Eş-Şevkânî'nin Fethu'l-Kadîr adlı eserinin sarf ve nahiv açısından incelenmesi
Analysis of al-Shawqan's work titled Feth al-Qadr in terms of form and grammar
- Tez No: 963182
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET CEVAT ERGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 230
Özet
Bu çalışma, hicri XII–XIII. yüzyıllarda yaşamış olan Şevkânî'nin hayatını ve Fethu'l-Kadîr adlı tefsirinde sarf ve nahiv ilimlerine dair yaptığı açıklamaları ele almaktadır. Eserde, Şevkânî'nin dilsel çözümlemelere yaklaşımı, önceki gramer otoritelerine atıfları ve sergilediği tercih ve değerlendirmeler tahlil edilmiştir. Şevkânî, San'a'da doğmuş ve birçok âlimden farklı olarak ilim yolculuğuna çıkmaksızın hayatını doğduğu şehirde sürdürmüştür. Arap dili ve tefsir başta olmak üzere çeşitli İslami ilimlerde derin bir birikime sahip olan Şevkânî, özellikle Kur'ân tefsiri alanında kaleme aldığı Fethu'l-Kadîr el-Câmi' beyne Fenneyi'r-Rivâye ve'd-Dirâye min 'İlmi't-Tefsir adlı eseri, hem rivâyet hem dirâyet yöntemlerini bir araya getirmesi açısından dikkat çekicidir. Tefsiri, sadece dini içerik açısından değil, aynı zamanda Arap dili ve grameriyle ilgili ayrıntılı açıklamalarıyla da önem arz etmektedir. Şevkânî, âyetlerin dilsel tahlilinde sarf, nahiv, lugat ve belâgat gibi alanlardan yoğun biçimde istifade etmiştir. Bu yönüyle eseri, hem tefsir hem de dil çalışmaları için önemli bir başvuru kaynağı konumundadır. Şevkânî, tefsirinde sadece dilsel çözümlemelerle yetinmemiş, aynı zamanda gramatik farklılıkların anlam üzerindeki etkisini de irdelemiştir. Özellikle lafızların i'râbına dair tercih ettiği görüşlerde, tercihinin âyetin genel anlam bütünlüğüne nasıl katkı sağladığını açıklamaya özen göstermiştir. Böylece dil bilgisel yorumları kuru bir biçimde aktarmaktan ziyade, onları tefsir bağlamında işlevsel bir düzlemde konumlandırmıştır. Ayrıca dil bilgisiyle ilgili konuları, fıkıh ve hadis gibi diğer İslami ilimlerle ilişkilendirerek açıklamaya çalışmıştır. Şevkânî'nin tefsiri, sadece dil bilgisi kurallarını aktarmakla kalmamış, aynı zamanda dilin Kur'an'daki anlam derinliğine nasıl hizmet ettiğini de göstermeye çalışmıştır. Müellifin eserde benimsediği metod, Arapça'nın Kur'an yorumunda nasıl bir araç olduğunu ortaya koyarak, tefsirle dil ilimleri arasındaki güçlü ilişkiyi gözler önüne sermektedir. Anahtar Kelimeler Şevkânî, Fethu'l-Kadîr, Tefsir Sarf, Nahiv
Özet (Çeviri)
This study deals with the life of al-Shawkānī, who lived in the 12th–13th centuries AH, and his explanations related to morphology and syntax in his tafsir Fath al-Qadīr. The work analyzes al-Shawkānī's approach to linguistic analysis, his references to earlier grammar authorities, and the preferences and evaluations he presents. Al-Shawkānī was born in Ṣan'ā' and, unlike many scholars, he continued his life in the city where he was born without traveling for knowledge. He had deep knowledge in various Islamic sciences, especially in Arabic language and tafsir. His work Fath al-Qadīr al-Jāmiʿ bayna Fannay al-Riwāya wa'l-Dirāya min ʿIlm al-Tafsīr is notable for combining both the transmitted and reason-based methods. The tafsir is important not only for its religious content but also for its detailed explanations related to Arabic language and grammar. Al-Shawkānī made extensive use of fields such as morphology, syntax, lexicology, and rhetoric in his linguistic analysis of verses. In this respect, his work serves as an important reference for both tafsir and linguistic studies. Al-Shawkānī did not limit himself to linguistic analysis, but also examined the effect of grammatical differences on meaning. Especially in his preferences regarding the parsing (iʿrāb) of words, he paid attention to how his choice contributed to the overall meaning of the verse. Thus, he placed grammatical interpretations in a functional context within tafsir, rather than presenting them in a dry manner. He also tried to explain linguistic issues by relating them to other Islamic sciences such as fiqh and hadith. His tafsir not only conveys grammatical rules, but also shows how language serves the depth of meaning in the Qur'an. The method he adopted reveals how Arabic is used as a tool in Qur'anic interpretation and shows the strong relationship between tafsir and linguistic sciences. Keywords Shawkani, Fath al-Qadir, Exegesis, Morphology, Syntax
Benzer Tezler
- Şevkânî'nin Fethu'l-Kadîr'de kırâatleri tetkik usulü
Examining methodology of Shawkani in his fath al-qadir
ADEM YEŞİLDAĞ
Doktora
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE ŞAHİN AYNUR
- Eş-Şevkânî'nin el-Fevâidü'l-Mecmûa adlı eserindeki Arap kabileciliği ile ilgili rivâyetlerin değerlendirilmesi
The evaluation of the narrations about Arab tribalism in al-Fawa'id al-Kajmu'ah of Shawkani
FATİH KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKafkas ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET EMİN SEYHAN
- Eş-Şevkânî ve es-Seylü'l-cerrâr adlı eserinin tanıtımı
Al-Shawkani's legal thought with special reference to his as-Sayl al-jarrar
SÜMEYYE ONUK
- Şevkânî'nin aile hukuku alanındaki görüşleri (Neylü'l-Evtâr özelinde)
Shawkānī's opinions on the field of family law (In case of Nailu'l-Awtār)
FATİH ÇİNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NASİ ASLAN
- Şevkânî'nin Muâmelâtla ilgili görüş ve tenkitleri (Neylü'l-Evtâr örneği)
Thoughts and criticisms of Shawkani about the Muamalat (Example of nayl al Awtar)
FARUK EMRAH ORUÇ
Doktora
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN ÇEKER