHAN BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sosyal Hizmetİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET BİRİNCİ
- Bağımlılık damgalamasını etkileyen sosyo-demografik değişkenlerin normal popülasyonda incelenmesi
Investigation of socio-demographic variables affecting stigmatization of addiction
SEZGİN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Uyuşturucu Alışkanlığı ve AlkolizmEge ÜniversitesiMadde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ALPER
- Alkol bağımlılığı tedavisindeki bireylerin öz-şefkat, kendini damgalama düzeylerinin; tedavi motivasyonu ile ilişkisi: ege üniversitesi, amatem örneği
The relationship between self compassion, self stigma and treatment motivation among individuals with alcohol use disorder: a sample of Ege University, amatem
BİRCE ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikiyatriEge ÜniversitesiMadde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT KAYAHAN
- Alkol bağımlısı olan bireylerin içselleştirilmiş damgalanmaya ilişkin görüşleri
Opinions regarding self-stigma of individuals with alcohol dependence
SEVAL CÜCELER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HemşirelikMersin ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUALLA YILMAZ
- Psikotik bozukluklu hastalarda dürtüsellik ve içselleştirilmiş damgalanma düzeyleri ile alkol ve madde kullanım arasındaki ilişkinin incelenmesi
Analysis of the relationship between levels of impulsivity-internal stigmatization and alcohol, substance use of patients that has psychotic disorders
AYŞE GÜL ORAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikiyatriEge ÜniversitesiMadde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT KAYAHAN