Ermeni Kilisesi ve Ermeniler (Diyarbakır örneği)
Armenian Church and Armenians (Diyarbakır example)
- Tez No: 959595
- Danışmanlar: PROF. DR. İSKENDER OYMAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Ermeniler, Diyarbakır, Ermeni Kilisesi, Dini İnanç, Armenians, Diyarbakır, Armenian Church, Religious Belief
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Dinler Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Bu çalışma; Anadolu'nun kadim toprakları üzerinde var olmuş sayısız topluluklardan biri olan Ermenilerin yine bu topraklar üzerindeki kültürel ve dini varlıklarını kapsamaktadır. Uzun yıllardan beri süregelen bir takım siyasi tartışmalardan ötürü bilinirliğinin belli başlıklar ile sınırlandırıldığı Ermeni kültürünün toplumlarca hak ettiği ölçüde öğrenilmesi, sosyal ve kültürel tarihimizdeki yerinin ve öneminin tespit edilmesi adına yapılan bu incelemede, kadim bir şehir olan Diyarbakır'daki Ermenilerin inançları, gelenekleri ve kökenleri kapsamlı şekilde ele alınmıştır. Bu çalışma ile Ermeni kimliğini belirleyen temel unsurlardan biri olan din konusu, sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış Diyarbakır özelinde kapsamlı bir şekilde ele alınarak geçmişten günümüze inançlarındaki değişimler bağlamında Ermenilerin dinsel yönelimleri incelenmiştir. Diyarbakır'ın coğrafi konumu, jeopolitik önemi, tarihi süreç içerisinde farklı inanç (Rum, Ermeni, Yahudi, Süryani, Keldani, Nasturi), kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapması ve son olarak da Müslümanlar tarafından fethedilmesi dini açısından önemli bir merkez haline gelmesini sağlamıştır. Bu sebeple, Ermenilerin (Gregoryen, Katolik ve Protestan) dini ve kültürel yaşantıları üzerine bu araştırma yaparak, rasyonel sonuçlar sunabilmek için, asırlar öncesinden gelen tarihsel birikime sahip Diyarbakır şehrinin“Ermeniler ve Ermeni Kilisesi”noktasında zenginliklerini çeşitli kaynaklardan yararlanılarak ortaya konmuştur. Diyarbakır özelinde; Ermeni Apostolik Kilisesi'nin tarihsel ve güncel durumu ile kentteki Ermeni cemaatinin sosyo-kültürel yaşamı çok yönlü bir bakış açısıyla incelenmiş, kilisenin Diyarbakır'daki fiziksel varlığı, geçirdiği değişimler ve cemaat için taşıdığı anlam ele alınmıştır. Aynı zamanda, Ermeni toplumunun demografik yapısı, dini pratikleri, kültürel miraslarını yaşatma çabaları ve kentle kurdukları ilişkiler farklı kaynaklardan edinilen birtakım grafiklerle ve tablolarla detaylı bir şekilde irdelenmiş, Ermeni kilisesinin sadece dini bir yapı olmanın ötesinde cemaatin kimliğini, hafızasını ve sosyal bağlarını şekillendiren merkezi bir unsur olduğu vurgulanmıştır. Sonuç olarak bu çalışma, farklı dönemlerde toplumsal olayların Diyarbakır Ermenileri ve kiliseleri üzerindeki etkilerini de analiz ederek, günümüzdeki varoluş mücadelelerine ışık tutmayı amaçlamakta ve Diyarbakır örneği üzerinden Türkiye'deki Ermeni mirasının anlaşılmasına, farklı kültürlerin bir arada yaşama potansiyeline dair önemli bir katkı sunmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the cultural and religious presence of the Armenians—one of the many communities that have existed on the ancient lands of Anatolia. Conducted in light of the limited public awareness of Armenian culture due to longstanding political controversies, this research aims to shed light on the rightful place and significance of Armenian heritage in the social and cultural history of the region. It offers a comprehensive examination of the beliefs, traditions, and origins of the Armenians in Diyarbakır, a city with deep historical roots. Armenians, who have placed significant emphasis on religious elements in the formation and development of their national identity, have thus established a distinct community based on both their ethnic and religious characteristics. Before adopting Christianity, Armenians practiced Paganism. Even after converting to Christianity, they did not entirely abandon their pagan beliefs and rituals. Instead, they integrated elements of their pagan heritage into Christian practices, creating a unique cultural synthesis. These rituals, particularly evident during festivals and celebrations, form the foundation of many of today's Armenian religious festivities. The Armenian Church, with its distinctive national character, illustrates the strong link between religion and ethnicity. The interweaving of pre-Christian pagan beliefs and practices with the historical development of the Armenian Church has ensured the transmission of this cultural heritage to the present day. For this reason, in order to present rational results by conducting this research on the religious and cultural lives of Armenians (Gregorian, Catholic and Protestant), the richness of the city of Diyarbakir, which has a historical accumulation dating back centuries, in terms of“Armenians and the Armenian Church”has been revealed by utilizing various sources. Within the scope of Diyarbakır, the historical and contemporary status of the Armenian Apostolic Church and the socio-cultural life of the Armenian community are explored from a multifaceted perspective. The physical presence of the church in Diyarbakır, the transformations it has undergone, and the meanings it holds for the community are analyzed. In addition, the demographic structure of the Armenian population, their religious practices, efforts to preserve their cultural heritage, and their interactions with the city are examined using various data sets including graphs and tables derived from multiple sources. The study emphasizes that the Armenian Church functions not only as a place of worship but also as a central institution that shapes the identity, memory, and social bonds of the community. In conclusion, this research aims to illuminate the struggles for existence faced by the Armenians of Diyarbakır by analyzing the impact of various historical events on their community and churches over time. It aspires to contribute to a broader understanding of the Armenian heritage in Turkey and to the potential for coexistence among diverse cultures, using Diyarbakır as a case study.
Benzer Tezler
- Osmanlı Devleti'nde Süryani varlığı: Bitlis ve Diyarbekir örneği (1870-1920)
Assyrian presence in the Ottoman Empire: The case of Bitlis and Diyarbekir (1870-1920)
MUHAMMED UĞURLU
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEFAİL HIZLI
- Diyarbakır kiliseleri kapsamında 'Surp Sargis Kilisesi' koruma ve restorasyon önerisi
Conservation and restoration proposal for 'Surp Sargis Church' with in Diyarbakır churches
NİMET GÖKÇE KORKMAZ
- Sosyo-kültürel açıdan 19. yüzyılda Diyarbakır Ermenileri
Diyarbakir Armenians from socio-cultural perspective in the 19th century
KASIM ERTAŞ
Doktora
Türkçe
2014
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL SAFA ÜSTÜN
- Arşiv belgeleri ışığında Diyarbakır vilayetinde 1895 Ermeni olayları
Under the light of the decoments of archieves 1895 Armenian events in Diyarbakır province
OKTAY BOZAN
- Ermeniler arasında Protestanlığın yayılışı ve Protestan Ermeniler: Türkiye örneği
The spread of Protestantism among Armenians and Protestant Armenians: Model of Turkey
MEHMET ALPARSLAN KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2005
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET HİKMET EROĞLU