Eski Hellen mitolojisinde kadın şiddetine kurban giden kadınlar
Women who were victims of female violence in Ancient Hellenic mythology
- Tez No: 962377
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÜRETEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 96
Özet
Mitoloji, geçmişte yaşamış insanların yaşam öyküleri ve hayata bakış açılarını anlamamız açısından oldukça önemli kaynaklar arasında yer alır. Aynı zamanda dönemin yazarları ve devlet büyüklerinin halka iletmek istediği propaganda notları da mitler yoluyla topluma empoze edilir. Bilinen ilk uygarlık olan Sümerlerden itibaren, karşımıza çıkan mit geleneği ve oluşturulan pantheon, farklı coğrafyalarda benzer öyküler ve kişilerin oluşmasına neden olur. Eski Dünya da var olmuş toplumlar içerisinde benzer öyküler, kahramanlar ve figürler karşımıza sık sık çıkar. Kahramanlar toplumun (yani devletin) bekasını düşünür, toprak, tanrı(ça)ya gerektiği gibi ibadet edildikçe verimlidir, yaratılış ise mutlaka bir kadının dokunuşuyla olur. Tarihsel olarak ışık doğudan yükselir (Iux ex oriente.), yani ilk uygarlıklar doğulu uygarlıklardır. Dolayısıyla mit geleneği ilk olarak doğuda gelişmiştir. Batının temsilcisi ise Hellen toplumu ve coğrafyasıdır. Hellas, coğrafya olarak bugünkü Yunanistan ile sınırlı değildir. Özellikle Hellenistik Çağ ile birlikte; doğuda Hindistan'dan batıda Iberia'ya kadar uzanan toprakları nitelemek adına kullanılır. Hellen kronolojisi; Kahramanlık, Karanlık, Arkaik, Klasik ve Hellenistik Çağ olmak üzere beşe ayrılır. Bu kronolojide; tarihi olaylar, sınırlar, coğrafya, iklim, demografi vd. değişime uğramış, bu hadiselerin etkisiyle toplum ve kadın düşüncesi üzerinde sürekli değişiklik gözlemlenmiştir. Kahramanlık Çağ'ı olarak bilinen dönemde, Minos Uygarlığı karşımıza çıkar. Bu ilk dönem insanına dair ele geçen arkeolojik kaynaklarda kadın, modern Parisli bir kadın görüntüsündedir. Minos toplumu savaşçı bir toplum değildir, zengin ve dingin hayatları eşitlikçi yapıda bir toplum olduğunu gözler önüne serer. Kadın-erkek işi ya da ayrımı karşımıza çıkmaz. Bölgenin ikinci sakini Mykenler, Homeros destanlarına konu olmuş kahraman yiğitlerdir. Mykenai Dönemi'nde kadın olgusu epey değişmiştir. Kaba kuvvetle tanışan insanlık, kadının sadık olması ve evde oturması erkeğin ise çapkın olması ancak evine para getirmesi üzerine yeni bir dünya kurmuşa benziyor. Kadınlar Lakedaimonialı Helen gibi kocasını aldatan, kaçan ve felaketlere sebep olan bir canlı olmamalıdır. Helen yerine, Ithake kralı Odysseus'un karısı Penelope gibi kocasına sadık olmalı, evinde oturmalı ve gözü kocasından başkasına bakmamalıdır. Bu normlar, takip eden daha sonraki süreçte de Hellen dünyasında yazılı olmayan kurallar olarak karşımıza çıkar. Homeros'un ardılı olan Hesiodos'un kadın algısı iyice çirkinleşmiş, kadın insanlığa felaket olarak gelmiş bir canlı olarak gösterilmiştir. Toplum tarafından kabul gören Pandora ve hikâyesi, bir zamanlar toprak ana olarak görülen ve kutsal kabul edilen kadının değişimini gözler önüne serer. Karanlık Çağ'ın trajik arka planı, kadının eve iyice hapsolmasına neden olmuşa benziyor. Deniz kavimlerinin neden olduğu büyük göç dalgası: kavimleri yerlerinden oynatmış, büyük imparatorluklar yıkılmış, güçlü imparatorluklar zayıflamıştır. Böylesine büyük kaos ortamı ancak üç yüz yıl kadar sonra toparlanmıştır. Kaba kuvvetteki artışın neticesi geri dönülmez hale gelmiştir. Karanlık Çağ'da kadın, sahip olduğu oikos (οἶκος) içerisinde yaşamaya hapsedilmiştir. Dokumacılık, annelik ve ev hanımlığı soylu kadınların mesleği ve görevleri arasında yer alır. Oikos denilen ev içerisine hapsedilen kadın, kyrios (κύριος) adı verilen reisin denetimi altında yaşamını sürdürür. Bir oikostan evlilik sebebiyle diğer oikosa geçen kadın, yeni oikosun kurallarına ve dinine uymak zorundadır. Yani evlenen kadın absürt bir şekilde dinini değiştirir. Sebep-sonuç ilişkisinden ibaret olan tarihin bir örneği de Hellen polislerinin (πόλις) kurulması, bu polislerin hammadde ihtiyacı sonucunda oluşturulan kolonizasyon hareketi, ardından sikke üretimi ve aristokrat sınıfın doğuşu birbirileriyle ilişkili tarihsel örneklerdir. Elbette doğan bu yeni zengin sınıf, krallara karşı çıkmış; dönemin basilleusları (βασιλεύς) tahttan indirilerek devlet içerisinde yenileşme hareketleri başlamıştır. Bu süreç Hellen tarihinde: Demokratikleşme süreci olarak geçer. Kadın bu hareketin hiçbir noktasında yer almaz, çünkü Hellas'ta demos (δῆμος) yani halk demek: On sekiz yaşını doldurmuş özgür erkek demektir. Demokrasi mücadelesi zengin ile fakir arasında süregelirken; yasa koyucu (νομοθέτης) olarak bilinen adamlar, belirli aralıklarla yasalar koyar. Hellas halkının ilk yazılı yasaları, Arkaik Çağ gibi geç bir dönemde karşımıza çıkar. Toplum içerisinde kabul görmeyen kadının yeni yazılı yasalarda da adı geçmez. Yalnızca hetaira (ἑταίρα) adı verilen fahişelerin giyimleriyle ilgili bir düzenleme yer alır, temelde kadını halktan kopuk gösteren bu düzen, şimdi kadını kadından kopuk göstermeye çalışır. Hellen coğrafyasında irili ufaklı çok sayıda polis vardır. Temelde aynı kültürü paylaşsalar da birleşip güçlü bir imparatorluk kurmak yerine, savaşarak dışarıdaki tehlikelere karşı savunmasız olmayı tercih etmişlerdir. Sparta ve Atina bu polislerin başında gelir. Her iki polis de birbirinden farklı eğitim ve toplum yapılarıyla dikkat çeker. Sparta'da eğitim devlet tarafından karşılanan zorunlu ve cinsiyet ayrımına uğramazken, Atina'da eğitim ailelerin karşıladığı ve yalnızca zengin erkeklerin ulaşabildiği bir düzendedir. Spartalı kadın, daha özgür olsa da işin sonunda aldığı eğitim iyi anne olmasını sağlamak adınadır. Doğuda büyüyen Pers tehlikesi, Klasik Çağ'ın sorunları arasında yer alır. Polisler, Persler'e karşı kimi zaman birlikte savaşırken kimi zaman Persler'in yanında savaşa katılmış ve büyük oranda Hellen polisleri güç kaybetmiştir. Dönemin sonunda iki polis otuz yılı aşan büyük bir savaşa tutulunca bu güçsüzlükten; Hellen mirasını sırtlayan ve dünyaya tanıtan Makedonya Krallığı çıkar. Aslında polislerin bir türlü yapamadığı birleşme Hellenistik Çağ'da gerçekleşecektir. III. Aleksandros'un (Αλέξανδρος Γʹ ὁ Μακεδών) fethettiği Eski Dünya, Hellen kültürü ve Doğu kültürlerinin tanışmasına vesile olmuştur. Bu geniş coğrafyada yani bilinen tüm dünyada hâkim olan ortak kültür, Hellen kadının özgürleşmesine vesile olmuştur. Savaşların etkisiyle erkek işleri olarak görülen iş kollarına konuşlanan kadınlar; sanatçı, yazar, doktor hatta hükümdar bile olmuştur. Hellen mitolojilerinde kadın, Homeros ve Hesiodos gibi erkek yazarlar tarafından oluşturulan pantheon içerisinde değerlendirilir. Tarihi, kazananlar yazar. Hellen toplumunun kazananı elbette erkeklerdir. Homeros, sadık kadını işlerken; yirmi yıl boyunca kocasına bekleyen Penelope'yi örnek gösterir. Hesiodos, savaşların ve tüm kötülüklerin sebebini bir kadın olan Pandora ve onun kutusuna bağlar. Toprak ana güçsüzleştirilmiş, ataerkil düşünce kazanmıştır. Kadınlar; dırdır eden Hera, savaşçı Athena ve hırçın Artemis gibi yalnız hemcinslerine zarar veren karakterler olarak karşımıza çıkarlar. Hera, kocasını kıskanarak onun âşıklarına, iş birlikçilerine ve Zeus'un çocuklarına şiddet uygularmıştır. Athena, kendisinden güzel ve yetenekli kadınları cezalandırmıştır. Artemis ise onun gücüyle dalga geçen ve sevdiklerine bulaşan kişileri acımasızca cezalandırmıştır. Bu kadınların ceza verdiği kişiler hiçbir zaman eril karakter olmamış hep güçsüz kadınlar üzerinden güçlerini göstermişlerdir. Erkeğin kas gücünü ataerkilliğin simgesiymiş gibi gösteren bu absürt düşünce, bir tanrıçanın ölümlü bir kadın ya da kendisinden düşük konuma sahip bir kadını hedef göstererek, onun omuzlarından yükselmesi ancak bir erkeğin satırlarında okunan absürt metinlerden ibarettir.
Özet (Çeviri)
Mythology is among the most important sources for understanding the life stories and perspectives of people who lived in the past. At the same time, the propaganda notes that the writers and statesmen of the period wanted to convey to the public were imposed on the society through myths. Starting from the Sumerians, the first known civilization, the myth tradition that we encountered and the pantheon that was created caused the formation of similar stories and people in different geographies. We often encounter similar stories, heroes and figures in the societies that existed in the Old World. Heroes think about the survival of the society, the soil is fertile as long as the god and goddess is worshipped properly, and creation definitely happens with the touch of a woman. Historically, light rises from the east (Iux ex oriente), that is, the first civilizations are eastern civilizations. Therefore, the myth tradition first developed in the east. The representative of the west is the Hellenic society and geography. Hellas is not limited to today's Greece in terms of geography. Especially with the Hellenistic Age; it is used to describe the lands extending from India in the east to Iberia in the west. The Hellenic chronology is divided into five as the Heroic, Dark, Archaic, Classical and Hellenistic Ages. In this chronology; historical events, borders, geography, climate, demography etc. have changed, and continuous changes have been observed in society and women's ideas under the influence of these events. In the period known as the Heroic Age, the Minoan Civilization appears. In the archaeological sources obtained regarding this early period people, women have the image of a modern Parisian woman. The Minoan society is not a warrior society, their rich and peaceful lives reveal that they are an egalitarian society. We do not encounter any work or discrimination between men and women. Second resident of the area Mycenaeans are heroic heroes who were the subject of Homer's epics. The concept of women changed considerably in the Mycenaean Period. Humanity, which was introduced to brute force, seems to have established a new world where women should be loyal and stay at home, and men should be womanizers but bring money to their homes. Women should not be creatures that cheat on their husbands, run away and cause disasters like Helen of Lacedaemonia. Instead of Helen, they should be loyal to their husbands like Penelope, the wife of Odysseus, the king of Ithaca, stay at home and have eyes for no one but her husband. These norms appear as unwritten rules in the Hellenic world in the following period. Hesiod, who was the successor of Homer, had a much more ugly perception of women, and women were shown as creatures that were a disaster for humanity. Pandora and her story, which were accepted by the society, reveal the change of women who were once seen as mother earth and considered sacred. The tragic background of the Dark Age seems to have caused women to be confined to the home even more. The great wave of migration caused by the Sea Peoples: displaced tribes, great empires collapsed, strong empires weakened. Such a chaotic environment was only recovered after about three hundred years. The result of the increase in brute force was irreversible. In the Dark Ages, women were confined to living within their oikos (οἶκος). Weaving, motherhood and housewifery were among the professions and duties of noble women. The woman, who was confined to the house called the oikos, continued her life under the control of the head called kyrios (κύριος). A woman who moved from one oikos to another due to marriage had to obey the rules and religion of the new oikos. In other words, a woman who got married changed her religion in an absurd way. An example of history consisting of a cause-effect relationship is; the establishment of the Hellen poleis (πόλις), the colonization movement created as a result of the raw material needs of these poleis, then the production of coins and the birth of the aristocratic class are historical examples related to each other. Of course, this newly born rich class opposed the kings; the basileuses (βασιλεύς) of the period were dethroned and renewal movements within the state began. This process is known in Hellenic history as the democratization process. Women do not take part in any part of this movement, because in Hellas, demos (δῆμος), meaning people, means: a free man who has reached the age of eighteen. While the struggle for democracy continues between the rich and the poor; men known as legislators (νομοθέτης) make laws at certain intervals. The first written laws of the Hellenic people appear in a late period, such as the Archaic Age. Women who were not accepted in society were not mentioned in the new written laws either. There was only a regulation regarding the clothing of prostitutes called hetaira (ἑταίρα), this order, which basically showed women as disconnected from the public, now tries to show women as disconnected from women. There were many policemen, large and small, in the Hellenic geography. Although they shared the same culture, they preferred to be defenseless against external dangers by fighting instead of uniting and establishing a powerful empire. Sparta and Athens are at the forefront of these policemen. Both policemen draw attention with their different educational and social structures. While education in Sparta was compulsory, provided by the state and not subject to gender discrimination, in Athens, education was provided by families and only rich men could access. Although Spartan women were more free, the education they received was ultimately to ensure that they would be good mothers. The growing Persian threat in the East was among the problems of the Classical Age. While the policemen sometimes fought together against the Persians, sometimes they joined the war on the Persians' side, and the Hellenic policemen lost power to a large extent. At the end of the period, when the two poleis were caught in a great war that lasted for more than thirty years, the Kingdom of Macedonia emerged from this weakness, shouldering the Hellenic heritage and introducing it to the world. In fact, the unification that the poleis could not achieve would take place in the Hellenistic Age. The Old World conquered by Alexander III (Αλέξανδρος Γʹ ὁ Μακεδών) was the means for the meeting of Hellenic culture and Eastern cultures. The common culture that dominated this vast geography, that is, the entire known world, was the means for the emancipation of Hellenic women. Women, who were assigned to work branches that were seen as men's jobs due to the effects of wars, became artists, writers, doctors and even rulers. In Hellenic mythology, women are evaluated within the pantheon created by male writers such as Homer and Hesiod. History is written by the winners. Of course, the winners of Hellenic society are men. When Homer discusses the loyal woman; he gives the example of Penelope who waited for her husband for twenty years. Hesiod attributes the cause of wars and all evil to a woman, Pandora, and her box. Mother Earth has been weakened and patriarchal thinking has gained. Women appear before us as characters who only harm their fellow women, such as the nagging Hera, the warrior Athena and the ill-tempered Artemis. Hera, jealous of her husband, has committed violence against his lovers, collaborators and the children of Zeus. Athena has punished women who are more beautiful and talented than her. Artemis, on the other hand, has mercilessly punished those who mocked her power and messed with her loved ones. The people these women punished were never masculine characters, they always showed their power over weak women. This absurd idea that portrays the muscular strength of men as a symbol of patriarchy, a goddess targeting a mortal woman or a woman who has a lower position than her and rising from her shoulders, are nothing more than absurd texts read in the lines of a man.
Benzer Tezler
- Türk mitolojisindeki grafik sembollerin günümüz logo tasarımlarına yansımaları: Kuş figürü örneği
The reflections of the graphic symbols in Turkish mythology to the logos of the day: Example of bird figure
SEMA YOZGAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarOrdu ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM YÜCEL
- Antik yazarlar ışığında eski Hellen ve Roma yeme-içme kültüründe kap-kacak kullanımı
Use of utensils in ancient Greek and Roman food and drink culture in the light of ancient authors
FATMA BUSE AKKURNAZ
Doktora
Türkçe
2024
ArkeolojiAydın Adnan Menderes ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT ATEŞLİER
- Anadolu'da II. Sofistik Dönem: Sofist retor ve filozofların kamusal alandaki etkinlikleri
The Second Sophisticin Anotolia: Public activities of sophists,rhetors and philosophers
ELİF AKGÜN KAYA
Doktora
Türkçe
2016
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAkdeniz ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ADAK
PROF. DR. HASAN ASLAN
- Ionia bölgesi kurucu (Oikistes/Ktistes) mitosları
Ionia region founder (Oikistes/Ktistes) myths
MURAT OKUMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ArkeolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT FIRAT
- Eski Smyrna'da bulunan Arkaik ve Klasik Dönem Khios amphoraları ve Eski Smyrna - Khios ilişkileri
Archaic and Classical period chian amphorae from Old Smyrna and relations between Old Smyrna and Chios
SEVİM ÖZKAN ARSLAN